CAPUT I.

De generali solutione paralogismorum accidentis, et adaptatione ejus ad paralogismos.

Manifesta jam solutione orationum in dictione et in speciali et in generali, nunc ostendendum est consequenter quomodo fiat solutio, et quae est manifestatio falsi syllogismi in orationibus quae sunt secundum fallacias extra dictionem, falsitatem et deceptionem facientes : et primo in his quae sunt secundum accidens : illae enim convenientiam majorem habent cum his quae sunt secundum figuram dictionis, quarum solutio jam proximo habita est.

Dicamus igitur generaliter primo, quod una quidem solutio est communis ad omnes orationes illas quae sunt secundum accidens, considerando unam communem causam deceptionis in omnibus illis. Hoc autem est, quia indefinitum (hoc est, incertum) est quando assignatum (quod assignatur communiter subjecto et accidenti inesse) dicendum sit de re subjecta, cum accidenti inest et inesse dicitur : eo quod hic in quibusdam syllogismis videtur necessario sequi : et talia assignata dicuntur rei subjectae et accidenti inesse : in quibusdam paralogismis non dicuntur talia assignata rei subjectae inesse, quando accidenti insunt : et hoc generale est in omnibus paralogis- mis accidentis : tunc oportet solutiones rectas, falsitatem manifestantes dicere et concordes ad omnes paralogismos accidentis : quia quorum est una causa deceptionis, eorum erit una et concors manifestatio falsitatis : et in generali in talibus orationibus oportet respondentem dicere, quoniam non est necessarium id quod assignatur et accidenti inesse, etiam rei subjectae inesse : sed oportet respondentem habere ex arte proferre, hoc est, ut proferat : et hoc est ut ostendat adaptando ad orationem conclusam, et hoc est modum propter quem illud non est necessarium in hac oratione et illa, et sic de aliis.

Et quia in quibusdam sequitur quod inest accidenti, etiam subjecto inesse, et e converso quod inest subjecto, etiam accidenti inesse : in quibusdam autem non sequitur : revocanda sunt ad memoriam ea quae in priori scientiae hujus libro de fallacia accidentis dicta sunt. Consideranda enim sunt duo. Primum est utrum medium et minor extremitas sint idem et indifferentia secundum substantiam, vel non secundum se, hoc est, secundum naturam propriam, ut homo et album non sunt idem : quia homo de natura propria susceptibilis est albedinis, et albedo non habet substantiam subjectam nisi hominem : unde si sunt idem vel diversa et considerandum : si enim sunt diversa, non incidit, fallacia accidentis : si autem sunt idem, tunc potest esse et bona argumentatio et mala pec-

cans secundum accidens. Et ideo si sunt idem et indifferentia secundum substantiam medium et minor extremitas, tunc considerandum et ulterius, utrum sunt idem et indifferentia comparata ad majorem extremitatem quae dicitur assignatum : et hoc in priori libro diximus notandum esse tali documento, quod considerandum utrum medio secundum quod est in minori extremitate, possit convenire oppositum majoris extremitatis, aut non. Si non potest convenire, semper bonum est argumentum, ut hic : omnis homo currit : Socrates est homo : ergo Socrates currit. Homini enim secundum quod est in Socrate (quod est minor extremitas) convenire non potest non currere quod est oppositum majoris extremitatis : et ideo tale procedit argumentum : omnis homo currit : Socrates est homo : ergo Socrates currit. Si autem oppositum majoris extremitatis potest convenire medio secundum quod praedicatur de minori extremitate, tunc semper incidit fallacia accidentis : et ostenso illo est ostensa causa falsitatis : ut homo est animal : animal est genus : ergo homo est genus. Secundum enim quod animal praedicatur de homine, animal non est genus : et sic oppositum majoris extremitatis (quod est non esse genus) potest inesse animali secundum quod praedicatur de homine quod est minor extremitas. Sic ergo cognoscitur quando assignatum accidenti inest rei subjectae et quando non. Hac igitur arte utendum est.

