CAPUT VIII.

De solutione paralogismorum secundum plures interrogationes ut unam.

Ad eos autem paralogismos qui faciunt plures interrogationes ut unam, plus vi- dendum est, et in quibus pluribus responsionibus utendum est, et in quibus una. Unde hoc statim in principio est determinandum a respondente. Nam interrogatio simpliciter una est, ad quam ordinatur una simpliciter responsio : propter quod in una interrogatione neque interrogatur unum praedicatum de multis subjectis, neque plura praedicata interrogantur de uno subjecto, sed unum praedicatum de uno subjecto in simpliciter una interrogatione : et haec omnia in priori hujus scientiae libro sufficienter determinata sunt. Unde in interrogatione quae simpliciter una est, unum praedicatum de uno subjecto simpliciter dicendum est, vel negandum unum praedicatum ab uno subjecto. Sicut in aequivocis quae plura significant actu, quandoque quidem ambobus (hoc est, secundum utrumque sensum) inest praedicatum, et tunc in utroque sensu vera : quandoque autem neutri, hoc est, secundum neutrum sensum inest praedicatum, et tunc in utroque sensu sunt falsa. Ita etiam est quando interrogatio est plures, quod scilicet in omni sensu inest praedicatum, vel neutri inest : et in tali casu licet non simpliciter sit una interrogatio, tamen simpliciter, hoc est, una responsione respondentibus nihil accidit pati ab opponentibus de redargutione. Sic neque in aequivocis pati accidit, quando in omni sensu vera, vel quando in omni sensu falsa : sicut si quaeratur, curruntne Socrates et Plato ? et ponamus quod ambo currant : et dicatur, currunt, unica responsione, nihil procedit redargutio. Vel Plato curritne et disputat ? et ponatur quod nec currit nec disputat, et dicam una responsione, non, nihil procedit contradictio ab opponente secundum veram redargutionem : licet interimatur disputare secundum apparentem solutionem, ut in principio hujus secundi libri dictum est: sed secundum veram solutionem nihil contingit pati inconvenientis ab opponente. Sicut neque in aequivocis si dicatur, canisne in omni suo significato mordax est, vel non ?

et dicatur, sic, quod mordax est et latrabile et marinum et caeleste. Vel sic : canisne secundum omne suum significatum volatile est? et dicatur, non, nihil accidit pati verae redargutionis : sed apparenter interimitur disputare.

Patet igitur quod quando plura praedicata insunt uni vel unum pluribus inest subjectis, simpliciter danti unam responsionem, vel quando non inest utrique si dat unam responsionem, et delinquit. secundum hoc peccatum quod unam dat responsionem ad interrogationes quae plures est, nihil contrarii vel inconvenientis accidit secundum veram redargutionem ab opponente : nisi quia interimitur apparens disputatio. In tali ergo casu non debet uti hac arte, quod ad interrogationem quae est plures, plures dentur responsiones. Quando autem praedicatum inest uni subjecto, huic autem alii subjecto non inest : et unum quidem est verum, et alterum falsum : aut quando plura praedicata interrogantur de pluribus subjectis, et contingit quod aliquando insunt ambo ambobus subjectis, et contingit quod non insunt ambo ambobus subjectis : et est etiam quando unum inest uni, et alterum non inest alteri : tunc quidem quando ambo insunt, potest dari una affirmativa responsio : et quando ambo non insunt, potest dari una negativa responsio : et quando unum inest uni, et alterum non inest : tunc formidandum est dare unicam responsionem, quia tunc contingit pati inconveniens ab opponente. Ut patet in his orationibus, demonstratis duobus quorum unum est bonum et alterum malum , quaeratur utrum hoc est dicere bonum vel malum ? Si enim dicat quod est verum dicere hoc esse bonum, sequitur quod hoc, demonstrato malo, est bonum : ergo malum est bonum. Et si dicat quod verum est dicere hoc esse malum , sequitur quod bonum est malum : et rursum sive ulterius sequitur, quod utrumque istorum neque bonum est neque malum : quia si detur quod utrumque est bonum, tunc

