CAPUT III.

Quod eadem principia sunt apparentis syllogismi et sophistici.

Dictum est in ante habitis, quod sophisticus syllogismus dividitur in apparentem syllogismum qui peccat in forma, et apparet esse syllogismus et non est : et in eum qui peccat in materia et est syllogismus. Unde posset aliquis credere, quod alia principia essent in hac arte determinanda secundum quae est sophisticus syllogismus peccans in materia qui est syllogismus, quae essent praeter principia tredecim fallaciarum quae sunt principia syllogismi apparentis peccantis in forma, qui videtur esse syllogismus et non est syllogismus : ideo oportet nos hoc capitulum inducere, quod secundum eadem principia fit uterque syllogismus sophisticus peccans in materia et peccans in forma : et non oportet alia et alia requi rere, Fecundum quae fiat peccans in forma apparens syllogismus, et alia secundum quae fiat peccans in materia qui est syllogismus. Et hujus ratio in communi est, quia quando aliquis decipitur per syllogismum peccantem in materia, hoc non fit nisi quia concedit propositionem aliquam falsam vel ad minus improbabilem, quae ridetur esse vera : non autem videtur eidem vera, nisi quia videtur ei sequi ex veris vel ex vera, cum non sequatur ex illa vel ex illis : non autem videtur sequi, cum non sequatur nisi per apparentiam alicujus loci sophistici sive fallaciae : falsum ergo pro vero accipit per aliquem locum sophisticum ; et sic deceptus utitur falso pro vero in syllogismo sophistico peccante in materia : et sic deceptio sive fallacia syllogismi sophistici peccantis in materia.oritur a principio syllogismi sophistici peccantis in forma : sed non oportet quod principium sophisticae deceptionis sit in eodem syllogismo qui peccat in materia, sed in syllogismo praecedente illum qui per syllogismum apparentem videtur probare propositionem falsam videri veram per locum aliquem sophisticum. Et sic patet quod eadem et tot sunt principia syllogismi sophistici peccantis in forma et peccantis in materia : sed tamen non immediate, quia mediante syllogismo peccante in forma efficiuntur etiam principia syllogismi peccantis in materia.

Quoniam igitur habemus ex jam determinatis in ante habilis, secundum quot et quae principia (quae sunt loci sophistici secundum deceptionem activam et passivam quae est in respondente) fiunt apparentes syllogismi qui peccant in forma : habemus igitur originaliter secundum quot et quae principia fiunt syllogismi sophistici, qui scilicet peccant in materia : quia scilicet haec deceptio eorum

qui peccant in materia, oritur ab ista quae est deceptio eorum qui peccant in forma. Dico autem exponendo per divisionem sophisticum elenchum et sophisticum syllogismum dupliciter. Non enim solus ille dicitur sophisticus elenchus vel svllogismus sophisticus, qui videtur elenchus esse vel syllogismus et non est, eo quod peccat in forma syllogismi et elenchi : sed etiam dico illum sophisticum elenchum et syllogismum qui est quidem et elenchus et syllogismus, quia peccat in materia tantum, ex falsa vel falsis propositionibus procedens : sed videtur non esse conveniens rei propositae : eo quod est ex falsis vel ad minus improbabilibus : quia ille peccat contra dialecticum, qui ex probabilibus procedit.

Sunt autem hi vel tales syllogismi qui non simpliciter arguunt:quia non arguunt propter quid, sed quia : et tales syllogismi monstrant ignorantes : quia assumpto aliquo falso quod ut verum acceptum est per apparentem syllogismum, quod falsum circa communia alicujus scientiae est, si hoc concedit respondens, statim monstratur esse ignorans circa ea, quibus ignoratis ignoratur ars : hoc autem (ut diximus a principio) hujus scientiae proprium erat tentativae disputationis : et licet sit talis syllogismus sophisticus et non dialecticus,tamen tentativa secundum unum modum est pars dialecticae, et secundum alium modum est pars sophisticae : secundum enim quod utitur syllogismo dialectico, est pars dialecti cae : secundum autem quod tentativa, utitur syllogismo sophistico,et est pars sophisticae. Unde idem syllogismus est et tentativus et sophisticus : tentativus quidem, in quantum sumit experimentum de ignorantia respondentis : sophisticus autem in quantum ordinatur ad deceptionem respondentis, hoc est, in quantum ordinatur ad generandum in respondente falsum habitum, ut falsum sumat pro vero per syllogismum apparentem secundum locum aliquem sophisticum.

