CAPUT X.

In quo ex ipsa natura rerum probatur, quod semper ens et aliquando non ens nec sunt ejusdem naturae, neque ejusdem virtutis.

Adhuc autem in alio ponentes considerationem intendimus destruere dicta praedictorum Philosophorum. Si enim ipsam naturam quae attribuit unicuique proprium esse et virtutem attendamus, sciemus quod impossibile est, quod res ingenerabilis cadat sub corruptione secundum aliquam horarum temporis : et etiam e converso impossibile est ut res cadens sub corruptione, sit non generata secundum aliquam horam temporis praeteriti. Res enim ingenerabiles et incorruptibiles sunt determinatae ad formas taliter vincentes materiam per causam determinatam in natura et operantem, et non semper per fortunam. Causa autem operans eas est certa ratione operans, sicut artifex in artificiato,sicut diximus in secundo Physicorum : ostendimus enim ibi, quod res factae absque causa operante per certam finis rationem, quemadmodum artifex operatur, sunt paucae : licet enim in voluntariis fortunae frequentius occurrant, et casus, tamen in numero rerum naturalium non fiunt frequenter : et cum fiunt aliquando, destruuntur cito et finiuntur secundum esse : taliter enim facta in natura non sunt nisi monstra, et ideo cito finiuntur : quia divertunt nimis a forma speciei juxta quam fieri deberent : et ideo species non potest salvari in ipsis : et horum omnium diversitates et causas reddimus in secundo Physicorum. Res autem sempiterna, cum sit fixa permanens tempore infinito, non erit talis.

Igitur habebit causam efficientem ipsam omnino, quae est ejus causa propria et essentialis. Si autem hoc est verum, sicut diximus, tunc oportet quod natura sit faciens et terminans tam ea quae sunt semper, quam etiam ea quae fiunt frequenter : eo quod illa esse determinatum habent in natura et permanent vel semper, vel diu. Ergo natura quae causa est esse et ordinis, facit ut quaedam res sit semper et necessario, et quod quae dam sit existens et non existens in diversis horis temporis. Facit iterum aliam diversitatem in rebus quae est inter res contrarias, quod videlicet quaedam sunt semper existentes, et quaedam non semper existentes, sive nunquam existentes tempore infinito, quae sunt impossibiles ad esse, et necessitatem habentes in esse : sed impossibiles in esse non facit natura producendo eas, sed dicitur facere per hoc quod contrarietatem recurrere facit ad impossibile : contraria enim aliquo modo sunt sicut et contradictoria, ad minus ad quod stant sub ratione oppositionis. Causa autem diversitatis horum omnium factorum est virtus naturae hujus, et ejus materia : quia ex virtute habet potentiam ad esse infinitum, et ex materia habet non esse infinitum vel finitum, et potentiam transmutabilem ad esse et ad non esse. Cum igitur oppositorum per contradictionem non possit esse una et eadem numero virtus vel in specie, non erit possibile ut virtus semper existentis secundum naturam sit eadem in natura cum virtute cadentis sub corruptione, eo quod esset aliquando non existens. Si enim daretur possibile esse has virtutes uniri in re una secundum naturam, cum supra dixerimus quod virtutes sunt ad

suos actus relatae, oporteret necessario quod contradictoria essent aliquando simul necessario : quia infinito tempore ens semper existit, et in ejusdem temporis horam incidit aliquando non existere secundum actum : et si diceretur quod non corrumpitur in actu, et potest tamen corrumpi, idem sequeretur quod si. possibile erat ipsum corrumpi, si ponatur in actu corrumpi, non debet sequi aliquod impossibile. Sequitur autem contraria simul esse vera contradictoria, quod falsum est et impossibile, sicut saepius ostendimus.

Si enim aliquis dicat quod Nunc est annus prior hac hora qui jam praeteriit, et quod annus praeteritus prior nunc quod erit in futuro propinquum tempori praesenti erit nunc in futuro, ipse utraque locutione mentitur : quia praeteritum neque praesens est, neque futurum. Et similiter expresse mentitur, et deprehenditur falsitas in sermone ejus qui dicit, quod res perpetua possit cadere sub corruptibili : quia res cadens sub corruptione est in aliquo tempore non existens : eo quod habet talem potentiam et virtutem quae in futuro erit non ens secundum actum, licet in praeterito tempore non sit non ens, quia ponitur ingenerabilis : neque ponitur non esse in tempore praesenti in quo est secundum actum. Sicut enim diximus, alia est potentia praeteriti, et alia futuri : et qui refert praeteritum ad futurum, mentitur. Una autem res est haec quae in praeterito habet potentiam ad esse infinitum, per hoc quod ponitur esse ingenerabilis : illa autem potentia sibi est essentialis, et nunquam potest eam amittere : ergo habebit eamdem et respectu futuri : potentia enim qua dicitur corruptibile non ens in potentia, non est respectu praeteriti, sed respectu futuri. Et si quis dicat, quod est respectu praeteriti potentia illa, tunc oportet quod praeteritum esset futurum, quoniam nos ex dif- finitione ipsius potentiae scimus quod non est nisi respectu futuri.

