CAPUT II.

Quae sunt fallaciae extra dictionem et quis ordo.

His ita praemissis, patet quod eorum locorum sophisticorum quae sunt extra dictionem sive paralogismorum, species sunt septem. Una quidem species est et prima, quae dicitur fallacia secundum accidens. Secunda vero in eo quod aliquid dicitur simpliciter et absolute et sine determinatione, et non simpliciter, sed dicitur quo, et hoc dico propter conditionem determinationis quae id quod simpliciter dicitur, contrahit ad partem subjectivam, aut ubi quantum ad conditionem ad partem in loco, aut quando quantum ad conditionem et partem ad partem in tempore, aut ad aliquid dicitur quantum ad conditionem ad aliquem respectum. Tertia autem species est fallacia secundum ignorantiam elenchi. Quarta vero species est secundum consequens. Quinta vero est fallacia secundum quod in principio sumere. Sexta vero species est secundum quod est non causam ut causam ponere. Septima vero est secundum quod est plures interrogationes ut unam facere.

Ordinari autem possunt dupliciter. Uno quidem modo sic quod priores sunt quae peccant contra principium syllogismi, vel elenchi formam, quam illae quae peccant in materia : et inter peccantes contra principium quod est medium jungens extrema, et sic primus locus est fallacia accidentis: aut peccant contra principium secundum quod est inferens, aut contra principium quod est probans. Si contra principium secundum quod est inferens : aut perfecte, aut imperfecte. Minus peccando recedit qui peccat contra inferens imperfecte : et sic secundum est secundum quid et simpliciter. Peccans autem contra elenchum est tertia, quia minus recedit a consequentia : non enim peccat contra consequentiam, sed contra illatum quod non est vera contradictio. Quarta autem fallacia consequentis quae totam pervertit consequentiam : et sic quarta est consequentis fallacia. Si autem peccat contra principium probans, tunc manifestum est magis contractum : et sic peccat in hoc quod est esse causam conclusionis : et sic sexta est non causa ut causa. Ultima est plures interrogationes ut unam facere, quae peccat contra dispositionem materiae syllogismi. Potest etiam aliter sumi ordo fallaciarum extra dictionem secundum quosdam sic, quod scilicet illae sint priores, in quibus major est unitas causa apparentiae, et illae posteriores in quibus est minor unitas causa apparentiae omnibus. Ergo posteriores sunt non causa ut causa, et plures interrogationes ut una : quia in illis (ut superius habitum est) causa unitatis non est nisi similitudo : et sic est non causa ut causa prior quam plures interrogationes ut una : quia major est convenientia similitudinis in participando in significato, quam sit convenientia in participando in modo significandi. Fallacia autem accidentis omnibus prior est in ordine fallaciarum ut fallaciae sunt, quia plus habet de virtute decipiendi. Secundo autem secundum quid et simpliciter propter identitatem inferentis imperfecte ad illatum, quod est quasi identitas partis ad totum. Et tertia secundum ignorantiam elenchi propter causam dictam. Et quarta est secundum consequens propter identitatem antecedentis ad consequens quae substantialis est. Quinta autem petitio principii, quia ibi est identitas aequalitatis sive quantitatis in convertibilitate.