CAPUT I.

Quod libri subjectum, quod nomen, et quae ipsius divisio, et quis ordo.

De Caelo autem et Mundo in hoc libro nostrarum naturarum loqui cupientes, primo visum est nobis tangere quaecumque praelibanda sunt ad notitiam istius libri faciliorem habendam, sicut est de subjecto, et nomine, et divisione ipsius, et ordine. Diximus autem in his quae i praehabita sunt in libro Physicorum, quod mobile ad ubi est subjectum hujus libri, qui de Caelo et Mundo nominatur. Ex quo de mobili ab ubi sive ad locum,

quod simplicius est inter mobilia et sensibilia contracta ad materiam, per totum istum librum intendimus.

Potest quis forte dubitare : quia mobile ad ubi est corpus motum circulariter, et corpus motum motu recto. Corpus autem quod movetur motu circulari, est incorruptibile, et corpus quod movetur motu recto, est corruptibile : et corpus corruptibile et incorruptibile non sunt unius generis, neque unius potentiae, neque unius diffinitionis, ut tradit Aristoteles in IX. philosophiae primae. Quaecumque autem non sunt unius generis, neque potentiae, neque diffinitionis, illorum non. est scientia una, cum scientiae dividantur secundum genera de quibus sunt : et sic de mobili circulari, et mobili motu recto, alicui fortasse videbitur non esse scientia una libri unius. Adhuc autem quia sicut nos in praecedenti libro docuimus, motus qui est corporis haben-

tis rectum motum, quando simplex est, a generante quodam alio corpore est. Motus autem circulus est ejus quod movetur ab immobili primo. Amplius quia circularis motus perpetuus est, et quilibet motus rectus corruptibilis est et cessans : necessario ergo videbitur istis rationibus non esse unius scientiae tractare de istis mobilibus.

Sed ad hoc videtur posse dici, quod in veritate una scientia in communi est de simplicibus corporibus quae moventur motu locali secundum quod sunt mobilia motu locali. Motus enim ille est entis perfecti, et nihil transmutatur in subjecto quod insit ei substantialiter vel accidentaliter absolute, sed. totum subjectum movetur de loco uno ad locum alium : et ideo licet aliquod mobilium motu locali sit corruptibile, tamen hoc non habet a motu locali : sic autem non est de alteratione,augmentatione, et divisione, qui motus sunt aliquid variantes in subjecto et corruptionem inducentes : et ideo mobile de quo agitur hic, si in communi accipiatur, abstrahit a mobili corruptibili et a mobili incorruptibili : sic autem in communi habet unum genus et unam potentiam et unam diffinitionem, quae tamen logicalis non est, sed tantum realis et naturalis a communi natura sumpta. Si autem ista accipiantur secundum esse proprium, scilicet quo corruptibile divisum est ab incorruptibili : tunc secundum hoc esse non sunt neque unius generis, neque unius potentiae, neque unius diffinitionis. Quod autem dicitur quod sunt a diversis motoribus secundum naturam, non impedit quominus sit una scientia de ipsis : quia non attenduntur hic prout a diversis moventur, sed. potius prout sunt unius potentiae in communi, et unius actus qui est motus localis : hoc enim modo consideratum corpus physicum propria habet principia et proprias passiones, quae considerata faciunt scientiam unam de ipsis. Et quod dicitur quod circularis est perpetuus, et motus rectus corruptibilis, non officit :

quia non considerantur hic differentiae ipsorum motuum, sed potius actum est de illis in Physicis : sed. consideratur in eis natura simplicis continui corporis in commuui : in partibus autem specialibus tanguntur differentiae speciales.

Ordo istius libri est : quia est ante alios libros naturales praeter librum Physicorum : eo quod suum subjectum quod est simplex corpus mobile ad locum, prius est natura quam subjecta aliorum librorum consequentium. In consequentibus enim libris subjicitur corpus mobile ad formam : et bene scimus quod quidquid est mobile ad formam, etiam est mobile ad. locum, sed non convertitur : et ideo quia non convertitur consequentia a mobili ad locum, ad mobile, ad formam, prius in natura est mobile ad locum quam mobile ad formam.

Ex dictis autem illucescit istius libri nomen quod est de Caelo et Mundo. Universum enim caeli continentis et mundi sensibilis contenti consistit, sicut ex primis patet, in natura corporibus mobilibus secundum locum : et quia in communi agitur de his in isto libro, ideo bene vocatur de Caelo et Mundo, Nec vocari potest de Caelo solum, quonium illud non est mobile nisi circulariter : nec potest vocari de Mundo sensibili, quia moventur corpora mundi sensibilis secundum motum rectum tantum : sed perfectio nominis ejus est, quod de Caelo et Mundo simul appelletur. Et quia nos hic intendimus de hujusmodi corporibus quae sunt in communi mobilia secundum locum, et non est aliqua forma substantialis vel accidentalis quae faciat mobile in communi secundum locum, ideo oportet nos hic dicere subjectum esse corpus secundum quod consistit ex magnitudinibus suis. Quod autem dictum verum sit, patet ex hoc quod sive accipiatur forma caeli ut caelum est, sive forima elementi, ut elementum est, ipsa disponit ad hunc motum localem vel illum, et non ad motum localem in genere. Caelum enim movetur circulariter, et elementum recte. Sed corpus In eo quod corpus physicum, est in genere mobile motu locali per hoc quod est divisibile, sicut docuimus in sexto Physicorum . ''Hac igitur de causa in scientia ista habemus dicere, quod cognitio naturae quae est in principiis naturae et scientia quae est in conclusionibus naturarum, in communi et in summa maxime consistit in scientia subjectorum et passionum et viarum in subjectum. Et accidentia sive passiones quae sunt accidentia propria, in cognitione propriorum principiorum, per quae talia accidentia de talibus subjectis potuerunt denurnerari. Et etiam in his quae sunt similia his, et sunt sicut partes subjectorum, et contenta sub ipsis, et passiones partium.

Dicimus autem, quod subjectum est corpus, et aliae dimensiones quae dicuncuntur magnitudines, quae sunt linea et superficies. Passiones autem vocamus accidentia propria quae imprimuntur talibus subjectis a suis propriis principiis activis. Et vias in substantiam corum et accidentia vocamus motus quibus moventur : eo quod omnia naturalia vel in motu sunt, vel ad motum referuntur. Quae autem talibus naturis sunt similia, sunt sicut partes eorum subjectorum, ut stellae et composita ex elementis, quae etiam habent suas partiales passiones et principia specialia, quibus talia accidentia suis probantur inesse subjectis. Scientia autem perfecte notificans et significans nobis talia completa, erit quantum ad subjectum hoc loco intentum. Cujus probatio est, quia naturales res non sunt plures quoad numerum subjectorum in communi, nisi quod earum quaedam sunt corpora et magnitudines, et aliquae sunt ex primis corporibus simplicibus, quae dicuntur habere corpora et magni-

tudines et principia istorum : sive illa sint causae, sive passiones, quibus ex maxima parte cognoscitur quod quid est.

Non lateat autem nos quia differenter physicus et mathematicus inquirunt de corpore et magnitudinibus. Physicus enim de his considerat prout sunt ultima materia physicae et dimensiones ejus. Mathematicus autem inquirit de his prout sunt separata per diffinitionem a materia physica et sensibili : et ideo mathematicus considerat indivisibile a quo fluunt hujusmodi magnitudines, et illud et punctum, de quo nos non oportet hic facere mentionem, cum sciamus a prima philosophia, quod ista secundum esse non fluunt a puncto, sed. potius a materia . Haec igitur suntdicta vobis de prooemio.