QUAESTIO III. Utrum actus personalium proprietatum sit hypostases distinguere, an distinctas ostendere.

Tertio quaeritur de proprietatibus quantum ad actum. Et quaeritur, utrum actus hujusmodi proprietatum sit hypostases distinguere, aut distinctas ostendere. Et quod sit distinguere, videtur;

1. Per Boethium de Trinitate : "Substantia continet unitatem, relatio multiplicat trinitatem ": sed si multiplicat, ergo distinguit.

2. Item, Richardus de sancto Victore de Trinitate dicit, quod persona distinguitur proprietate originis; sed proprietas dicit originem et relationem; ergo etc.

3. Item, hoc ipsum videtur ratione , quia, cum personae distinguantur, aut distinguuntur per aliquid absolutum, aut respectivum. Per absolutum non, quia, sicut vult Augustinus , " quod ad se dicitur de singulis dicitur "; ergo necesse est, quod differant per aliquid respectivum.

4. Item, proprietas Patris aut accidit ipsi hypostasi, aut est ei consubstantialis; quodsi accidit, ergo sunt ibi aliqua accidentia; ergo est ibi aliqua compositio. Si autem est consubstantialis et connaturalis; ergo cum non consequatur esse hypostasis, non tantum est ratio innotescendi, sed etiam distinguendi.

5. Item, in summe simplici idem est omnino ratio essendi et cognoscendi; sed persona Patris est summe simplex; ergo eodem distinguitur, quo distingui cognoscitur. Hoc autem est per proprietatem; ergo etc.

Contra: 1 Omne respectivum reducitur ad absolutum ;sed quod reducitur ad aliquid secundum rationem intelligendi consequitur illud; ergo cum proprietates sint respectivae, hypostases absolutae, proprietates reducuntur ad hypostases; ergo hypostases sunt priores. Sed quod prius est non distinguitur eo quod est posterius, quia ab eodem est esse et esse distinctum; ergo etc.

2. Item, omne quod distinguit aliquid, dat ei tale esse, quale ipsum est vel habet; sed proprietates habent de se solum esse respectivum; ergo si hypostases per proprietates distinguuntur, habent solum esse respectivum. Sed hoc est falsum, quia cum sint supposita essentiae, habent esse substantiae absolutum.

3. Item, in divinis personis est plurificatio per originem, ergo et distinctio. Sed origo dicit emanationem vel exitum, relatio autem per se non emanat nisi prius alio emanante, quia in ad aliquid non est motus : ergo prius oritur hypostasis ab hypostasi secundum rationem intelligendi, quam sit intelligere relationem esse. Et si hoc, relatio consequitur esse distinctum in hypostasibus; ergo etc.

4. Item, " omne quod relative dicitur, est aliquid , excepto eo quod relative dicitur ", sicut ratio dictat, et Augustinus dicit septimo libro de Trinitate . Sed Pater et Filius dicuntur relative; ergo uterque eorum est aliquid, excepto eo quod relative dicitur; ergo abstracta relatione, contingit aliquid intelligere. Quaero ergo, quid sit illud; aut essentia, aut hypostasis. Si essentia, ergo relatio est in essentia; ergo multiplicat eam. Si hypostasis; aut ergo una, aut duae. Non una, quia impossibile est intelligere, quod Pater et Filius sint una hypostasis; ergo duae. Et si hoc, patet etc.

5. Item, abstractis omnibus proprietatibus duorum individuorum, ut Petri et Pauli, solis hypostasibus remanentibus, adhuc contingit intelligere, remanere distinctionem; ergo pari ratione in hypostasibus divinis. Quod si verum est, tunc ergo sunt solum ratio distinguendi quoad nos.

CONCLUSIO.

Proprietates personales sunt rationes non tantum manifestandi distinctionem, verum etiam distinguendi.

Respondeo; Dicendum, quod circa hoc duplex opinio fuit. Quidam enim dixerunt, quod abstractis proprietatibus, impossibile est intelligere hypostases distinctas, quia huiusmodi proprietates in divinis non solum dant personis innotescere, immo etiam dant esse ; unde ipsis abstractis, abstrahitur esse et esse distinctum.

Aliorum opinio fuit, quod proprietatibus abstractis, adhuc est intelligere distinctionem in hypostasibus, quoniam proprietates secundum ipsos non sunt ratio distinguendi secundum rem, sed distinctionem manifestandi Unde dicunt, quod abstracta paternitate et filiatione, adhuc contingit intelligere qui ab alio, et a quo alius.

Et si quaeras, quomodo distinguuntur, dicunt , quod se ipsis, sicut principia et genera generalissima se ipsis distinguuntur et differunt. Unde haec est immediata; substantia non est quantitas.