Haec autem tentativa potest syllogizare falsum ex falso, ut dictum est : et erit syllogismus ad respondentem qui est propter ignorantiam respondentis qui dat sive concedit talem orationem falsam propter ignorantiam : quia falsum videtur ei verum propter deceptionem factam in ipso per aliquem locum sophisticum. Sophistici autem elenchi peccantes in forma, etsi syllogizent contradictionem veram qua redarguatur vere respondens, tamen non faciunt manifestum aliquem respondentem, si ignorant sive ignorantes sunt : hoc enim non sumit experimentum ignorantiae : nam non solum ignorantem, sed etiam scientem, et pariter aliqui opponentes impediunt his orationibus sive syllogismis sophisticis qui peccant in forma, et videntur syllogismi, cum non sint : eo quod difficiles sint ad solvendum. Faciles autem sunt qui peccant in materia : peccantes enim in materia, statim solvuntur per interemptionem falsi vel improbabilis : sed non sic peccantes in forma : oportet enim resolvere conclusionem eorum in praemissas et comparare praemissas ad conclusionem, et ostendere quare ex praemissis non sequatur conclusio : et hoc est difficile. In quo etiam periti non solum ignorantes impediuntur : et ideo orationes non sunt apertae accipere experimentum ignorantiae.

Quoniam autem habemus syllogismos sophisticos eadem via eorumdem principiorum quibus habemus apparentes elenchos vel apparentes syllogismos, manifestum est ex inductis et ex dicendis. Ex inductis quidem, sicut praedictum est : quia falsa propositio quae pro vera accipitur in sophistico, conclusa est ut apparenter vera in syllogismo apparente. Ex dicendis autem : nam secundum eadem principia deceptionis videtur audientibus syllogismum apparentem syllogizare ille qui opponit : cum tamen non syllogizet sic et secundum eadem principia videbitur respondenti, hoc est, ei qui debet ad propositionem respondere. Sophistici syllogismi peccantes in materia,

videntur syllogizare tanquam ex vera cum non sit vera : eadem enim deceptione deceptus respondens dat falsam ut veram, qui prius audiens syllogismum apparentem, dedit sequi eam quae non sequebatur in syllogismo probante ut videbatur illa quae falsa est, quam ut veram accepit in syllogismo peccante secundum materiam : propter quod erunt syllogismi falsi (hoc est, ex falsis peccantes in materia) originaliter per haec principia deceptionis omnia, aut quaedam per quae est syllogismus apparens. Dico autem omnia, aut quaedam, propter compositionem et divisionem et accentum, in quibus non nisi materialiter est vox eadem : quae vero profertur, formaliter distinguitur dividendo eam vel componendo, vel etiam in accentu prolata dictio acuitur vel gravatur : et sic in prolatione multiplicitas ejus facilius percipitur, quam in non prolata : quod enim ipse respondens non interrogatus ab opponente, apud se pertractans arbitratur dandum propter identitatem sermonis aut rei, hoc etiam per eadem principia deceptus dabit interrogatus ab opponente, et ponet ipsum tanquam verum per ea quae vera videbantur, prolatum in quibusdam orationibus, sicut quae sunt secundum compositionem et divisionem et accentum interrogare in prolatione quae deest (hoc est, quae est causa defectus) et falsum apparere in uno sensu, ut in his quae secundum dictionem sive prolationem : quia ipse distinctione dictionis in his apparet, in quo sensu falsae sunt orationes. Et hoc etiam accidit in orationibus quae ducunt ad solOEcismum : hoc enim ipsa prolatione manifestatur.

