QUAESTIO I.

Utrum proprietas sit persona.

Quantum ergo ad primum quaeritur de comparatione proprietatis ad personam. Et quaeritur, utrum proprietas sit persona. Et quod non, ostenditur hoc modo.

1. Ubicumque est vere determinans et determinatum secundum rem, ibi determinans differt a determinato

nam si non differt, non est determinans vere, sed totum est determinatum

sed persona in divinis est vere determinatum, et proprietas vere determinans, quia proprietas vere et non secundum modum dicendi solum distinguit personam; ergo proprietas differt a persona. Sed differentia non praedicatur de se in abstractione : ergo nec proprietas de persona, vel e converso.

2. Item, ubicumque est vere abstractum et concretum, ibi differt quod abstrahitur ab eo, a quo abstrahitur ;sed proprietas significatur in concretione ad personam, cum dicitur Pater, et in abstractione, cum dicitur paternitas, et non tantum est differentia in modo loquendi, quia aliquid dicitur de Patre, quod non de paternitate; ergo vere differt paternitas a persona. Sed quod vere differt ab alio non praedicatur de eo in abstractione; ergo etc.

3. Item, ubicumque est absolutum et respectivum, absolutum non est ipse respectus, quantumcumque se ipso referatur

unde quamvis materia se ipsa referatur ad formam, tamen non est ipse respectus ad formam

ergo cum in divinis persona vere sit substantia absoluta, relatio sit verus respectus, quantumcumque se ipsa referatur persona, non est verus respectus sive ipse respectus, nec e converso; ergo proprietas non est ipsa persona.

Ex his tribus suppositionibus arguebat Porretanus, quod persona non est proprietas, nec e converso. Et quia omne quod est in persona, est persona propter summam simplicitatem, arguebat ulterius, quod proprietates non sunt in personis, sed assistunt

4. Et quod ista positio sit conveniens, videtur auctoritate Boethii de Trinitate . Dicit enim, quod "relatio non in eo quod est esse consistit, sed in comparatione ".

5. Item, hoc ipsum ostenditur ratione, quia omne quod advenit alicui et recedit sine sui mutatione, non praedicat aliquid, quod sit in illo, sed solum assistens; sed relatio est hujusmodi, ut patet in dextro et sinistro; ergo etc Cum ergo proprietates sint relationes, non sunt personae nec in personis, sed assistunt.

Contra; 1. " Omne simplicissimum est id quod habet, excepto eo, ad quod relative dicitur ". Haec . est Augustini undecimo de Civitate Dei et per se nota est; sed divina persona est simplicissima, aliter non esset Deus, et non dicitur relative ad proprietatem; ergo est proprietas.

2. Item, omne perfectissimum est omne illud a quo perficitur et denominatur - haec per se nota est, quia aliter denominans et perficiens esset perfectius eo; et Augustinus istam proponit quinto de Trinitate dicens, quod quia ipse Deus est maximus, ideo est sua magnitudo

sed persona divina est perfectissimum quid et denominatur sua proprietate; ergo persona est sua proprietas, et Pater est paternitas.

3. Item, omne simpliciter primum est quidquid habet, excepto eo quod est ex illo - nam si habet aliquid quod non sit ab ipso, vel quod non sit ipsum, illud est aeque primum ut ipsum: ergo ipsum non erit simpliciter primum

sed Pater habet paternitatem, et paternitas non est ab ipso, et ipse est simpliciter primus; ergo Pater est paternitas, eadem ratione Filius est filiatio, et Spiritus sanctus processio.

Ex his concluditur, quod proprietates non sunt tantum personae, sed etiam in personis.

4. Et quod istud verum sit, videtur auctoritate Hieronymi in libro de Expositione fidei catholicae ad Damasum : " Tres, inquit, personas expressas sub proprietatibus distinguimus ".

b. Item, hoc videtur ratione. Quia omne quod est, aut est ens per se et in se, aut in alio . Proprietates igitur aut sunt per se entes, et ita substantiae; aut in alio. Si in alio, non nisi in personis, quia proprietas non est nisi in eo cuius est proprietas. Si per se, ergo proprietas est substantia; aut ergo creata, aut increata, aut media. Sed non creata, nec media - illud constat

restat ergo, quod increata; ergo sunt personae.

CONCLUSIO.

Proprietas est persona et in persona, tamen proprietas et persona differunt secundum modum se habendi.

Respondeo; Dicendum, quod de comparatione proprietatis ad personam triplex fuit opinio.

Prima positio fuit, quod proprietates non sunt personae nec in personis, sed assistunt personis, sicut relationes. Et ratio, quae movit istos, fuit personarum pluralitas et divina simplicitas. Quia enim personae plures sunt, plures habent proprietates, quae vere differentes sunt. Et quia differentes sunt, si essent in persona, auferrent ei simplicitatem. Quae cum non possit auferri a divinis, posuerunt, proprietates esse assistentes personis, non esse personas. Et huic videtur consonare natura relationis, quae non videtur esse in substantia nec praedicare aliquid in subiecto, sed dicere respectum ad aliud.

Et haec positio, etsi rationabilis aliquo modo fuit, tamen stare non potest, quia ponebat, relationes in divinis nec Deum esse nec creaturam. Unde etsi in principio sui modicum contineret errorem, ducebat tamen ad magnum ;et ideo retractata fuit in Concilio Rhemensi, et magister Gilbertus Porretanus ore proprio retractavit.

