CAPUT IX.

Quod stellae non moventur secundum motum processivum : in quo est digressio ad declarandum utrum rationes inductae reprobant positiones Mathematicorum,

Considerandum est autem post hoc utrumne habeant motum animalem processivum secundum locum ? Posset enim aliter quis dicere, quod quia coeli habent motores qui sunt intellectus, et habent aliquem actum animae in corpora illa, quod moventur, eo quod illi intellectus movent ea sicut corpora animalium moverentur ab anima quae habent vires mo- vendi localiter, quibus viribus respondent organa motus, sicut pedes et alae in animalibus : et in isto motu diceret forte aliquis stellas per se moveri. Sed quod hoc omnino sit inconveniens, manifestum est ex hoc quod nos nullo modo videmus instrumenta motus in stellis : quia neque habent pedes, neque alas : quae enim habent hujusmodi organa, non sunt rotunda omnino : extra rationem autem est, quod natura talia corpora praeparavit, ut haberent virtutes animae ad movendum localiter processive, et non dederit eis instrumenta movendi. Natura enim non ponit aliquid vanum et absque causa : sed vanum omnino esset quod motores haberent virtutes ad movendum processive, et non responderent illis virtutibus in corpore aliqua organa : eo quod illae virtutes nunquam possent exercere operationes suas : et impossibile est dicere, quod natura neglexerit illa corpora non dando eis quod debetur secundum naturam, et per totum ingenium suum cum nihil neglexerit circa animalia quae minus nobilia sunt illis corporibus, ita ut nihil omittat de his quae debentur animalibus, quin det eis. Non enim potest sollicitudo naturae negari corporibus coelestibus et stellis : cum habeant nobilitatem multam et proprietates in naturas ad esse inferiorum et ordinem, per quod juvamentum non est aliquod majus eo in corporibus naturalibus : recederet autem sollicitudo a corporibus coelestibus, si expoliaret ea, et elongaret ab his quae attribuit corporibus inferioribus quae videmus habere instrumenta motionis processivae, quando motor eorum habet virtutes animae quae talibus instrumentis movent secundum locum.

Amplius autem ex isto eodem modc quod diximus de motu coeli, probatur id quod ante habitum est, scilicet quod. figura coeli sit rotunda : sicut enim dixi-

mus, omni ei qui de hoc dubitat, potest fieri sufficientia probationis ex motu quem habent circuli in quibus stellae sunt fixae et quiescentes, et tamen sunt rotundae figurae : et quod figura orbicularis omnibus figuris convenientior est motui coeli : quia sicut diximus in praecedentibus, quando coelum ponimus esse orbiculare, tunc velocior est motus ejus quam alicujus figurae quae sit quantitatis aequalis, sicut probavimus in praemissis. Motus enim circularis figurae magis est obediens : eo quod contrario non intercipitur et magis adhaeret loco suo : eo quod non mutat locum suum secundum substantiam, sed secundum formam tantum : omnis autem figura angulosa mutat locum secundum substantiam : haec autem omnia probata sunt in praemissis. Hic autem et aliter probantur, cum omne corpus simplex sit rectum vel rotundum et secundum motum circulariter vel secundum rectum, constat quod figura rotunda non est conveniens motui recto qui est procedens semper ad ante de loco ad locum : sed convenit ei figura rectarum linearum, quae aequales positiones habent in suis partibus : unde figura rotunda elongatur a figura corporum quae motu suo non adhaerent locis suis, sed transeunt de loco in locum, sicut est motus eorum quae moventur ex medio sursum, vel sursum ad medium. Si igitur illud est secundum haec, tunc relinquitur quod figura rotunda conveniens sit coelo et partibus ejus, quae moventur sicut probatum est : eo quod figurae rotundae est adhaerere loco suo : et stella non videtur adhaerere loco suo, sed potius portatur motu sui circuli de loco ad locum. Oportet igitur quod verisimile unumquodque coelestium sit rotundum orbitate : et tunc erit circulus mobilis qui est unum de numero coelestium : et stella erit stans quieta quae est alterum de numero coelestium, eo quod coelum rotundum in circulos et stellas dividatur. Est autem hic advertendum, quod nulla rationum hic inductarum elidit eccen- tricos et epiciclos quos ponunt Chaldaei Mathematici. Si enim aliqua elideret, illa esset quae prima in praecedenti capitulo inducta est de divisione circulorum : haec autem elidit : illi enim qui dicunt eccentricos esse et epiciclos, eccentricos ponunt moveri super centra mobilia, quorum centrum movetur super circulos parvos circa centrum mundi : et ideo stella quae est in eccentrico, aliquando est in auge, aliquando in opposito augis : epiciclos autem ponunt esse ita fabricatos, quod centrum eorum sit in eccentrico deferente, et tunc rotatio epicicli non dividit eccentricum. Istae autem positiones licet demonstrari non possunt, tamen non sunt improbatae per rationes inductas quae de libro Coeli et Mundi Aristoteles de verbo ad verbum sunt sumptae. Est autem quaedam Mathematicorum opinio, quam viri excellentes defenderunt et defendunt , cujus auctor Plato esse dignoscitur, quod scilicet circuli moveantur motu diurno deferente stellas : stellae autem moveantur motu qui est ab Occidente in Orientem et non circuli : et fit talis divisio inter circulos et stellas, quod secundum motum diurnum circuli moveantur, et non stellae : et secundum motum erraticum stellae moveantur, et non circuli. Isti enim duo motus sunt in superioribus, qui Graece vocantur AdminBookmark et AdminBookmark hoc est, errati-

cus et sine errore. Quae licet a nobis non defendatur, tamen haec non est improbata : quia illi dicunt hoc, dicunt stellam moveri per circulum, sed super circulum : et ideo non dividemus ipsum. Et hujus exemplum imperfectum causant sic, si rota moveatur in circuitu, et formica vel aliud animal moveretur in causatis rotae contra revolutionem rotae. Et ut breviter dicatur, nulla ratio Aristotelis vim habet demonstrationis, quod ipse Aristoteles vult in secundo libro Coeli et Mundi se excusare dicens, quod debent sufficere solutiones topicae et parvae in his quae sunt de coelo quaesita : eo quod ad ipsa cognoscenda perfecte non suffi- ciamus : nos tamen, Domino concedente, collationem faciemus in scientia Astrologiae inter viam quam invenit Alpetragius Abuysac, et viam quam secutus est Ptolemaeus accipiens eam a Babyloniis et aegyptiis, quorum scientiam se verificasse dicit Aristoteles in libro Coeli et Mundi. Ex quo videtur innuisse quod ipse consentit opinionibus eorum.