Et si respiciamus interius, utraque opinio continet aliquid probabilitatis; et hoc patet Sic. In divinis enim hypostasibus intelligimus originem sive emanationem, intelligimus etiam habitudinem. Secundum rationem intelligendi origo praecedit ipsum qui oritur; et secundum rationem intelligendi habitudo consequitur ipsum qui refertur. Potest igitur proprietas relativa importare solum habitudinem; et hoc modo consequitur rationem distinctionis et est ratio innotescendi distinctionem, non distinguendi, sicut dicit secunda opinio, et probant rationes inductae ad secundam partem de. ipsa relatione. Potest enim intelligi tunc distinctio, quia intelligitur qui ab alio, et a quo alius.

Potest etiam utrumque proprietas importare, scilicet habitudinem et originem; et tunc non tantum est ratio innotescendi, sed etiam distinguendi. Circumscripta enim origine sive emanatione, impossibile est intelligere in divinis pluralitatem; immo sicut est essentia una, ita etiam intelligitur hypostasis una. Et sic procedit prima opinio et rationes ad primam partem.

Sed notandum, quod cum idem sit divinis personis oriri et esse et ad alterum se habere, tamen secundum rationem intelligendi sunt ordinata, ut primum sit oriri, deinde esse intelligatur in his quae habent esse ab alio, et deinde se ad alterum habere. Quia vero idem sunt in Deo, ideo eodem nomine designantur. Unde generatio dicit originem et habitudinem; tamen proprie loquendo generatio dicit originem, et paternitas habitudinem . Quoniam igitur proprietas divina secundum communem usum loquendi importat habitudinem et originem, ideo tenendum, quod proprietates non solum sunt ratio innotescendi distinctionem, sed etiam distinguendi.

1. Et ad illud quod obiicitur, quod respectivum reducitur ad absolutum; dicendum, quod reduci ad aliquid est dupliciter; aut sicut ad principium, aut sicut ad terminum. Proprietas originis his duobus modis reducitur ad absolutum; ad hypostasim Patris reducitur innascibilitas sicut ad principium, ad hypostasim autem Geniti et Spirati sicut ad terminum. Quoniam igitur quod reducitur ad aliquid sicut ad principium ipsum consequitur, ideo abstracta origine, solum intelligitur Deus innascibilis, non ens ab alio, et ita in unitate hypostasis. Quia vero quod reducitur ad aliquid sicut ad terminum, intelligitur praecedere; hinc est, quod abstracta origine, iam non est intelligere hypostasim procedentem.

Vel illud intelligendum, ubi respectivum dicit dependentiam, ratione cuius deficit a summa simplicitate, quod non est in Deo.

2. Ad illud quod obiicitur, quod respectivum solum dat esse respectivum.; dicendum, quod hoc verum est de respectivo, quod dicit solum habitudinem; sed non est verum de respectivo, quod dicit originem.

3. Ad illud quod obiicitur, quod relatio non oritur per se; dicendum, quod relatio est proprietas, secundum quod est ipsa, origo vero, prout est id quod oritur; et quia origo proprie non oritur , sed est illud quo oriens oritur, ita quod non consequitur tempore vel natura, sed secundum rationem intelligendi, vel est simul necessario vel praecedit. Ideo patet illud.

4. Ad illud quod obiicitur, quod omne quod relative dicitur est aliquid, excepto eo quod relative dicitur ; dicendum, quod illud non habet veritatem in summe simplici, quod sic differat esse et referri, quod unum possit ab altero separari secundum rem

quia ibi unum sunt

sed solum secundum intellectum nostrum; nec adhuc intellectus noster sic abstrahit, ut intelligat hypostases distinctas, abstractis proprietatibus et relationibus. Si enim ab hypostasi Patris abstrahatur paternitas, vele converso, iam non habet aliquid speciale, quod sit principium intelligendi ipsam ; et ita consideratur sub ratione generali et incompleta. Unde et bene videntur mihi dicere qui dicunt, quod remanet intellectus huius nominis res, secundum quod est generale vocabulum. Et sic patet, quod, abstractis proprietatibus, non remanet distinctio nec re nec intellectu; et ideo utroque modo sunt ratio distinguendi.

5. Ad illud quod ultimo obiicitur, quod Petrus et Paulus distingui intelliguntur, abstractis proprietatibus; dicendum, quod non est simile. Nam distinctio est ibi a parte propriae materiae et propriae formae, quae innotescit per proprietates accidentales; sed in divinis solum est distinctio per originem. Ideo patet illud.