CAPUT III.

De modis amphibologiae.

Quia amphibologia multiplicitatem facit actualem in oratione ex diversa constructione : et ideo post aequivocationem modos ponemus amphibologiae. Et sequentes Aristotelem quinque modos simul ponemus. Quorum primus est multiplex, ex eo quod oratio principaliter plura sive multa significat, quorum primus modus est: Vellem accipere pugnantes : et debet sic formari paralogismus : quoscumque vellem me accipere, vellem quod me acciperent : pugnantes vellem me accipere : ergo vellem quod pugnantes me acciperent, quod falsum est. Haec enim multiplicitas est secundum amphibologiam ex eo quod iste accusativus, me, potest construi cum infinitivo ex parte ante,et potest construi cum eodem ex parte post : et in primo sensu vera est, in secundo autem falsa.

Secunda ratio est : Putas quod quis scit, hoc scit ? quae oratio exemplum est secundi modi amphibologiae, scilicet quia oratio per se significat unum solum, et adjuncta aliquando plura significat. Et paralogismus sic est formandus : quod quis scit, hoc scit : grammaticam scit aliquis : ergo grammatica scit. Nam in tali oratione et scientem et scitum contingit ut scientem significari : quia hoc pronomen, hoc, potest haec significare : quia hoc pronomem, hoc, potest significare scientem, et tunc construitur cum verbo ex parte suppositi, et ante verbum ponitur : et sic est oratio falsa. Potest etiam significare scitum, et tunc construitur ex parte appositi: et tunc est vera.

Tertius modus est, ut : Putasne quod quis videt boc videt ? columnam aliquis videt: ergo columna videt. Formatur autem paralogismus, sicut jam habitum est : et patet multiplicitas ipsius ex hoc quod hoc pronomen, hoc, potest construi cum hoc verbo, videt, ex supposito: et sic est nominativi casus, et construitur ex vi suppositi. Vel potest construi cum verbo eodem ex parte appositi, et est accusativi casus, et construitur ex vi transitionis : et sic patet multiplicitas.

Quartus est : Putasne quod tu dicis esse, hoc tu dicis esse ? dicis autem lapidem esse : ergo tu lapis dicis esse. Et patet multiplicitas istius ex eo quod hoc prononem, hoc, potest esse nominativi casus, et construi cum supposito verbi quasi determinantis suppositum sub hoc sensu, putas quod tu existens dicis esse ? Vel potest esse accusativi casus et construi cum dicis ex parte post ex vi transitionis, et sic columnam vel aliud dicis esse. Facile autem est in omnibus talibus multiplicitatem invenire ex diversa constructione.

Quintus modus est in oratione syllogismi primae orationis : ex eo quod in primo non est distincta multiplicitas ut in ista distincta intelligatur et esse in prima : et haec est oratio : Putas est, sive contingit, tacentem dicere ? Et potest sic formari paralogismus : contingit Socratem dicere : Socrates est tacens : ergocon-

tingit tacentem, dicere. Duplex est hujus oratio , quia significat tacentem dicere, et hunc tacentem : haec enim oratio potest significare haec duo, hoc scilicet, tacens dicit : et sic construitur hoc participium, tacens , cum verbo dicere infinitivo ex parte ante ex vi suppositi. Potest etiam significare hoc, tacens dicitur: et sic construitur cum eodem verbo ex parte post: quia hoc (quod est tacentem dicere) dicitur ut quoddam de numero dicibilium. Bi igitur sunt modi amphibologiae, ad quos omnes modi deceptionum (qui proveniunt ex diversa constructione dictionis cum dictione in eadem oratione) reducuntur. Et causa apparentiae in eis est identitas orationis secundum formam et materiam : causa autem non existentiae est significationis actualis diversitas.