Adhuc autem ad hoc melius intelligendum notandum, quod quando accidens est idem subjecto, subjectum autem dico medium, et accidens dico minorem extremitatem : ita quod haec sunt eadem numero et indifferentia secundum substantiam quae est subjectum, et assignatum non convenit uni per alterum : sed assignatum per se et separatim convenit uni, et non convenit alteri per illud : tunc illa duo, subjectum scilicet et accidens, respectu assignati (quod utrique dicitur inesse) non sunt idem et indifferentia, ut patet in hoc exemplo : animal et album sunt idem subjecto : et hoc ponatur ut homo sit album : et sic videtur quod convenit uni, convenit et alteri. Similiter homo et animal sunt idem subjecto : et quod convenit uni, convenit alteri: sequitur ergo ut videtur : homo est animal : et animal est album : ergo homo est album. Patet enim quod licet homo et animal sint idem in se, tamen comparata ad album, non sunt idem, et album non inest uni per alterum. Et si dicatur quod positum est hominem esse album, dicendum quod hoc est gratia compositionis, sed per virtutem argumenti non sequitur. Similiter Coriscus et veniens sunt idem numero et subjecto : ergo quod accidit uni, accidit et alteri: sed cognitio convenit Corisco: ergo convenit venienti: et ratio patet ex dictis, quia cognitio non est forma quae conveniat uni per alterum, sed fit in utroque per seipsum : et sic patet quod est hic fallacia accidentis sicut est hic : Socrates et sedens sunt idem subjecto, et sic sunt idem numero, et sic quod accidit uni, accidit alteri : sed percutio Socratem : ergo percutio sedentem ; bene sequitur, et non est ibi aliqua fallacia : quia percussio est passio et forma quae necessario convenit percusso ut Socrati,et per Socratem qui est res subjecta, transit in sedentem, quando sedens et Socrates sunt idem numero. Ut autem hujus solutionis sciatur adaptatio ad paralogismos in speciali factos et formatos secundum accidens, oportet videre specialiter quales sunt paralogismi secundum accidens facti.

Dico igitur quod omnes tales paralogismi sunt hujusmodi, ut ille cujus conclusio est, ergo nosti quod debeo te interrogare : et ponatur quod debeam interrogare te de bono, vel quod debeo interrogare bonum : quamvis enim bonum de quo debeo interrogare sit idem numero et substantia sive subjecto, tamen non sunt idem respectu ejus quod est cognoscere : quia cognitio non est talis forma

uni per alterum. Alia oratio cujus conclusio talis, ergo cognoscis venientem vel coopertum, et formatur sic : Coriscus est veniens vel coopertus : tu cognoscis Coriscum : ergo tu cognoscis venientem vel coopertum. Et patet solutio, quia licet Coriscus sit idem numero venienti vel cooperto, tamen haec duo differentia sunt relata ad hoc assignatum quod est cognitio : quia cognitio non est talis forma quae conveniat uni per alterum, sed sistit in utroque divisim et per seipsum. Tertia oratio est, cujus conclusio est, ergo statua est tuum opus, et formatur sic : haec statua est tuum : et est opus : ergo est tuum opus. Quamvis enim statua et tuum sint idem numero, tamen comparata ad hoc quod est esse opus, non sunt idem : quia statua est possessio sacerdotis vel templi, opus autem Policleti vel alterius statuarii. Quarta autem ratio cujus conclusio est, ergo pater tuus canis, et formatur sic : iste canis est tuus : et est pater : ergo est tuus pater. Quia licet canis et tuus sint idem et substantia numero, tamen comparata ad esse patrem, non sunt unum, secundum quod hoc assignatum, esse patrem, non convenit ei quod est tuum esse patrem canem. Quinta oratio est, cujus conclusio est, ergo raro pauca sunt pauca, et dicuntur raro pauca, quae simpliciter invenimus, ut pauca in civitate, vel pauca in foro, in quibus simpliciter pauca raro sunt vel inveniuntur, et formatur sic : ista sunt pauca, demonstratis his quae sunt in vico : et ista sunt raro pauca, demonstratis his quae sunt in civitate vel foro : ergo raro pauca sunt pauca simpliciter. Et patet solutio, quia quamvis ista sint simpliciter idem ista et pauca, non tamen sunt eadem et indifferentia, comparata ad ea quae sunt raro pauca.

