CAPUT IV.

Qualiter respondens ducitur ad solOEcismum, vel videtur duci.

Qualiter autem aliquis ducatur vel duci videtur ad solOEcismum, nunc ulti- mo inter metas sophisticas determinandum est : nec oportet nos hic diffinire solOEcismum : quia quale quid secundum diffinitionem sit solOEcismus, dictum est prius ubi de metis sophisticae disputationis est determinatum. Est autem et hoc quod aliquis videatur duci ad solOEcismum tripliciter : contingit enim aliquando in veritate hoc facere, quod respondens in veritate ad solOEcismum ducitur : et est vel contingit hoc non facientem in veritate, tamen videri facere : et est vel contingit aliquando in veritate facientem et ad solOEcismum ducentem non videri facere, eo quod latet solOEcismus. Hujus autem exemplum est : quia quemadmodum. Cecilianus dicit grammaticus, si ficus est secundae declinationis, qui secundum quartam declinationem et fOEmininum genus dicit ficus maturas solOEcismum quidem facit in veritate secundum illum Cecilianum : non autem videtur pluribus qui dicunt ficus esse secundae declinationis feminini generis : et sic aliquando facit et non videtur facere. Qui vero dicit ficos maturos, videtur quidem secundum plures et non facit solOEcismum. Eodem modo est in alio exemplo : si enim finis est masculini generis et non dubii generis secundum quosdam grammaticos : tunc qui dicit certam finem, secundum illos solOEcismum facit : secundum alios autem qui dicunt dubii generis esse finem, non facit : et sic patet, quod aliquando fit solOEcismus, et aliquando fieri videtur et non fit, et aliquando fit et non fieri videtur.

Et si ita est, manifestum est ergo, quoniam et ars quaedam sophistica hoc potest facere, hoc est, dat potestatem ut facultatem habeat faciendi: et hanc artem in sophisticis oportet determinare et tradere propter duas causas, quarum una principalis est : quia infinitis modis incongruitas fit in oratione et inconcinnitas secundum destructionem : et hanc infinitatem oportet ad artem secundum communia restringere et alia : quia nisi

hoc tradatur, ars videbitur ad grammaticum et non ad sophisticum pertinere. Tradenda igitur est haec ars in sophisticis : eo quod multae orationes non colligentes syllogistica collectione syllogismum non concludentes eum secundum veritatem , videntur tamen syllogizare syllogismum per aliquam apparentiam , sicut in elenchis sophisticis per apparentiam aliquam syllogizari videtur quod non syllogizatur.

Attendendum autem secundum artem secundum quam fit apparens solOEcismus, quod omnes pene (hoc est ut frequentius) apparentes solaecismi fiunt secundum hoc, hoc est, secundum neutrum genus. Dico autem pene : quia aliquando fiunt secundum hoc, hoc est, secundum masculinum vel fOEmininum : ut quidquid vides, videtur a te : magistrum vides vel dominum : ergo magistrum vel dominum videtur a te . Fiunt autem apparentes solaecismi quando casus neque indicat masculinum,neque fOEmininum, sed neutrum : quia in neutro genere semper sunt tres casus similes, scilicet nominativus, accusativus, et vocativus. In aliis autem generibus masculinis et fOEmininis aliquando sunt omnes dissimiles quando sunt adaptatae formae, et aliquando habent nomina secundae declinationis duos dissimiles, dativum scilicet et ablativum, nomina fceminina quando sunt primae declinationis . habent nominativum et vocativum et ablativum similes : sed tamen hoc non habent cum confusione casuum relationem ad masculinum et fOEmininum, vel ut generaliter dicatur, ad diversa genera, sicut neutrum. Unde tota facilis causa est apparentis solaecismi, ex qua clam ut ex loco sophistico argui potest apparens solOEcismus, est simul et in uno habere confusionem generis cum confusione casus : et habent in se causam non hanc simul masculinum et fOEmininum, sed solum neutrum : et ideo secundum neutrum aptissime fit apparens solOEcismus quantum ad casum et genus per quae arguitur ut medium apparens solOEcismus. Nam si dicatur sic : quidquid vides, hoc videt : puellam vides: ergo puellam videt : statim quidem apparet solOEcismus in casu de quo concluditur solOEcismus et non latet: sed in casu per quem concluditur ut per medium opportunius accipitur in neutro, ut per se patet: quia quidquid in majori est neutri generis, et in minori hoc sumptum sub quidquid est neutri generis : unde casus per quos concluditur, non ita frequenter judicat masculinum genus vel femininum, sed.neutrum frequentissime tales casus confusos, per quos apparens solOEcismus concluditur , indicat : nam articularibus pronominibus distinguuntur genera, masculinum, femininum, et neutrum, ut hic masculinum significat, haec autem designat fOEmininum, hoc vero vult ratione sua neutrum significare.

