CAPUT XX.

De praeambulis ad syllogizandum fallaciam secundum plures interrogationes ut unam.

Ad intelligendum fallaciam secundum plures interrogationes ut unam, praenotandum est et accipiendum ex Topicis, quid sit interrogatio, et in quo differt a propositione et enuntiatione. Interrogatio enim (ut in Topicis est dictum) est propositio probabilis cum nota interrogationis proposita. Enuntiatio autem (ut. in Perihermenia est dictum) est oratio enuntians aliquid de aliquo. Propositio autem (ut in primo Priorum) est oratio enuntiativa alicujus de aliquo pro altero, in ordine ad formam argumentationis et praecipue syllogismi posita secundum principium ex quo fit illatio consequentis quae est conclusio, secundum quod conclusio est medio vel mediis probata enuntiatio vel propositio. Et sic patet quod interrogatio addit supra propositionem dialecticam, quae probabilis est, modum interrogandi, et assensum respondentis supra compositionem sipraedicatum insit subjecto : sicut cum dicitur, estne haec vera, currit homo ? vel putasne currit homo ? vel est homo animal, vel aliud aliquid tale hujusmodi.

Quae autem differentia interrogationis sit, quando nota interrogationis ponitur ad compositionem, et quando ad totam propositionem sive super consensum respondentis, in primo Topicorum satis dictum est : si enim sic quaeratur, curritne homo ? nota interrogationis ad compositionem ponitur : et talis oratio vocatur quaestio. Si autem sic dicam, putasne homo currit ? nota interrogationis non ad compositionem fertur: quia ista expresse affirmant: sed nota interrogationis consensum respondentis in compositionem expectat : et ideo talis interrogatio non est quaestio, sed propositio in qua propter non necessariam inhaerentiam praedicati in suhjecto quaeritur, an respondens consentiat ? Quaestio igitur et conclusio, ut dicit BOEtius, secundum substantiam non differt, sed modo : quia quod est in dubitatis quaestio, hoc idem probatum uno medio vel pluribus, et illatum ex illis, efficitur conclusio. Sed etiam modo non substantia differt interrogatio a propositione : quia interrogatio est propositio cum nota interrogationis cadente supertotampropositionem quae non est de consensu respondentis. Sic etiam modo solo differt enuntiatio a propositione et interrogatione : quia enuntiatio simpliciter indicat vel enuntiat aliquod praedicatum de aliquo subjecto : propositio autem est eadem enuntiatio, quando sub forma argumenti primi syllogismi pro altero ponitur quod infertur secundum habitudinem principii ex isto. Unde conclusio se habet ad propositionem sicut illatum et principiatum ex illo : propositio autem se habet ad conclusionem sicut inferius

et principium ipsius : enuntiatio autem substantia est propositionis et interrogationis et conclusionis sine talibus modis accepta.

His visis rememoranda sunt quae in Perihermenia de unitate et pluralitate enuntiationis dicta sunt. Dictum est enim ibi, quod simpliciter una est enuntiatio, in qua simpliciter unum de uno enuntiatur, hoc est, unum praedicatum de uno subjecto non xoce tantum, sed rei veritate : quia si sufficeret unitas vocis, tunc propositio in qua subjicitur vel praedicatur nomen aequivocum, esset una simpliciter : et hoc falsum est, sicut in Perihermenia est ostensum : et ideo ad unitatem propositionis requiritur et rei unitas significata in praedicato et subjecto , et etiam quod sermo referatur ad unum, etiamsi ipse sermo sit plures, sicut patet in hac, homo est animal rationale mortale, quae una est, eo quod praedicatur unum de uno : quia rationale mortale referuntur ad simpliciter unum, quamvis plura sermone : quia sequens differentia est in praecedente sicut actus in potentia : actus autem et potentia unum et idem constituunt, et ad unum et idem referuntur.

Quamvis autem multiplex sit unitas, ut dicit Aristoteles in X primae philosophiae , et BOEtius in libro de Unitate et Uno, scilicet unitas analogiae, et unitas generis, et unitas speciei, et unitas in numero : et haec unitas in plura dividitur, diffinitionis scilicet, et diffiniti, et indivisionis per proprium accidens : et unitas accidentis et subjecti generaliter, ut dicit BOEtius, in ea in quibus non invenitur .diversitas in numerando. Cum tamen dicitur , propositio vel interrogatio vel enuntiatio una, in communi sumitur ad omnes istas unitates. Unde haec est una, substantia est ens : et haec una, homo est animal : et haec una, Socrates est homo :

