CAPUT VI.

De motu coeli.

Quod autem motus caeli sit perpetuus, manifestum est ex eo quod principium movens ipsum non potest separari ab eo. Illud autem principium aut est intra, aut extra. Si extra, tunc motus coeli esset accidentalis sive violentus : sed omne accidentale sive violentum, velociter transit, sicut dicit Aristoteles in libro de Coelo et Mundo : sic ergo motus coeli jamduduni transisset. Restat ergo quod illud principium est intra : sed omne quod est intra aliud, non potest ab eo removeri nisi per passionem vel aliquam contrarietatem : sed coelum est impassibile, non habens passionem nec contrarietatem aliquam : ergo illud principium non removetur ab ipso : igitur motus cccli est perpetuus. Item quod motus circularis sive caelestis sit perpetuus secundum naturam, patet ex eo quod non habet aliquam intentionem nec remissionem, sed semper est uniformis : nec magis tendit ad acquirendum illud ubi quam illud. Praeterea motus caelestis non tendit ad aliquem finem acquirendum, quo acquisito quiescat : ergo perpetuus est secundum naturam.

Ex praedictis patet quod motus coeli non est naturalis, nec animalis, nec violentus. Quod motus coeli, non sit naturalis nec violentus, patet ex eo quod omnis talis motus est motus rectus. Ponamus ergo quod aliquod corpus, sive naturaliter, sive violenter moveatur per aliquam lineam sive spatium finitum. Omne enim spatium finitum est : illud ergo corpus aliquo modo pertransit illud spatium cum finitum sit: aut igitur stabit ibi, aut non stabit. Si stabit : ergo quiescet in praesenti : ergo motus ille non est perpetuus. Si vero non stabit : ergo redibit, quia ultra non est procedere. Aut ergo redibit in eodem tempore, aut in alio. Si in eodem : ergo simul in eodem tempore ibit et redibit : ergo jam duo opposita erunt in eodem, quod est impossibile. Si in alio : ergo quies fuit in medio illorum temporum : ergo cessaverat ille motus : ergo non est perpetuus : sed probatum, est quod motus coeli est perpetuus secundum naturam : ergo non erit naturalis, nec violentus. Item motus talis intenditur et remittitur : ergo motus caeli non. est naturalis. Item Avicenna probat quod motus caeli non est naturalis, quia omnis motus naturalis est ab aliquo in aliquem, et semper intendit

aliquid acquirere, quo acquisito quiescat illud mobile : motus autem coeli non requirit aliquid in quo quiescit : ergo non est naturalis. Item alia ratione probatur hoc idem : quia ea quae moventur naturaliter et sunt ejusdem speciei et ejusdem naturae, moventur versus eamdem partem, sicut omnia gravia descendunt ad centrum, et omnia levia ascendunt superius : ergo cum caelum sit ejusdem speciei et ejusdem naturae, si ejus motus esset naturalis, moveretur versus eamdem partem, et nulla esset ibi divisio vel diversificatio : sed probatum est in Astronomia, quod. Aristoteles dicit in libro de Coelo et Mundo , ''quod octava sphaera movetur ab Oriente in Occidentem, et aliae septem sphaerae moventur contra incessum primi mobilis : ergo non moventur versus eamdem partem : ergo motus caeli non est naturalis. Item probatur sic : quia motus caeli est principium naturae et rerum naturalium : quia mediante motu illo omnes res naturales generantur, corrumpuntur et alterantur : illud autem quod causa est alicujus, fortius et nobilius est eo cujus est causa. Et ita cum motus ille sit principium naturalium, non est subjectus naturae : ergo non est naturalis, sed supernaturalis. Quod autem motus caui non sit violentus, probatum est supra. Omne enim violentum velociter transit.

Similiter ostenditur quod non sit animalis : quia dicit Aristoteles, quod motus animalis non est sine paena et labore et sine terminatione : motus autem coeli est sine paena et labore et sine terminatione : ergo motus coeli non est animalis. Item talis motus intenditur in medio: motus caeli non intenditur : ergo non est animalis.

Praeter hos ergo motus oportet ponere alium motum coeli scilicet circularem, sicut dicit Aristoteles in libro Coeli et Mundi. De quo dicit Avicenna, quod non est simpliciter animalis, sed per similitudi- nem : quia sicut anima humana movet corpus humanum, et corpus obedit ei : ita Angeli ex eo quod cognoscunt et vident suum creatorem, et laetitia et desiderio movent illas sphaeras, ita quod prima sphaera quae est maxima sphaerarum ex tali desiderio movetur a primo ordine. Unde semper appellat motum illum, motum desiderii sive desiderium. Et secunda sphaera movetur a secundo ordine et sic de singulis per ordinem. Unde ipse dicit quod. Angeli sunt quasi animae, non tamen simpliciter sunt animae. Et ideo motus illo caelestis dicitur animalis, non tamen simpliciter dicitur animalis.