Si autem aliquis dicat nobiscum, quod omnis quidem res quae in potentia possibile est ut exeat in actum aliquo tempore, eo quod potentia ejus aliter esset otiosa, concorditer dicimus cum illo, quod hoc quidem quod dicit, est verum : sed dicimus quod exitus ille nunquam est respectu praeteriti vel praesentis in quo actu non, sed respectu futuri. Cum enim dicatur quod potentia est ante actum, non intelligitur in praeterito : sed vel nunc praesenti respectu cujus verum est dicere quod possibile corrumpi corrumpetur : vel respectu futuri in quo possibile corrumpi corrumpetur. : et nihil omnino dicitur corruptibile vel generabile, eo quod in praeterito sit generatum aut corruptum. Sic ergo dicitur potentia ad non esse in omni re quae primo est existens, et deinde postremo in aliquo futuro est non existens. Et hujus probatio est, quia nulli rei est potentia ad aliquid quod sit esse vel non esse, nisi in hora in qua illud non est actu ad quod dicitur esse in potentia.

Si autem aliquis dixerit de adversariis nostris omnibus, quod videlicet potentia sit respectu praeteriti temporis, tunc dicimus quod hoc est impossibile. Cum enim potentia diffiniatur respectu futuri actus, non possumus dicere potentiam esse respectu praeteriti, sicut non possumus dicere quod nunc in praesenti vel in futuro nunc sit annus primus sive praeteritus : quia sicut futurum non fit praeteritum, ita potentia respectu futuri nunquam potest esse respectu praeteriti. Impossibile igitur, quod omnino esse non potest dictum eorum de potentia quod sit respectu praeteriti.

Licet autem jam multas rationes induxerimus ex propositionibus transcendentibus materiam hanc, quae vel logicae vel metaphysicae sunt, ut diximus superius : tamen non desunt nobis rationes naturales, ex quibus probavimus omne generatum in praeterito esse corruptibile in futuro. Omne enim quod generatur, ex suo convenienti est generatum, et ex suo simili sibi univoce, et per se habuit generans ipsum : et omne generatum habuit aliquod contrarium : et omne quod corrumpitur, ex suo contrario corrumpitur. His suppositis, dico constanter impossibile esse, quod sit aliquid in primis non generabile, et deinde in postremo sit cadens sub corruptione. Et dico similiter impossibile esse, ut sit aliquid primo non ens in praeterito, et deinde generatum possit esse aeternum manens tempore infinito secundum naturam. : quoniam, sicut dictum est, res generatae cadentes sub corruptione generantur ex suis similibus generantibus et ex suis convenientibus secundum naturam propriam, et habent contraria ex quibus mutantur et alterantur ad corruptionem, et ex talibus contrariis est altera eorum compositio secundum naturam, quaecumque generantur generatione naturali. Quaecumque autem habent contraria hujusmodi necessaria, finiuntur per ea et corrumpuntur iterum in futuro. Ergo omne generatum in praeterito, corrumpetur necessario in futuro. Si ergo mundus esset sic generatus, ut dicit Plato, oporteret quod generatus esset ex alio mundo, et corrumperetur in contrarium et ex contrario, sicut fit in generatione et corruptione corporum simplicium, sicut dicetur in secundo libro de Generatione et Corruptione. Haec autem omnia sunt absurda : propter quod inconveniens videtur esse opinio Platonis.

Si quis autem ad omnia haec respondere velit secundum Platonem, et dicat omnia haec caelum et stellas natura quidem esse dissolubiles, eo quod sunt generatae : sed voluntate opificis esse indis-

solubiles, eo quod hoc quod bona ratione compositum est, non decet sapientem opificem dissolvere, quemadmodum dicitur in Timaeo. Dicemus hoc dictum non esse naturale omnino : quoniam sicut habitum est in Physicis, naturalia sunt agentia quorum actus sunt in passivis, et naturaliter patiuntur quaecumque talium actuum sunt susceptibilia : et ideo omne factum in natura, oportet quod habeat in eadem natura suum faciens : et ideo possibile et impossibile oportebit referre ad materiam rei factae et ad causam naturalem, et non ad causam separatam et extrinsecam. Quod igitur corruptibile est de natura, hoc est simpliciter corruptibile, et habet causam in natura quae agit suam corruptionem : et si non habet talem, ipsum est incorruptibile, quia aliter omnia possent dici incorruptibilia, quia sunt incorruptibilia si Deus vult : et ideo supra diximus, quod naturalia non sunt a casu, nec a voluntate, sed a causa agente et terminante ea: nec nos in naturalibus habemus inquirere qualiter Deus opifex secundum suam liberam voluntatem in creatis ab ipso utatur ad miraculum quo declaret potentiam suam, sed potius quid in rebus naturalibus secundum causas naturae insitas naturaliter fieri possit. Haec igitur de primo libro Caeli et Mundi a nobis dicta sint.