et haec una, homo est animal rationale mortale : et haec una, homo est risibile : et haec una, homo est albus. A privatione autem hujus unitatis in praedicato vel in subjecto vel in utroque dicitur propositio plures : quia scilicet vel unum de pluribus, vel plura de uno, vel plura de pluribus vel annuntiantur vel proponuntur vel interrogantur, sicut in his exemplis : Socrates et Plato currunt.Vcl Plato legit et disputat. Yel Socrates et Plato legunt et disputant. Et quando unum de pluribus, vel plura de uno, vel plura de pluribus, sub unica nota interrogationis interrogantur : tunc enim plures interrogationes ut una : et dicitur plures propter plura interrogata : et dicitur ut una propter hoc quod sub unica nota interrogationis ponuntur, sicut patet in his exemplis, estne Socrates et Plato animal ? Legitne Socrates et disputat ? Et Socrates et Plato leguntne et disputant ? In omnibus enim his est plures interrogationes ut una.

Et ideo unitas notae interrogandi sive modi interrogandi, eo quod formalis est in interrogatione (quia facit interrogationem potentia actu interrogationem) est principium motivum sive causa apparentiae in hac fallacia : propter unitatem enim modi putat aliquis etiam interrogatum esse unum : et causa non existentiae sive defectus sive falsitatis est diversitas sive pluralitas interrogatorum sub una nota interrogationis : et ex his duobus constituitur locus sophisticus, qui dicitur et est fallacia secundum plures interrogationes ut unam.

Ex his patere potest, quare fallacia haec dicitur secundum plures interrogationes ut unam, vel secundum plures enuntiationes ut unam : peccat enim haec fallacia sicut et omnes aliae extra dictionem contra ordinem propositionum in syllogismo dialectico, quae ordine localis habitudinis se habent ad conclusionem. Quia igitur dialectica propositio est interrogatio et per modum interrogationis proponenda respondenti, ideo me- lius dicitur fallacia secundum plures interrogationes ut unam, quam secundum plures propositiones ut unam. Et hujus ratio est, quia propositio dialectica primo omnium interrogatur, quam proponatur : et sic causa apparentiae primo apparet in interrogatione, et per consequens in propositione: ab eo ergo in quo primo apparet, recipit denominationem, et non ab eo in quo apparet posterius.

Adhuc autem notandum, quod plura contingit interrogare dupliciter : sicut etiam plura contingit significari dupliciter : aut enim plura interrogantur per modum unius in dictione vel oratione una : et talis interrogatio non causat hanc fallaciam quae dicitur secundum plures interrogationes ut unam, sed potius fallaciam aequivocationis vel amphibologiae vel alterius fallaciae in dictione. Si autem plura interrogantur, ut plura significantur per modum plurium sub una nota interrogationis proposita, illud solum facit hanc fallaciam quae dicitur plures interrogationes ut una. Ut, estne hoc et hoc homo, demonstratis Brunello et Sociale ? haec enim plura referuntur ad unum quod est una demonstratio in isto nomine . Ita cum dicitur, suntne ista homo, vel in his hoc et hoc ? oportet enim semper quod plura in hac fallacia ad unum aliquod referantur, scilicet vel ad unum propositionis, vel generis, vel speciei, vel numeri, vel demonstrationis : quia talis unitas in principium motivum est aliquo modo quae credere facit unam dandam esse responsionem.

Adhuc observandum, quod licet tria possint esse interrogata, vel quatuor, vel forte plura : tamen Aristoteles vocat hanc fallaciam secundum duas interrogationes ut una. Tum quia ita frequenter fit. Tum quia magis latet et decipit in duabus quam in pluribus. Tum quia, ut dicit Pythagoras , principium omnium pluralitatem est dualitas . Tum etiam quia major numerus ponit minorem et non e converso.

Ex his autem patet, quia quae uniun-

tur ut plura, aut uniuntur in demonstratione una, aut in aliqua forma : quia omnis demonstratio est respectu alicujus formae. Ut cum dico demonstrato uno caeco et altero vidente, suntne ista caeca vel videntia ? una demonstratione uniuntur : et postea in aliqua forma : quia intelligitur ista animalia vel corpora. Quandoque etiam una interrogatio fit de partibus ejusdem contradictionis, ut estne Socrates animal, vel non ? Quandoque etiam de partibus est diversarum contradictionum : et sic fit deceptio secundum plures interrogationes ut unam, et maxime propter notam unicam interrogationis, ut dictum est. Sic ergo intelligendum est de fallacia secundum plures interrogationes ut unam.