QUAESTO II. Quomodo caritas augeatur.

Secundo quaeritur de modo augmenti ipsius caritatis. Et quod augmentum eius sit aliunde, ostenditur;

1. Per Augustinum , qui dicit, quod " caritas meretur augeri "; sed quod aliquis meretur habet ab alio quam a se; ergo si caritas meretur augmentum, habet ipsum aliunde.

2. Item, quod augmentetur per appositionem, videtur per rationem augmenti " augmentum enim est praeexistentis quantitatis additamentum "; ergo ubi est augmentum, ibi est appositio alicuius eiusdem generis, et ubi appositio, ibi additio: ergo etc.

3. Item, hoc videtur posse ostendi per simile, quia b caritas est in anima, sicut lux in aere; sed lux in aere augetur per additionem novi luminis, ut patet, si uni candelae illuminant supervenit alia; ergo et in caritate erit similiter respectu animae.

4. Item, hoc videtur per principium augmenti, quia ex eisdem est unumquodque et nutritur et augetur : ergo per consimilem modum habet caritas generari, conservari et augeri; sed generatur in nobis per divinam influentiam; ergo et per eandem maiorem augetur; sed ubi maior influentia, aliquid plus influit quam prius; et ubi hoc, ibi est additio; ergo etc.

Contra; 1. Maioris virtutis est calor amoris spiritualis quam ignis materialis; sed ignis se ipso augetur : ergo et caritas, quae est ignis spiritualis.

2. Item, quod non per appositionem, videtur, quia si simplex simplici addatur, nihil maius efficitur, nec mole nec virtute, ut si punctus puncto : ergo nec si caritas addatur caritati, erit maior.

3. Item, si additur aliquid, cum additionem sequatur compositio, et ad maiorem compositionem virtutis diminutio ?; ergo quanto maior fit additio, tanto efficitur caritas impotentior, et quanto impotentior, tanto minor; ergo cum augmentum caritatis sit quantum ad virtutem, caritas non augetur per additionem.

4. Item, si aliquid addatur priori caritati, aut additum est caritas, aut non; si non; ergo non auget caritatem; si vero est caritas; sed caritas non est materialis respectu caritatis; ergo cum ex aliquibus duobus non fiat unum, nisi unum sit materiale respectu alterius ex caritate praeexistente et superaddita non fit unum; sed ad augmentum necesse est fieri unum ex augente et aucto; ergo nullo modo per additionem augetur .

conclusio.

Caritas augetur virtute divina per appositionem vel incrementum maioris influentiae.

Respondeo; Ad praedictorum intelligentiam notandum, quod circa hoc fuit duplex opinio. Una est, quod augmentum caritatis est per depurationem sive per impermixtionem cum contrario. Contrarium autem amoris casti est amor concupiscentiae; unde quanto magis in nobis extinguitur concupiscentia, tanto magis depuratur caritas; et quanto magis depuratur, tanto magis assimilatur Deo et accedit ad terminum; et quanto magis accedit, tanto magis augetur. Et isti posuerunt, caritatem posse per se augeri per assuefactionem in bono et debilitationem concupiscentiae. Ratio autem, quae istos movit, fuit auctoritas Philosophi , qui dicit, formas intendi per accessum ad terminum et impermixtionem cum contrario. Fuit etiam cum hoc auctoritas Augustini, qui dicit in libro octoginta trium Quaestionum , quod sicut minuitur concupiscentia, sic crescit caritas; et tale augmentum per maiorem depurationem simplici non repugnat.

Sed ista positio non est conveniens, quoniam constans est, caritatem maiorem et minorem esse, omni sublata concupiscentia, sicut in primo homine et etiam in Angelis; ergo cum omnino sit ibi impermixta, in quolibet Angelo et etiam in statu innocentiae esset in summo, quod stultum est dicere. Unde non est dicendum, quantum ad remissionem concupiscentiae augeri secundum substantiam; concedendum est tamen, quantum ad remissionem concupiscentiae intendi per fervorem. Et hoc modo intelligit Augustinus; et hoc modo loquitur etiam Philosophus de formis quantum ad intensionem, non quantum ad augmentum.

Alia positio est, quod caritas augetur per appositionem; et huius simile habetur in lumine, quod expresse caritati assimilatur ?. Unde sicut maius lumen, additum minori, ipsum auget, sic caritas superaddita auget minorem. Et haec positio ponit, caritatem non augeri virtute propria, sed divina. Idem enim est principium augendi et generandi . Unde sicut a solo Deo habet ortum, ita et augmentum.

1. Ex hoc patet illud quod obiicitur per simile in igne. Ignis enim habet potestatem faciendi se in alio et augendi, non sic caritas.