Si ergo paralogismi qui sunt secundum apparentem elenchum, sunt qui praedeterminati sunt secundum principia tredecim fallaciarum, manifestum est quoniam propter eadem principia et tot erunt syllogismi sive paralogismi falsorum elenchorum (qui ducuntur sophistici peccantes in materia) secundum eadem, et tot secundum quae et quot etiam est apparens elen- chus peccans in forma. Hoc autem probatur etiam per inductionem: apparens enim elenchus peccans in forma est secundum particulas et differentias constituentes verum syllogismum, quae quando deficiunt sunt principia apparentis elenchi : nam quando singulum de numero illarum particularum veri syllogismi deerit secundum veritatem, quamvis videatur non deesse, tunc non fit elenchus verus : sed videbitur elenchus qui fit sic per defectum rationis syllogismi, sed est apparens elenchus. Et hoc apparet inducendo in non causa ut causa in paralogismo qui fit ad impossibile : in illo enim fit non ut causa, qui deficit in eo quod est conclusionem accidere propter orationem praemissam : non enim accidit propter eam quae non causa est. Qui autem duas interrogationes ut unam fecit, deficit propter deceptionem orationis sive propositionis, quam non sumit quando non unam sumit, ut in ante habitis probatum est. Ille autem apparens elenchus qui est secundum accidens, decipit propter idem, quod ut idem assignatur rei subjectae et accidenti similiter inesse, cum hoc in syllogismo bono idem et simile esse debeat, quod non habet accidentis paralogismus : et hujus pars est paralogismus qui est secundum consequens : et ideo per defectum ejusdem particulae deficit et decipit.

Amplius omnes paralogismi qui sunt secundum fallacias in dictione, decipiunt propter hoc quod contingit non in re sicut in oratione, accidere : non enim idem est secundum rem quod est sub eadem voce. In elencho autem vero idem est aut re aut nomine : non nomine tantum de ignorantia elenchi decipit propter hoc quod deficit in his quae sunt de universali contradictione quae sunt, quod fit secundum idem et ad idem et similiter et in eodem tempore : sic ignorantia elenchi secundum quod in aliquo istorum deficit secundum singulum istorum deficiens. Amplius autem paralogismus petitionis ejus quod est in principio, deficit

et decipit per defectum illius quod in diffinitione elenchi ponitur, connumerato illo quod est accipere in principio.

Quapropter per inductionem habebimus omnia secundum quod numero fiunt paralogismi in forma peccantes : nam illi secundum plura quae enumerata sunt, non fiunt: secundum autem principia quae dicta et inducta sunt, erunt et fiunt omnes paralogismi et non secundum alia, et fiunt tot et cadem fiunt syllogismi sophistici in materia peccantes.

Quod autem dictum est paulo ante, quod sophisticus elenchus qui est apparens elenchus, videtur esse elenchus et non est, quamvis hoc verum sit de eo qui peccat in forma, tamen est ad aliquem elenchus aliquando, quamvis non simpliciter sit elenchus. Est enim sophisticus elenchus non simpliciter elenchus, sed ad aliquem potest elenchus esse aliquando, et ad aliquem potest esse syllogismus similiter : nam si respondens id quod aequivocum nomine dicitur unum significare, et si non sumat eum qui secundum similem formam unius orationis est vel dictionis est in figura dictionis et unum nomen, si non sumat similiter in alio loco sophistico in dictione unum significare, sed distinguat ipsum multipex: tunc tales argumentationes neque existunt simpliciter elenchi, neque erunt elenchi ad eum respondentem qui interrogatur : quia tunc non redarguitur neque decipitur. Si autem respondens sumat unum nomen singulare vel in figura dictionis, unum significare propter unitatem figurae dictionis : tunc tales argumentationes quidam erunt elenchi et syllogismi ad eum, hoc est, contra eum qui ut respondens interrogatur: quia tunc ille decipitur et redarguitur. Simpliciter autem non erunt elenchi et syllogismi: quia peccant contra formam syllogismi et elenchi: eo quod non sumpserunt unum significatum vere, sed apparens unum propter sermonis unitatem. Et similiter secundum reliqua in aliis fallaciis peccantibus contra formam elenchi.