Manifestum est ex omnibus hujusmodi orationibus, quod non est necesse id quod verum est de accidente, etiam esse verum de re subjecta in se et in comparatione ad assignatum, ut per singula ostensum est : hoc enim solum illis convenit, quia et in substantia sive in subjecto idem sunt et indifferentia, et crm hoc unum sunt in comparatione ad assignatum quod est major extremitas in paralogismo accidentis , ita quod assignatum convenit uni per alterum . Modo in primo paralogismo non idem est scire et futurum interrogari, sicut dictum est : quia licet bonum et futurum interrogari sit idem, tamen respectu ejus quod est scire, non sunt idem. Neque idem venienti vel cooperto idem accidit assignatum : ergo venienti et Corisco, vel cooperto et Corisco, ut paulo ante patuit. Propter quod non sequitur, quod si cognosco Coriscum secundum quod est Coriscus et in se, et etiam ignorem venientem secundum quod est veniens, quod eumdem cognoscam et ignorem, et cognoscam eumdem et non cognoscam. Neque sequitur, si hoc est meum ut statua, est autem opus, quod sit meum opus : quia forte non est meum opus, sed mea possessio, vel mea res, vel aliquid hujusmodi quod meum esse dicitur. Eodem autem modo est solvendum in aliis paralogismis.

Si aliquis forte objiciat contra inducta dicens, quod nihil prohibet istam conclusionem esse veram. Tu cognoscis Coriscum : Coriscus est veniens : ergo cognoscis venientem. Quia ex quo cognosco Coriscum et Coriscus est idem numero venienti : tunc sequitur, quod cognosco venientem per accidens : quia cognosco eum qui venit: et sic conclusio est vera. Videtur etiam ex praemissis sequi conclusio : quia si fallacia accidentis impediret consequentiam, oporteret quod medium diversis rationibus compararetur ad extrema : hoc autem non videtur: quia medium est Coriscus, quod singulare est, et unum in se existens non habens in se diversas rationes quibus comparetur ad unum extremum et ad alterum : una ergo ratione comparatur ad utrumque : et sic non impedit conse-

quentiam diversa ratio comparationis medii ad extrema.

Adhuc autem in syllogismo expositorio, sicut dicit Aristoteles in secundo Priorum, uti singulare pro medio subjicitur in utraque praemissarum, de necessitate concluditur extremum de extremo. Sic autem est hic : Coriscum cognoscis : Coriscus est veniens : ergo tu cognoscis venientem. Videtur quod conclusio sequatur necessario. Sequitur etiam in prima figura sola facta transpositione terminorum sic : Coriscus est veniens : et cognoscis Coriscum : ergo cognoscis venientem. Adhuc si est in talibus fallacia, potius videtur esse fallacia figurae dictionis : eo quod mutatur quid in quale : quia Coriscus est quid, veniens autem quale.

i- Ad hoc respondere non est difficile : concedendum enim est, quod haec est vera per accidens et non per se, tu cognoscis venientem, sicut dictum est: sed hoc non impedit fallaciam accidentis, quae incidit si conclusio comparetur ad praemissas : quia non una ratione medium comparatur ad extrema. Et quod objicitur, quod medium et singulare non habens in se diversas rationes quibus ad extrema diversimode comparetur. Dicendum, quod in se non habet diversas rationes, sed conjunctum cum accidente acquirit diversas rationes. Coriscus enim secundum se comparatur cognitioni ut cognitum per seipsum : Coriscus autem veniens vel coopertus, per formam venientis vel cooperti quam accipit, alia ratione comparatur cognitioni, quia ut cognitum per accidens. Nec oportet quod in fallacia accidentis medium diversas habeat in seipso rationes, quibus ad extrema comparetur : sed sufficit quod unum habeat in seipso, et alia acquirat conjunctum minori extremitati.

Et quod dicit de syllogismo expositorio, non valet : quia in syllogismo expositorio supponitur, quod medium una ratione utrique extremorum comparetur : et hoc non est hic, ut ostensum est : ne- que enim principaliter fallacia figurae dictionis : quia quando incidit fallacia figurae dictionis, oportet quod quale quod mutatur in quid, sumatur sub eo quod distribuit pro quid, ut hic : quidquid emisti, comedisti : carnes crudas emisti : ergo carnes crudas comedisti : ubi sub quidquid sumitur crudum. Hoc autem non est hic : cognoscis Coriscum : Coriscus est veniens : ergo cognoscis venientem. Sic ergo patet qualiter talis solutio omnibus paralogismis quae secundum accidens, adaptatur.