sequitur quod malum est bonum : si est malum : ergo non bonum : ergo neque malum neque bonum. Et similiter est si detur quod haec sunt malum, sicut patet facile cuilibet consideranti : quia deducitur ad hoc quod utrumque istorum neque bonum est neque malum : et per consequens sequitur quod idem est bonum et malum, et quod utrumque istorum neque bonum est neque malum. Non ergo danda est una responsio, sed dicendum est, hoc est bonum, et illud est malum , ut singulis interrogationibus sua aptetur responsio.

Alia autem oratio secundum plures interrogationes ut unam baec est, si vel an singulum sit sibi idem, et alii diversum ? in qua plura de uno interrogantur : et si dicat respondens una responsione, quod sic, opponens procedit contra eum dicens, quod quaecumque talia sunt, quod sunt sibi idem et cum boc diversa ab aliis, non sunt eadem aliis sed sibi, et diversa sunt aliis non sibi : ergo sunt diversa et eadem : ergo si uni diversa sunt et eadem, duabus responsionibus respondendum est, et dicendum quod sunt sibi eadem et non aliis, et sunt diversa aliis et non sibi.

Amplius tertia oratio est. Ponantur duo, bonum scilicet et malum : et fiat de bono malum, et de malo bonum : et quaeratur utrum ista sunt bonum et malum ? et respondente, quod sic. adversetur opponens dicens : ergo illud fit bonum et malum, et illud similiter fit bonum et malum. Unde non una responsione dicendum, sed pluribus sic : hoc fit malum, et hoc fit bonum. Quarta oratio est talis : sint duo homines aequales, et fiant inaequales : et quaeratur, an isti sunt aequales vel inaequales ? obviet opponens, duum et aequalium utrumque sibi est inaequale et aequale, quia aequale sibi et alteri inaequale : et aliud similiter sibi aequale et alteri inaequale : ergo hoc est sibi aequale et inaequale : et aliud similiter: ergo idem aequale sibi et non aequale. Unde non una responsione solvendum, sed dicendum, hoc est sibi aequale, et alteri inaequale : et similiter illud aliud sibi est aequale, et alteri inaequale.

Unde advertendum, quia ista aequivocis similia sunt, plura actu significantibus, quod licet per se solvantur pluribus responsionibus datis ad interrogationem quae est plures, tamen ex incidenti cadunt in alias aequivocorum solutiones : nam hae dictiones quae frequenter ponuntur in pluribus interrogationibus quando unum de pluribus vel plura de uno interrogantur, ambo plura significant, eo quod possunt poni collective : et sic unum quod refertur ad ipsa , respicit utrumque conjunctive vel distributive, et praedicatum redditur eis divisim : et tunc non sequitur quia idem secundum rem, ut etiam nomen sit idem et respectu ejusdem in affirmatione et negatione : quia contradictio quae est affirmatio et negatio, non est rei tantum, sed rei et nominis : et si negatur idem de re et non nomine, hic non erit verus elenchus, ut in primo hujus scientiae libro dictum est. Sed etiam sic manifestum est, quia si non fiat una interrogatio plures, quod est de pluribus unum vel plura de uno, sed remaneat una et simplex interrogatio, ita quod unum praedicatum de uno dicat sive affirmet subjecto, vel neget unum praedicatum de uno subjecto : tunc erit impossibile concludens opposita de eodem.

Ex his patet qualis sit solutio vera in paralogismis istius fallaciae, utrum scilicet sit per divisionem vel per interemptionem : est enim per divisionem : sed divisio est multiplex, et non est per divisionem quae sit distinctio, vel per divisionem conclusionis a praemissis vel a contradictione, sed est per divisionem veram interrogationis ab interrogatione, et responsionis a responsione : et tunc potest aptari omnibus paralogismis hujus fallaciae, et nihil accipit impossibile.