QUAESTIO II. Utrum in ideis ponenda sit pluralitas secundum rem.

Secundo quaeritur, utram sit ponere in ideis pluralitatem secundum rem. Et quod sic, videtur;

1. Quia Augustinus dicit, quod "ideae sunt formae aeternae et incommutabiles". Si sunt formae plures, cum forma dicat ipsum quod est idea absolute, tunc videtur, quod sint plures, secundum id quod sunt absolute.

2. Item, idea est similitudo exprimens ideatum secundum totum ; sed quaecumque uni et eidem secundum totum sunt similia, nullo modo ad invicem differunt ; ergo si idea omnium, secundum id quod est, esset una, tunc omnia essent indifferentia.

3. Item, si idea est unum quid, aut una communis, aut una propria similitudo; si una communis; ergo per ipsam nunquam res distinguuntur; si una propria; ergo per ipsam nunquam plura cognoscuntur.

4. Item, si idea est ratio cognoscendi; sed unumquodque cognoscens cognoscit secundum exigentiam rationis cognoscendi; ergo si idea est unum quid, cum in uno non cadat distinctio, Deus non cognoscit res distincte, sed indistincte.

Contra; 1. Augustinus sexto de Trinitate ; " Filius est ars quaedam omnipotentis Dei plena omnium rationum viventium , et omnia in ipso unum sunt".

2. Item, quod perfectius est Deo est attribuendum; sed perfectius est uno posse cognoscere plura et operari quam pluribus ; ergo Deo est attribuendum; ergo Deus una idea omnia cognoscit.

3. Item, in omni genere causae status est in uno simplici, utpote in genere efficientis et finis ; ergo cum Deus sit exemplar, in quo est omnimode status, est ergo in Deo summa unitas. Sed exemplar, quod continet multa, non est omnino unum et simplex; ergo in divino exemplari non est nisi una idea secundum rem.

CONCLUSIO.

Ideae in Deo sunt ipsa divina veritas, et ideo secundum rem est una idea.

Respondeo; Ad intelligentiam praedictorum est notandum, quod hic fuit duplex opinio.

Quidam enim dixerunt, quod ideae in Deo secundum rem habent distinctionem. Dixerunt enim, quod est considerare universitatem formarum in Deo, in anima et in mundo sive in materia. Et in materia sive in universo habent distinctionem, compositionem et oppositionem, quia sunt ibi materialiter. In anima vero humana habent distinctionem et compositionem, sed non habent oppositionem. et hoc, quia sunt aliquo modo spiritualiter, non tamen omnino , quia sunt a rebus extra ideo est compositio; differunt enim ab anima. In Deo habent distinctionem, sed non compositionem, nec oppositionem propter summam simplicitatem. Et quamvis in Deo sint distinctae. sunt tamen unum exemplar, sicut plures formae particulares in sigillo faciunt unum sigillum.

Sed ista positio, quamvis in sui initio videatur probabilis, in fine tamen continet errorem. Nam si in Deo esset ponere ideas realiter differentes sive distinctas, tunc esset ibi alia pluralitas realis, quam sit pluralitas personalis; quod abhorrent aures piae. Si dicas, quod non est pluralitatem aliam absolutam ponere, sed respectivam; tunc quaero de illo respectu; aut est aliquid, aut nihil; si nihil, nulla est ibi realis distinctio; si aliquid, non est dare nisi divinam essentiam; sed omnia essentialia in Deo unum sunt.

Et ideo est alia positio, quod ideae sunt unum secundum rem. Et hoc patet sic; idea in Deo dicit similitudinem, quae est ratio cognoscendi; illa autem secundum rem est ipsa divina veritas, sicut supra monstratum est; et quia illa est una, patet, quod secundum rem omnes ideae unum sunt Et hoc dicit Augustinus expresse, quod in illa arte omnia sunt unum.

1. Ad illud ergo quod obiicitur, quod sunt formae; dicendum, quod forma duplex est, scilicet forma, quae est perfectio rei, et forma exemplaris. Et Augustinus accipit ideas in ratione formae pro . forma exemplari. Utraque tamen relative dicitur; illa ad materiam, quam informat, sed ista ad exemplatum. Et ideo, quia forma dicit ut ad alterum, sicut similitudo, quando dicunturplures formae, non ex hoc notatur, quod in ideis sit pluralitas secundum rem sive secundum id quod sunt, sed secundum id ad quod sunt .

