CAPUT I.

De natura stellarum, et quod non sunt igneae: in quo est digressio declarans qualiter ex motu et lumine generatur calor.

Postquam autem perscrutati sumus de omnibus accidentibus corporis primi secundum suam totalitatem sibi convenientibus, conveniens est nunc de partibus ejusdem facere inquisitionem: et quia pars nobilior est stella per quam cognoscimus totum quod scimus de corpore primo, eo quod solus stellae motus : et sicut ipsa sub visu cadunt, et reliquum orbis non stellatum non est comprehensum nisi per rationem, ideo primo loquendum videtur de stellis : eo quod tractatus de stellis erit nobis via quaedam ad cognoscendum particulares orbes in quibus sunt stellae. Quaeramus autem tria de stellis, de natura stellarum, de cujus natura corporis sint, et de signis earum, et de motibus ipsarum : de his faciemus tractatum unum specialem. Inquirentes autem de natura stellarum necessarium est primum accipere et praesupponere ea quae determinata sunt : et hoc est unum illorum, ut confessum esse ponamus omnem stellam esse de natura ejusdem corporis in quo loco sunt et in toto moventur. Diximus enim in praehabitis necessario esse corpus quintae essentiae quoddam distinctum in natura, id est a quatuor corporibus simplicibus, quae sunt elementa, cujus naturalis motus est motus circularis : et cum in simplici corpore idem sit motus totius et partis, oportet quod stella quae est pars quinti corporis, sit etiam de natura quinti corporis, et non de natura alicujus elementi. Quod enim corpus sit de natura ejus in quo est sicut in toto et in loco, concorditer dicunt nobiscum Antiqui: qui tamen non habent quare coelum igneum esset, nisi quia videbatur eis stellas esse igneas propter lumen et calorem quae deprehenderant in ipsas : et cum eadem sit natura totius et partis, dixerunt totum coelum esse igneum: et tunc converterunt hanc propositionem, et dixerunt omnem partem simplicis corporis esse ejusdem naturae cum toto in quo est pars illa sita et fixa. In hoc igitur concordantes cum eis dicimus stellas esse de natura quinti corporis : quia sitae et fixae in corpore quod quintae naturae superius esse probavimus.

Petimus enim hic supponi stellas esse paries hujus corporis, donec inferius hoc probemus in capitulo ubi de motibus ipsarum stellarum inquisitionem particularem faciemus.

Caliditas enim et lumen deprehensa in stellis non sunt causae quare debent dici igneae : quia caliditas non semper provenit ex hoc quod essentialiter est calidum, cum aliquando proveniat ex motu, et aliquando ex reflexione radiorum ad locum unum,sicut apparet in speculis comburentibus in libro quem Euclides de talibus speculis in sua Perspectiva ascripsit. Cum tamen motus et radii et lumen non essentialiter sint calidi, propter hoc Antiqui fallaci et non convertibili crediderunt signo. Nec fuit signum sufficienter inducens ad hoc dicendum, quod stellae essent igneae quia sunt luminosae : quia multis corporibus non igneis lucere accidit, sicut apparet in quercu putrefacta, et igni accidit non lucere sicut simplicior et purior est : sicut est in regione juxta aethiopiam, ut dicit Alexander, de hoc alibi sumus perscrutati: fallaci ergo signo credentes decepti sunt stellas igneas asserentes.

Sed objicit aliquis forte dicens secundum Platonem : omne quod generatur, a sibi simili specie vel genere generari. Motus autem et lumen non sunt similia genere vel specie calori: et ideo non debere generari calorem ex motu vel lumine : sed potius calorem debere generari a corpore essentialiter calido : et cum ex stellis calor producatur natura, stellae essent naturaliter calidae : cum autem calidum corpus essentialiter non sit nisi ignis, videbuntur stellae esse igneae. Forte autem eodem modo dicetur de lumine, eo quod ubi ignis secundum suam perfectionem est, ibi lucet, ut dicit Plato :

