CAPUT V.

In quo est contradictio dicentibus , quod terra quiescit in medio violenter propter impetum revolutionis orbis.

Factis autem oppositionibus Antiquorum circa quietem terrae in medio, intendimus redire ad contradicendum illis qui diversa dixerunt circa causam quietis totius terrae, et non partium ejus : partes enim terrae ad medium videbant moveri, et putabant causam esse hujus, quia locus partis est totum : et ideo in partibus terrae non ambigebant, sed dubitabant quae esset causa in quiete totius terrae in medio ejus, eo quod sicut dictum est, non putabant quod partes moventur ad medium propter hoc quod medium est locus terrae, sed potius propter totum quod est in medio : et ideo quare totum esset in medio, aliam causam inquirebant. Oportet autem nos primo praesupponere propositiones natas ex quibus nobis erat procedendum. Dico ergo dividendo, quod aut corporibus naturalibus est aliquis motus naturalis, aut non est motus naturalis : deinde procedimus ulterius dicendo, quod si corporibus naturalibus est motus aliquis, aut est ejus motus violentus, aut non est ejus motus violentus : haec autem omnia distinximus in Physicis in prima parte libri scientiae istius : sed oportet nos rememorari horum hic in tantum in. quantum sufficit in praesenti negotio. Dico ergo supponendo ex secundo Physicorum, quod cum natura sit principium motus naturalis ei in quo est, oportet confiteri corporibus naturalibus esse motus naturales ali- quos, quia aliter naturalia non essent : et sinon esset corporibus naturalibus motus naturalis, tunc non esset eis etiam motus violentus omnino, sicut probatum est in primo libro hujus scientiae, quia violentum dicitur in privatione naturalis et per oppositum ejus. Si autem daretur quod corporibus naturalibus nec est motus naturalis, neque violentus, tunc nihil rerum naturalium moveretur omnino, eo quod omnis res naturalis corpus est mobile. Et haec omnia distincta sunt in praehabitis scientiae hujus, et probavimus in praehabitis, quod haec omnia accidunt corporibus necessario.

Et sicut diximus de motu, ita necesse est quod corpus possibile sit quiescere : licet enim non omne corpus quiescat, tamen corpus rectarum dimensionum possibile est quiescere necessario : signum autem hujus est, quod omnis motus corporis, aut est naturalis, aut violentus, ut diximus in quinto Physicorum : et secundum hoc erit quies violenta, aut naturalis : quia motus naturalis cum non sit infinitus, erit ad quietem naturalem : et motus violentus cum sit finitus, erit stans in quiete violenta. Si ergo in omni corpore secundum quae dicta sunt invenitur motus naturalis, tunc expresse improbatum est dictum Antiquorum, qui dixerunt motum violentum esse tantum vel quietem vel violentum : et qui causant quietem terrae ex motu violento et quiete violenta, peccant.

Si ergo quae dicta sunt ita esse supponantur, tunc redeamus ad causas quietis terrae quas induxerunt Antiqui, dicendo quod terra quiescit immobilis violenter secundum Antiquos : aut etiam movetur ad medium secundum eos, et stat ibi, ita quod causa tam quietis in medio quam motus ad medium est revolutio orbis, et

revolutio ignis et turbinis et ignis et aeris et aquae, quae procedunt ex forti orbis revolutione : omnes enim Antiqui aggregalim convenerunt in hoc, quod orbis revolvitur fortiter, et sua revolutione circum ducuntur elementa quae sunt in orbe, sicut fit in turbine, et quod haec sunt causa fixionis terrae violentae in medio et ejus quietis. Causa autem dicti eorum fuit experimentum quod viderunt fieri in humoribus omnibus liquidis et in aere : viderunt enim quod si immittantur corpora multa in aquam et circummoveatur fortiter corpora grossa, neque descendunt ad fundum, nec remaneant in extremitate, sed trahunt se ad medium : et similiter fit in circumducto fortiter aere : hoc ergo experimentum posuerunt pro causa omnes illi qui generatum coelum dixerunt, quod terra locata est in medio : asserentes in toto fieri sicut in vase in quo movetur aqua, ita quod impulsio revolutionis orbis velocissimae et involutionis mediorum elementorum inter orbem et terram, causa esset quare terra expulsa ab extremo trahitur ad medium et stat in ipso. Et cum ita haec dicerent, quaerebant tamen alias causas fixionis ejus et quietis in medio : unde quidam ex eis non contenti de eo quod dictum est de revolutione orbis et involutione turbinis, dixerunt quod cum revolutione orbis causa quietis terrae in medio est latitudo ejus, eo quod sicut faex elementorum expellatur ad medium. Alii autem contenti sunt revolutione orbis in revolutione elementorum, dicentes quod solus motus coeli prima et vera causa est quietisterrae in medio, quorum princeps fuit Empedocles, dicens quod coelum movetur circa terram ab omnibus partibus aequaliter motu velocissimo : et ideo vigore motus illius prohibet terram moveri ad circumferentiam a qua expellitur et constringitur ad centrum. Cujus exemplum est in aqua in cadum missa, in qua projiciuntur partes aeris vel parvi lapilli ad modum arenae,quae si fortiter circummoveatur, non. permittit residere ad fundum aes sive lapillos, neque stare in circumferentia aquae circummotae fortiter propter causam quae dicta est, quae est revolutio fortis aquae, licet de aptitudine aeris et arenae sit residere ad fundum aquae.

