CAPUT I.

De his quae in communi praemittenda sunt.

Antequam de fallaciis extra dictionem specialiter secandum singulas fallacias determinetur, in communi de omnibus praenotandum est, quod non est in fallaciis extra dictionem aliquod unum univoce participatum ab omnibus, penes cujus diversam participationem possit sumi determinatio numeri fallaciarum extra dictionem, sicut est unum commune quod est sermonis identitas, vel in parte vel in toto, quae diversimode participata determinat numerum fallaciarum in dictione. Et hoc ideo, quia hoc quod est causa apparentiae in fallaciis in dictione, non potest esse causa apparentiae m fallaciis extra dictionem : et ideo cum unitas vocis tam in materia quam in forma sit causa apparentiae in aequivocatione et amphibologia et figura dictionis fallaciis, et in eis sit causa non existentiae diversitas rei significatae : non potest fieri quod unitas vocis in materia et forma, et diversitas rei significatae sit causa apparentiae et non existentiae in aliqua fallaciarum extra dictionem. Xec iterum potest fieri e converso, scilicet quod diversitas in voce sit causa non existentiae, et unitas in re sit causa apparentiae : quia talis complexio nullam habet similitudinem cum syllogismo et elencho : sicut si dicam, omnis gladius incidit vel quidam, unicus est sensus : ex hac enim complexione nihil infertur : quia caret et medio et extremis in disspositione syllogismi et elenchi positis. Nec iterum fieri potest, quod identitas vocis in parte vocis (hoc est, secundum materiam) et diversitas in parte altera vocis sit causa apparentiae et non existentiae : quum haec sit causa in tribus aliis fallaciis in dictione, compositione, et divisione, et accentu. Et sic relinquitur quod causa apparentiae in fallaciis extra dictionem sit unitas rei secundum unam partem, et diversitas rei secundum alteram partem sit causa non existentiae.

Penes ergo hujusmodi unitatem sic potest sumi numerus fallaciarum extra dictionem penes tria quae faciunt unitatem sive identitatem : aut enim ista est unitas substantiae, et facit idem : aut unitas quantitatis, et facit aequale : aut unitas qualitatis, et facit simile. Si est penes unitatem qualitatis quae facit simile, haec erit altero duorum modorum : aut enim erit similitudo in ipso significato, aut in modo significandi. Si est in ipso significato, eo quod communicant in significato aliquo : tunc est fallacia secundum non causam ut causam : in illa enim propositio quae non est causa, apparet causa conclusionis : quia communicat et similis est cum propositione quae est causa ejusdem conclusionis in significato termini alicujus. Si autem sit similitudo in modo significandi, sic unitas similitudinis est causa apparentiae in fallacia secundum plures interrogationes ut unam : in hac enim propositione, plures apparet esse

una, quia communicat cum uno in modo significandi, eo quod interrogatio facta ex affirmatione et negatione proprie non una est, ut haec, estne homo animal, vel non ? et ideo quando proponuntur duae interrogationes diversae, propter modum significandi similem putatur, quod illa sit una interrogatio, et sic interrogatio composita ex affirmatione et negatione putatur una, et sic quod plures interrogationes sint una. Si autem fiat apparentia penes unitatem rei quae est aequalitas, sic unitas est causa apparentiae in fallacia petitionis principii : ibi enim convertibilitas medii cum altero extremorum facit apparere, quod medium cum extremis ordinatur sicut notius ut faciat cognoscere conclusionem, cum sit aeque ignotum vel minus notum conclusione. Si autem fiat penes causam unitatis quae est identitas : tunc non potest esse causa apparentiae idem in genere, specie, et numero : et quia quandoque apparet aliqua istarum identitatum esse causa apparentiae, tunc semper contingit fallacia accidentis et non alia.