ei ideo etiam per fumum etiam stellae igneae videbuntur quasi quaedam corpora luceant non ignca, non tamen lucent sine igne : et ideo id quod micat in eis, est ignis, ut videtur. Sed dicendum ad hoc videtur, quod cum dicitur, id quod generatur, a simili sibi secundum speciem vel genus generatur, hoc est dicendum de generatione substantiarum et non accidentium : quia quaedam substantiarum habent generans univocum, sicut cum. homo ex homine generatur, et tunc generatio fit a sibi simili secundum speciem : quaedam autem habent genera aequivoca, sicut cum virtute stellarum ex putrefactis producuntur animalia, et illa habent conveniens in genere ex quo generatur, ita quod genus dicit subjectum proprium et proximum in generatione : haec enim est semper conveniens generatio et ipsius et generatio virtus formativa esse in ipso. Cum autem accidentia generantur, quorum non est per se et proprie generatio, non oportet ista salvari : quia videmus nigredinem aliquando generari a calido, aliquando a frigido: cum igitur calor sit accidens sicut lumen, non oportet hic a sibi similibus specie vel genere produci: si tamen vellemus, possemus dicere quod cum dicitur, quod cum generatur omne producitur ex conveniente sibi secundum speciem vel genus, intelligitur ibi genus id quod est generale secundum idem subjectum : et secundum hoc accidentia et proprietates semper se concomitantes in eodem subjecto, vel frequenter sunt contranaturales et habentia genus unum : et sic possemus dicere quod motus est de genere ignis : quia cum motus et ignis sint in eodem subjecto susceptibili utriusque, tunc motus confortat vel inducit calorem, quia videmus quod in igne moto quasi revigeratur calor, et in igne quiescente extinguitur : sed tamen motus non habet ubique inducere calorem, sed po-

tius in corporc quod dissolvit motus per confricationcm partis ad partem: propter hoc enim quod dissolvit partes ejus, rarefacit eas et disponit ad ignem et calorem : et cum dissolvuntur ultra quam debitum sit formae aeris, vel aquae, vel terrae, tunc dispositio fit necessitas, et inducit igneitatem. Quando autem motus est in subjecto quod dissolvi non potest per motum, tunc non inducit calorem neque igneitatem : et tale corpus est coeli, sicut probatum est in libro superiori. Et si quaeratur quis est ille motus, qui sic dissolvit inducendo calorem? facile est respondere : quoniam non est nisi motus localis, eo quod ille solus est dissolutivus ejus quod movetur : si hoc dicatur de motu, tunc dabitur maximi motui qui est quasi vita quaedam existentibus omnibus: et ille est motus coeli, sicut probatum est in octavo Physicorum : et propter hoc etiam vivificativa qualitas est calor, et mortificativa qualitas est frigus : quia frigiditas abscindit et sistit motum in eis quae sunt frigida. De lumine autem quod probat in secundo de Anima formam et non corpus esse, secus est: quia absque dubio ignis in sua maxima perfectione existens non lucet: et ideo lumen non est de perfectione ejus quod est essentialiter calidum, nisi nos dicamus lucem dici dupliciter, ad illud quod habet actum lucis, et ad illud quod habet naturam lucentis, licet per accidens non luceat . Natura enim lucentis habet esse diaphanum perspicuum et purum. Sed aliquando non lucet propter nimiam raritatem non disgregantem partes ejus, quod ita visus non potest figi super ipsas : et sic forte intelligit Aristoteles in capitulo ubi dicit quod tres sunt species ignis, scilicet carbo, et flamma, et lux. Vel forte loquebatur incorporiter de igne prout est materia aliena, et vocavit species ejus differentias materiales ipsius : quia ignis in terrestri combusto carbo est, in vapore autem qui quasi medius estinterterrestre et aqueum et aereum,flamma: et in aere lux esse videtur : et quocumque modo dicatur, patet satis quod lux non est proprietas ignis, sed potius communis forma coelestium quorumdam et quorumdam terrestrium, quae forma accidit materi ae antequam adveniat ei qualitas elementaris : et ideo non est conveniens propter hoc stellas dicere igneas quae lucent secundum actum.