Contra omnes autem istos dicimus, quod velocitas motus orbis non potest esse causa quare prohibeatur terramoveri

amplius descendendo versus pedes nostros ex aere quam modo est, ita scilicet quod moveatur versus inferius hemisphaerium in tantum quod non sit immediate diametri circuli, sed appropinquet plus circumferentiae in quacumque una parte quam in alia : si enim est sicut illi dicunt, tunc oportet ut naturaliter moveatur ad loca quaedam per illam propositionem quam supposuimus, quod corporibus naturalibus necessario est motus naturalis : si ergo motus ejus ad medium est violentus, tunc quies ejus in medio est violenta : et tunc oportet quod ad locum alium habeat motum naturalem in quo quiescit naturaliter : locus autem ille aut est sursum, aut est deorsum : quia necessarium est quod sit aliquis locus naturalis, sicut diximus. Si autem dicatur quod locus inferior non debetur ei dignior quam superior, tunc absque dubio quando fuit in superiori loco, movebitur ad ipsum, quando non fuerit prohibita : videmus autem quod non prohibet eam aer superior qui est versus capita nostra, quia si ille prohiberet eam suo impetu descendere recta linea, prohiberet etiam suo impetu ascensum ignis, quorum contrarium videmus amborum. Si igitur aer superior qui est versus capita nostra non prohibet eam, tunc eadem ratione non prohibet eam aer inferior qui est versus pedes nostros : nec etiam aer lateraliter circumstans eam in circuitu, quia causae similes sunt causatorum similium : aer enim similis naturae et impetus est virtutis, et motus a medio ad circumferentiam est similis circumquaque. Terra igitur existens in medio violenter existens et non prohibita, movebitur sursum circumquaque : et hoc falsum videmus esse oculis nostris. Et haec quidem communiter sunt causae contradicentes impetum motus coeli esse causam quietis terrae in medio, quam contra eos qui cum impetu motus coeli causam quietis terrae in medio dixerunt esse latitudinem ejus et grossitiem.

Specialiter autem contra Empedoclem qui solum impetum motus coeli inducit quod causa objicere potest quis dicens, quod faciat nos scire Empedocles causam propter quam separabantur elementa et distinguebantur ab invicem, et quae erat causa fixionis terrae in medio antequam separentur per motum coeli : dixit Empedocles elementa praecedere motum coeli tempore quando de amicitia fecit unum commixtum ex elementis : et tunc etiam gravia recedebant a levibus : et sic motus coeli non potest esse causa elementalis quietis terrae in medio et motus ejus ad medium. Amplius autem oportet intelligere, quod involutio turbinis et revolutio orbis qui sunt causa motus partium terrae ad medium et quietis earum in medio, in omni tempore praeterito dici possunt, quod expulsae fuerunt quando fuerant permixtae aliis elementis, et sparsae erant in eo quod vocabant turbinem orbis aeris involuti, tantummodo isto tempore partes terrae non sunt ibi sparsae : quia jam duae res quae exiverunt in proprio loco per litem dispergentur, ut dixit Empedocles. igitur motus partium terrae ad medium qui est in isto tempore, non causatur ab orbis revolutione expellente partes terrae : etiam ab isto vicino nobis aere quieto a motu turbinis scilicet ad centrum descendunt. Si autem revolutio fuisset causa essentialis motus partium terrae, tunc propter eamdem causam etiam, corpora grossa et gravia terrestria descenderent et ad terram et ad terrae locum : et hoc inest, quia prima revolutio motu turbinis

involuti expulit grossa sparsa in aere, elongavit a nobis, ut dictum est, partes terrae, quae non sunt modo confusae in aere, sed. quieto aere moventur ad medium quando fuerint elevata in aere terrestria gravia. Similiter autem videmus quod ea quae a revolutione expelluntur ad medium, non quiescunt in ipso,. sed in ipso medio circumducuntur, sicut apparet in arena quae est In aqua in cado circumducta : et ita cum revolutio jam dudum deberet removere omne quod est in orbe propter prolixitatem temporis ejus, tunc non deberet stare terra, sed circumduci in medio propter impetum revolutionis antiquae : et hoc etiam non videmus.

Amplius autem quaeratur ab Empedocle, propter quod ignis movetur et stat superius ? Non potest dici quod sit propter involutionem et revolutionem : si enim de aptitudine terrae est moveri ad aliquem locum, eo quod ipsa est corpus naturale, tunc manifestum est et patens, quoniam etiam reliqua corpora naturalia moveri habent ad locum aliquem naturalem propter causam consimilem : et sic revolutio expellens non potest poni pro causa alicujus motus vel quietis corporum naturalium.

Amplius autem simile ex necessitate inferente contingit, quod revolutio orbis et involutio turbinis non faciunt grave et levo : quia grave et leve sunt de primis corporibus, et illa differunt per motum ad medium, et a medio, et non per motum involutionis et revolutionis procul dubio : ergo corporum priorum alia sunt gravia, alia levia non propter motum revolutionis : et etiam ante ipsam secundum Empedoclem : quia Empedocles dixit corpora si milia prius esse tempore quam sit motus coeli: si igitur haec ita se habent, tunc secundum Empedoclem restat inquirere de causa essentiali motus gravium et levium, cum fuerint ante motum coeli involubilem, et ex qua natura fuerit aptitudo motus eorum sic et non aliter : tunc enim secundum Empedoclem non fit possibile ut aliquod moveretur sursum vel deorsum, eo quod non est orbis ferreus qui distendebatur chaos infinitum in Infinito : neque enim sursum, neque deorsum est : haec autem Ioca non invenimus attribui nisi gravi et levi, sicut non semel, sed multoties dictum : et sunt igitur naturae quaedam gravitatis et levitatis, quibus esse aliter debentur Ista loca et non expelluntur in ea ex impetu revolutionis orbis, ut dixit Empedocles.