Et ideo sic dicendum est : Idem aut est idem accidentis ad subjectum, aut antecedentis ad consequens, aut absoluti et simpliciter dicti ad eamdem dictionem cum determinatione. Et primo quidem horum trium modorum est fallacia accidentis. Secundo vero modo identitas est causa apparentiae in fallacia consequentis. Si vero identitas tertio modo dicta est causa apparentiae, hoc contingit duobus modis : quia aut est determinatio quae infert simpliciter, et haec determinatio vocatur proprii : aut quae non infert. Si primo modo unitas absoluti et determinati sit causa apparentiae, sic fit iallacia secundum ignorantiam elenchi : identitas enim talis absolute dicti et determinati facit apparere, quod quidquid stat cum uno, possit stare cum alio : identitas autem determinationis non inferentis suum absolutum est causa apparentiae in fallacia secundum quid et simpliciter :quia illa identitas facit cre- dere, quod de quocumque dicitur secundum quid, dicatur et de eodem simpliciter.

Alio modo consuevit dici, quod accipitur numerus fallaciarum extra dictionem secundum ea quae faciunt causam non existendi : diversitas enim rei aliqua est non existenti per quam diversitatem deficit a syllogismo et elencho. Si enim sit defectus ille ex parte materiae, sic est fallacia secundum plures interrogationes ut unam facere : quia in illa accipitur propositio plures, cum in syllogismo et elencho propositio simpliciter una sit accipienda. Si autem deficiat ex parte formae, hoc erit dupliciter : aut enim deficit ab elencho, aut a syllogismo. Si ab elencho, tunc est ignorantia elenchi quae infert ex veris et vera, sed non infert conclusionem. Si vero deficit a syllogismo, hoc contingit dupliciter : aut enim deficit a syllogismo per impossibile, aut a syllogismo ostensivo. Si ab eo qui est per impossibile, sic est non causa ut causa : quia in non causa ut causa non vere interimitur hypothesis, quamvis interimi videatur. Si vero deficit ab ostensivo, hoc contingit tripliciter : medium enim aut est penitus diversum, aut partim idem et partim diversum. Si penitus idem, sic est petitio principii. Si autem penitus diversum, tunc nulla est causa apparentiae : et ideo nulla fallacia. Si autem partim sit idem et partim differens, tunc identitas quam habet cum extremo, aut est essentialis, aut accidentalis. Dico autem essentialiter ambo esse eadem, quando unum de altero praedicatur, ut albus dentes, et albus. Si medium habet cum extremo identitatem essentialem, ita quod unum de altero praedicatur, hoc contingit tripliciter : medium enim aut erit antecedens ad conclusionem, aut est consequens ad eamdem sive illatum ex conclusione. Si est antecedens : aut erit argumentum affirmativum, et sic illa non est fallacia : quia antecedens affirmatum

infert consequens : aut est negativum, et sic est fallacia consequentis a destructione antecedentis. Si autem sit consequens ad id quod infertur ex ipso : tunc iterum aut est argumentum affirmativum, et sic est fallacia consequentis a positione consequentis : aut negativum, et sic non est fallacia : quia consequens negatum infert antecedens negatum. Si autem identitas medii cum extremo sit accidentalis : aut ergo illa identitas provenit ex additione determinationis, et sic est fallacia secundum quid et simpliciter : aut provenit ex comparatione mutua extremorum ad invicem et ad tertium, et sic est fallacia accidentis, in qua medium cum uno extremorum non habet nisi accidentalem identitatem : et hoc provenit ex comparatione medii ad extrema. Alfarabius levius innuit numerum fallaciarum extra dictionem sic: fallacia extra dictionem peccat contra syllogismum et elenchum, aut in materia, et sic est fallacia secundum plures interrogationes utunam, ut dictum est: aut in forma quae est in ordine propositionum vel terminorum. Si in propositione, aut secundum quod propositio causa est conclusionis, et sic est non causa ut causa: aut secundum quod principium notius est quam conclusio, et contra hoc peccat petitio principii. Si autem in ordine terminorum, sic est peccans contra hoc fallacia accidentis : si autem non peccat contra propositionis formam vel terminorum, et tamen peccat contra formam syllogisticam : tunc oportet quod peccet contra consequentiam ipsam secundum quod unum sequitur ex altero, et hoc est aut contra id quod unum perfecte sequitur ex altero, et sic contra hoc peccat fallacia consequentis : aut secundum quod inferens imperfecte infert consequens, et sic est fallacia secundum quid et simpliciter. Si autem peccat contra elenchum, et sic est ignorantia elenchi. Et haec acceptio plana est et vera.