CAPUT VI.

De modis arguendi ad reductionem, quae sunt fallaciae in communi.

Modi autem arguendi sive per quos arguitur ad redargutionis metam ducendo, sunt duo, scilicet secundum apparentiam acceptam in dictione, secundum quod dictum est idem quod voce litterata et articulata pronuntiatum est sive prolatum : et alii modi sunt extra dictionem secundum rem accepti, secundum quod res ipsa enuntiata substat dictioni sive prolationi: omne enim quod dicendo profertur, hoc vocatur dictio : unde hoc modo et oratio dictio est : forma enim dictionis hoc modo accepta prolatio est : et quae una continua prolatione profertur, una dictio : et quae pluribus, plures est dictiones.

Ea autem in modis illis quae secundum dictionem faciunt phantasiam sive apparentiam, sex sunt numero. Sunt autem in dictione modi illi, scilicet qui nunc dicentur, scilicet aequivocatio, amphibologia, compositio, divisio, accentus, figura dictionis. Quod autem tot sint et non plures, fides est et per inductionem et per syllogismum. Per inductionem quidem : quia cum modus arguendi in dictione non faciat apparentiam nisi cum oratione syllogismi topici, convenientia illa aut erit in dictione, aut in oratione. Tertia enim convenientia quae posset esse et in dictione et in oratione, differt a convenientia quae est in oratione. Si autem est in oratione : aut erit secundum materiam dictionis tantum, aut secundum formam tantum, aut secundum utrumque, materiam et formam. Si enim secundum materiam tantum, est fallacia accentus : quia in duabus dictionibus diverso accentu prolatis, et in aliis quae sunt in voce eisdem existentibus, non est nisi materia una. Ut si dicam persona, media correpta, et persona, media circumflexa. Si autem est secundum formam tantum, cum terminatio sit de forma dictionis, erit fallacia figurae dictionis. Si autem est secundum utrumque simul, erit aequivocatio, quae et in materia et in forma habet eamdem vocem. Et sic patet inducendo : quia in voce incomplexa sic est, et similiter in voce complexa : et non sunt plures, et sunt tot: ergo sunt sex modi. Si enim sit convenientia in voce complexa : aut erit secundum materiam et formam, et sic est amphibologia : aut secundum formam tantum, et sic erit iterum figura dictionis : quia eadem est terminatio orationis et dictionis, cum omnis oratio ad dictionem terminetur :

aut in materia tantum, et sic compositio et divisio : si enim una continua prolatione pronuntietur, erit composita : et si diversis prolationibus pronuntietur, erit divisa : nec conveniunt nisi in materia tantum oratio composita et divisa.

Per syllogismum autem probatur hoc modo : quandocumque eisdem nominibus vel orationibus non idem significamus, apparentia in dictione fit aliquo istorum sex modorum : sed in omni fallacia in dictione decipiente non idem eisdem nominibus vel orationibus signamus : ergo omnis modus arguendi deceptorie in dictione fit aliquo istorum sex modorum. Sic ergo fides est, quod hi et tot et non plures sint modi arguendi sophistice in dictione.

Cum autem dicitur eisdem nominibus vel orationibus non idem signari, debet accipi idem et eadem oratio large, id est, secundum quod habet unitatem sive identitatem in omnibus, materia scilicet et forma et terminatione, sive in materia tantum, sive in forma terminationis tantum, sive in duobus ipsorum : quaecumque enim identitas sit in his, sive in omnibus ut in aequivocatione et amphibologia, sive in duobus ut in accentu et compositione et divisione, in quibus terminatio eadem, sive in terminatione sola

ut in figura dictionis, sufficit ad eamdem dictionem et eamdem orationem, secundum quod hic sumitur eadem dictio vel oratio : sed non potest esse fallacia penes materium eamdem et diversam terminationem : quia quorumcumque in voce et syllabis per omnia est materia eadem, oportet esse terminationem et figuram terminationis eamdem.

Et attende quod quamvis res prior sit nomine et oratione apud instituentem nomen et orationem, et sic id quod sumitur ex parte rei, debeat praecedere id quod sumitur ex parte dictionis, tamen in disputatione secundum quod disputatio est diversa putatio inter duos, sermo sive vox est prior apud respondentem : quia per hunc percipit conatus respondentis : et hoc modo fallaciae in dictione sunt ante fallacias extra dictionem.

Si autem aliquis quaerat, cum habeamus locum sophisticum quando eodem nomine plura significamus, quare non habeamus alium locum sophisticum, quando idem diversis nominibus significamus ? Dicendum quod hoc esset nugatio : loci autem sophistici non muhiplicantur nisi ad redargutionem : et ideo non est locus sophisticus attentus penes hoc.