2. Ad illud quod obiicitur secundo, quod caritas est simplex ; dicendum, quod quamvis caritas sit simplex, quia non habet partes quantitativas quantitate molis, habet tamen quantitate virtutis, et quantum ad illam potest augeri. Si obiiciatur de puncto, quod habet quantitatem virtutis et tamen non augetur; dicendum, quod ad hoc, quod aliquid sit natum augeri per appositionem consimilis quantitatis, duo sunt necessaria, scilicet quantitas et unibilitas. Unibilitas autem venit ex imperfectione; perfecto enim in quantum hujusmodi non est possibilis additio : ideo puncto non potest fieri additio. Licet igitur punctus habeat quantitatem virtutis, non tamen habet unibilitatem , quia quoddam perfectum est in suo genere. Aliter potest dici, quod punctus est simplicissimum in genere quanti molis , et ideo est infinitum virtute; caritas autem nulla est simplicissima in genere quanti virtualis nisi divina, et ideo illa est infinita; et quoniam illa non potest augeri per additionem, ita nec virtus puncti. Et si obiicias mihi, quod virtus puncti est creata, ergo non est infinita; dicendum, quod quia punctus est simplicissimum in genere, non simpliciter, ideo non habet infinitam virtutem simpliciter, sed in genere respectu linearum. Praeterea, punctus non est omnino actus, sed terminus respectu linearum; ideo non habet potentiam activam infinitam, sed passivam, quia non proprie dicitur punctus posse lineas producere, sed potest statui terminus lineae; et hoc non est inconveniens ponere in creatura; ideo virtus puncti non est augmentabilis, ut virtus caritatis.

3. Ad illud quod obiicitur, quod quanto aliquid est magis compositum, tanto est impotentius ; dicendum, quod illud, generaliter intellectum, est falsum. Propter hoc distinguendum, quod sunt partes materiales, et sunt partes formales, quae dant actum et virtutem toti. Simplex igitur magis potest dici per privationem partium materialium; et tunc habet propositio veritatem, quia tales partes potius dant pati quam agere; unde quanto aliquid magis elongatur a materia, tanto potentius. Si autem dicatur magis simplex, quia pauciores habet partes formales sive activas , falsum est, quia tunc ignis minor potentior esset quam maior. Tunc etiam sirupus, compositus ex paucis, virtuosior esset quam ille qui constat ex multis; quorum utrumque falsum est; et ideo et praedicta propositio , quoniam tam caritas praeexistens quam adveniens, utraque habet rationem activi.

Potest tamen et aliter responderi secundum veritatem, quod caritas augmentata non est magis composita, immo magis simplex; et hoc patet sic; quia contrario modo est in quanto molis et quanto virtutis. In quanto molis simplicissimum est minimum, ut punctus; et ideo in hoc genere quanti accessus ad simplicitatem est per diminutionem, recessus e contrario per additionem. In quanto vero virtutis simplicissimum est maximum; et ideo accessus ad simplicitatem est per additionem; et hinc est, quod caritas augmentata est purior et simplicior et Deo similior. Nec videatur hoc inconveniens, quia addere puritatem et simplicitatem et spiritualitatem alicui non facit recessum a simplicitate, sed magis accessum.

4. Ad illud quod obiicitur, utrum ex eis fiat unum; dicunt quidam, quod

sicut diversa lumina sunt in aere distincta et inconfusa, attamen unum maius lumen reddunt propter concursum in unum susceptibile, sic in lumine spirituali, quod est gratia vel caritas

quod distincta sunt essentialiter tamen unum maius efficiunt in movendo virtutem liberi arbitrii.

Sed tamen illud non est simile, quia distinctio luminarium in aere venit a parte originum diversarum , ut puta quando plura sunt lucentia: non sic est in gratia. Et ideo dicendum, quod ex eis fit unum.

Quod quaeritur, quod se habet in ratione materialis: dicendum, quod augmentum contingit dupliciter fieri: aut per virtutem ipsius augmentabilis, ut patet in animali: et tunc augmentabile habet se in ratione formalis et activi, augmentans in ratione materialis et passivi. Contingit et augmentum fieri per virtutem extrinsecam, possibilitate sola et unibilitate existente in augmentabili: et tunc augmentabile, quia imperfectum se habet in ratione passivi , augmentans, quia perficiens in ratione formalis et completivi, quia dat quantitatem perfectam.
Quod ergo obiicitur, quod unum non est in potentia ad aliud: dicendum, quod non est in potentia ad conversionem, sed est in potentia ad unionem ; et potentia ista est in caritate ratione suae imperfectionis: quia enim imperfecta est. ideo possibilis perfici et ideo unibilis rei pertinenti. Unde non habet possibilitatem ad illud quod additur in quantum caritas, sed in quantum imperfecta: et sic patet illud.