Saepe autem significant et illa utraque genera masculinum et femininum : quia masculinum et fOEmininum sunt genera formata, et in uno formato non concluditur aliud per designationem : sed neutrum significat essentiam informem, quae utrique formato subjacet : et ideo in illo frequenter alia designantur confuse : et ex illa confusione cum confusione casus arguitur apparens solOEcismus. Hujus autem exemplum est, ut si quaeratur, quid est hoc in neutro genere ? continue respondetur femininum genus, ut Caliopea est haec : et continue respondetur masculinum, ut quid est hoc ? et dicitur continue, Coriscus est hic : et etiam respondetur neutrum, ut quid est hoc ? et dicitur, lignum est hoc : et cum hac confusione generum habet semper etiam confusionem trium casuum, nominativi scilicet, et accusativi, et vocativi. Sed masculini et feminini aliquando differunt casus omnes, si fuerint formae adaptatae: et si aliquos habent similes, non apti sunt illi ad faciendum solOEcismum : quia non sunt apti ad supponendum verbo vel apponendum, sicut tres casus neutri generis : quia accusativus frequentissime apponit verbo maxime transitive : sed

nominativus supponit : alii autem casus non ita : et ideo confusione nominativi et accusativi frequentius sunt casus ex quibus arguitur apparens solOEcismus. Neutrius autem generis casus alii quidem differunt, alii autem non differunt : quia tres semper habent in forma dictionis una, nominativum, et accusativum, et vocativum : et cum hoc habet generum confusionem, ut dictum est : et per hoc maxime arguitur solOEcismus. Quamvis autem (sicut dictum est) in neutro sint confusi tres casus et genera, tamen distinguibiles sunt per aliud et aliud verbum substantivum , ut cognoscatur vitium solcecismi.

Dato ergo saepe a respondente hoc, scilicet genere neutro in nominativo casu, syllogizant opponentes, quasi dictum sit hunc in masculino et accusativo casu. Similiter autem faciunt in aliis generibus, quod syllogizant alium casum pro alio, ducendo ad solOEcismum. Et causa apparentiae est et fit paralogismus : eo quod hoc (quod dicit genus neutrum) commune fit plurium casuum : quia similiter terminantur in hoc nominativus, accusativus, et vocativus : nam hoc in neutro significat quandoque, hoc est nominativum : quandoque autem significat hunc, hoc est, accusativum et vocativum. Et si quis velit distinguere sigillatim, oportet quod permutatim per verbum substantivum determinetur, ita quod cum est (cui supponit) significet hic in nominativo casu esse : aut verbo substantivo infinito (cui supponit) significet hunc in accusativo. Verbi gratia ut demus, hic est Coriscus, et hunc esse Coriscum. In primo enim hic est nominativi casus , et in secundo hunc est accusativi casus : et in fOEmininis nominibus similiter, ut hanc esse Galiopeam, et haec est Caliopea : primo enim significat hanc in accusativo, secundo significat haec in nominativo : et sic neutram habent et generum et casuum confusionem. Sic ergo in omnibus quae similiter se habent, et est, hoc est verbum indicativum, et esse, hoc est, ver- bum infinitivum, faciet differentiam et generum et casuum. Ex quo etiam patet quod diximus, quod si et in aliis casibus aliquando confusio est, illi non ita sunt apti ad supponendum et apponendum verbo substantivo et indicativo et infinitivo : et hoc ut frequentius : fit enim solOEcismus sine casus confusione, ut cujuscumque est scientia, illud est : veri est scientia : ergo verum est : hic est solOEcismus absque casus et generis conlusione.

Comparatur autem solOEcismus secundum aliquid in causa apparentiae et causa non existentiae, fallaciae figurae dictionis : quia sicut in figura dictionis similitudo vocis est causa apparentiae, et diversitas rei causa non existentiae : ita in solOEcismo similitudo vocis in casibus est causa apparentiae, et inconcinnitas constructionis cum verbo est causa non existentiae. Ideo quodammodo solOEcismus (qui est in his confusis casibus) similis est elenchis dictis secundum similia in figura dictionis, qui dicuntur similiter in voce: non similia autem sunt in rebus. Nam quemadmodum illi solcecismi qui sunt secundum figuram dictionis, dicuntur facere apparentem elenchum in rebus diversis in similitudine figurae vocis, sic et hi in casibus. Et hujus causa est, quia homo nomen substantivum, et album nomen adjectivum, et alia omnia nomina sunt et res : res quidem in significato, nomina vero in voce : et ideo configuratio vocis potest facere credere idem significatum et eamdem esse constructionem, et sic inducit ad paralogismum figurae dictionis et solcecismi. Hoc tamen non ideo dictum est : quia non possit fieri solOEcismus nulla coincidente fallacia, ut dictum est, imo et aliquando potest aliqua fallacia coincidente, et aliquando in terminis aequivocis vel ad solOEcismum cooperante fallacia. Exemplum primi jam positum est. Exemplum secundi est, ut quisquis et omnis Christianus est Catholicus : haec mulier est Christianus : haec est congrua: quia nomen substantivum non requirit

convenientiam in genere secundum constructionem, sed adjectivum solum : ergo haec mulier est Catholicus : ubi ex fallacia accidentis coincidit solOEcismus . Exemplum tertii est : omnis canis est iracundus : marina bellua est canis : ergo marina bellua est iracundus.

Epilogando ergo quae dicta sunt in hoc capitulo, dicimus quod manifestum est, quod ex dictis casibus confusis in neutro genere ut frequentius tentandum syllogi- zare solOEcismum. Epilogando etiam ea quae dicta sunt ab initio libri, manifestum est quod haec sunt secundum quinque metas diversificatae species agonisticarum disputationum, et hae sunt partes specierum secundum quinque metas , et modi speciales secundum quemlibet locum sophisticum, qui dicti sunt in praehabitis : et sic habetur finis earum quantum ad metas.