2. Ad illud quod obiicitur, quod idea est similitudo exprimens secundum totum; ergo etc; ad hoc est unus modus dicendi, quod idea non dicit similitudinem aliquam, per quam cognoscens assimiletur aliis, sed cui multa assimilantur; et multa possunt assimilari uni, sicut si a forma sigilli eadem fiat expressio figurae in cera, poterunt esse ab eadem forma una multae et variae impressiones, secundum quod sigillum magis et minus imprimitur. Sic in Deo intelligunt; quoniam multitudo in rebus venit secundum gradus et approximationem ad ipsum esse divinum.

Sed illud non sufficit dicere. quia Deus facit omnia diversa secundum formam, non tantum secundum gradum et dignitatem; et illa cognoscit per unum secundum rem, quod quidem est similitudo cogniti.

Si tu dicas, quod hoc est, quia Deus se ipso cognoscit, sicut se ipso agit, ideo, sicut uno agit multa, ita uno cognoscit multa; adhuc non est solutum, quia adhuc manet quaestio, quomodo ipse Deus possit assimilari multis.

Propter hoc dicendum, quod similitudo quaedam est secundum proprietatem generis; et de hac non est dubium, quod non potest esse una plurium genere differentium; et haec est similitudo, quae exprimitur et causatur a re generis determinati . Alia est similitudo simpliciter extra genus; et haec, quia ad hoc genus non arctatur, qua ratione est huius, ea ratione est illius, et qua ratione est hujus secundum partem, eadem ratione secundum totum; et talis similitudo est divina veritas et idea in Deo. - Si tu quaeras, quomodo hoc possit intelligi; aliqualiter intelligi potest, quamvis non possit aptari omnino simile. Cum enim illa similitudo sit actus purus et ipsa veritas, sicut dictum est , et omnia alia cognoscibilia, quantumcumque nobilia secundum id quod sunt, comparentur ad ipsam per modum possibilis; sicut unum secundum formam potest assimilari pluribus secundum materiam diversis, sic in proposito una realis similitudo potest esse omnium cognoscibilium. Et potest poni exemplum in luce aliquo modo, quae una secundum numerum exprimit multas et varias species colorum. In cognitione autem nostra, quoniam se habet per modum possibilis respectu cogniti et quodam modo informabilis ab illo, non potest inveniri similitudo, immo invenitur dissimilitudo; et ideo aspiciendo ad cognitionem nostram videtur nobis in Deo non esse intelligibile.

3. Ad illud quod quaeritur, utrum illa similitudo sit propria vel communis; dicendum, quod Deus non dicitur causa universalis nec particularis simpliciter; sed aliquid habet de nobilitate causae universalis, quia potest in plurimos effectus; similiter aliquid de causa particulari, quia immediate et sufficienter potest in effectum quemlibet. Sic in cognitione Dei intelligendum, quod nec omnino est in universali, nec omnino in particulari. Similiter de similitudine et idea intelligendum est, quod communis est quantum ad indifferentiam et amplitudinem, propria vero quantum ad discretissimam expressionem.

Ratio huius est, quia est similitudo exprimens, non impressa nec expressa;

quia omnino exprimens, ideo summe exprimit et secundum omnes conditiones. Et rursus, ex hoc quod non est expressa, ideo non est arctata nec limitata, sed extendit se ad omnia, sicut divina essentia; quamvis tota sit in uno, non tamen sic est in uno , quod non sit in alio.

4. Ad illud quod obiicitur ultimo, quod cognoscit secundum exigentiam rationum; dicendum, quod sicut ratio cognoscendi est una, et tamen plura cognita distinctissime repraesentat secundum proprias conditiones; sic divina cognitio quantum ad modum cognoscendi, qui est in ipsa, est una et simplex, non distincta; sed in comparatione ad obiectum distincte cognoscit. Quando ergo dicitur; Deus cognoscit omnia distincte; si distinctio ponitur in cognitione per comparationem ad cognoscentem, falsa est; si autem per comparationem ad cognitum, sic habet veritatem.