Ideo fuit secunda opinio , multum differens ab ista, videlicet, quod proprietates omnino sunt personae nec differunt nisi solummodo in modo loquendi, et tantum sunt tres proprietates, sicut sunt tres personae. Et ista positio fundata est similiter super divinam simplicitatem. Quia enim personae sunt simplicissimae, se ipsis distinguuntur, et ipsae sunt suae proprietates nec habent alias differentes re, sed solo modo loquendi. Et ista positio fuit magistri Praepositivi, et magis est probabilis quam praecedens.

Attamen ipsa improbata est supra, distinctione vigesima sexta , quia una persona plures habet relationes, quae sunt verae relationes; et plures personae habent unam proprietatem; et una persona alio et alio modo se habet ad Filium et ad Spiritum sanctum, etiam secundum rem. Ex quo necessario sequitur, quod realiter aliquo modo differt proprietas a persona, et non solum in modo loquendi, sicut dicebat magister Praepositivus.

Et propter hoc intelligendum, quod utraque praedictarum positionum aliquid veri dixit et in aliquo defecit. Nam prima, quae dicebat, quod proprietates aliquo modo differunt a personis, verum dixit; sed in hoc male, quod dixit simpliciter differre. Sequens, quae dixit, quod proprietates sint personae, verum dixit; sed in hoc excessit, quod dixit, quod nullo modo differunt a personis.

Ideo ex his duabus positionibus conflatur una .vera et communis positio, quam tenent modo magistri communiter, quod proprietates sunt personas. et in personis, tamen aliquo modo differunt a personis.

Et quod ista positio sit conveniens, patet, si quis inspiciat naturam proprietatum. Dictum enim est supra , cum quaerebatur, quid esset proprietas in divinis, quod erat relatio. Dictum est etiam, quod relatio ratione comparationis, quam habet ad subiectum, transit in substantiam in divinis; et ideo de subiecto suo omnino vere praedicatur, ut Pater est paternitas. Ratione vero comparationis, quam habet ad obiectum, manet verissime in divinis et habet quodam modo differentiam a persona; nec facit secundum hoc compositionem, sed distinctionem respectu cuius est. Compositio enim attenditur per comparationem proprietatis ad subiectum, distinctio respectu obiecti. Et ex hoc patet, quod proprietas est persona et in persona, quia idem est per essentiam sive modum essendi, differt tamen quantum ad modum se habendi.

Concedendae igitur sunt rationes, quod proprietates sunt personae et in personis.

Et patet ex dictis responsio ad primum argumentum. Quia enim aliquantulum habent differentiam proprietas et persona penes modum se habendi, ideo proprietas vere determinat et distinguit; hoc tamen non tollit praedicationem , quia modus ille non addit aliam essentiam.

2. Ad illud quod obiicitur secundo de abstractione, dicendum, quod non est abstractio secundum rem, sed solum secundum modum intelligendi et loquendi : quia abstractio respicit subiectum in quo,

et secundum illum respectum transit ; quia tamen manet in comparatione ad terminum, hinc est, quod relatio non tantum modo loquendi differt, nec tamen oportet, quod sit ibi vera abstractio.

3. Ad illud quod obiicitur tertio, quod absolutum non dicitur de respectivo; dicendum, quod verum est in creatura, quia respectus ipse verus aut est alius per essentiam, aut in comparatione ad aliud per essentiam, ut materia et forma, quorum neutrum est in divinis; unde respectus in creaturis ponit dependentiam, et ideo privat summam simplicitatem, et ideo non praedicatur in creaturis. Omne enim simplicissimum est independens omnino . In divinis autem relationes dicunt respectum sine dependentia; et ideo non privant summam simplicitatem, et ideo dicuntur de hypostasibus.

4. Ad illud quod obiicitur postmodum, quod omnes relationes sunt assistentes; dicendum, quod esse in comparatione dicuntur a Boethio, non quia non sint in re, sed quia, cum sint in re, non sunt in ea absolute, sed in comparatione ad alterum; quo quidem mutato et corrupto, contingit relationem pariter corrumpi et desinere propter hoc, quod non est in. subiecto absolute, sed ad alterum; nihilominus tamen est in subiecto.

5. Ex hoc patet responsio ad illud quod obiicit. Nam illud non habet veritatem nisi in ente absoluto, non respectivo. Et illud trahitur ex ratione et verbis Boethii; ex ratione, quia quando dico, hoc esse ordinatum ad aliquid, non nihil dico de illo, de quo dicitur, et quando de aliquo, quod non habet ordinem, fit habens ordinem, quia non erat illud ad quod ordinaretur

et ideo ordo erat in potentia in hoc non ratione sui, sed ratione eius ad quod est

quantum est ex parte sui, erat in actu; et ideo, nulla mutatione facta in ipso, sed in obiecto, introducitur in esse et desinit. Et hoc patet ex verbis Boethii, quia Boethius non negat simpliciter, quod relatio non in eo quod est esse consistit, sed non totaliter consistit Unde dicit : " Non potest praedicatio relativa quidquam rei, de qua dicitur, per se addere, vel minuere, vel mutare, quae non tota in eo quod est esse consistit ". Ex hoc innuit, quod aliquo modo consistit; et ideo nec in creaturis nec in Deo est verum dicere, quod relatio non sit in aliquo; sed verum est dicere, quod non toto est in aliquo absolute.