QUAESTIO III. Utrum in divinis personis poni possit principiam materiale.

Tertio quaeritur, utrum in divinis personis sit ponere principium materiale. Et quod sic, ostenditur hoc modo.

1. Quandocumque aliquis vel aliquid est de aliquo, ita quod ipsum est distinctum, et illud, de quo est, indistinctum, est de illo tanquam de materiali principio : sed persona Filii est de substantia Patris, et persona distinguitur, substantia dicit quid indistinctum; ergo est sicut materiale principium.

2. Item, sicut efficiens et finis sunt causae correlativae, ita forma et materia

forma enim dicitur respectu materiae

sed in Deo est ponere causam formalem, "ipse enim est forma", ut dicit Boethius ; ergo in Deo est ponere materiam.

3. Item, videtur quod causa materialis magis competat Deo quam aliquod genus causarum, quia materia in his inferioribus dat existentiam et permanentiam propter sui incorruptionem, unde fundamentum est existentiae creatae ; si ergo Deus sive divinum esse habet existentiam sive permanentiam per fundamentum incorruptibile, videtur quod Deo maxime competat ratio materialis principii, ergo etc.

4. Item, in rebus creatis finitas a forma venit, sed infinitas a materia ; sed omne quod est in Deo, est infinitum; ergo cum Deo maxime conveniat passio consequens principium materiale, maxime competit et ipsum.

8. Item, quamvis m Deo sit summa et omnimoda simplicitas, tamen nos ponimus in Deo quod est et quo est vere, sed tamen per indifferentiam; ergo pari ratione videtur, quod in Deo possit poni materia et forma, tamen per indifferentiam.

6. Item, omnis distinctio est a forma , ergo circumscripta omni forma creata, materia non distinguitur, ergo non est aliud a Deo, ergo est Deus, quia omne quod est et non distinguitur a Deo, est Deus; videtur ergo, quod materiale principium sit ipse Deus, et ita competere divinis personis .

Contra; 1. Boethius in libro de Trinitate ; "Forma sine materia non potest esse subiectum", et loquitur de Deo; ergo in Deo non erit ratio principii materialis.

2. Item, materia inter omnia entia est imperfectissimum , unde et Augustinus dicit in libro Confessionum , quod prope nihil est; sed Deus est omnino perfectissimus; ergo omnino in eo nihil invenitur imperfectionis; ergo nec quod est materiae.

3. Item, materia est principium patiendi , unde pati est a materia. Omne igitur, in quo est materia, est natum pati et recipere; sed nihil tale est omnipotens; in hoc enim, quod pati potest, deficit a posse; ergo in omnipotente nullo modo est materiale principium.

4. Item, si materia est in Deo, aut respectu sui, aut aliorum. Si respectu aliorum; cum ergo materia sit ens in potentia ad alia nec distinguatur ab aliis rebus, sed per eas perficiatur, tunc Deus reciperet complementum a creatura nec ab ea distingueretur, quod absurdum est. Si autem materia est in Deo respectu sui, aut pure est materia, aut aliquid aliud. Si pure materia; ergo non est ens . Et praeterea, nihil est materia sui ipsius; ergo oportet, quod ibi sit aliquid cum materia; et si hoc, ergo divinum esse est compositum et mixtum; ergo nec Deus habet esse simplex ac per hoc nec esse primum, et ita non est Deus.

CONCLUSIO.

In Deo nullo modo, nec proprie nec transumtive, poni potest materiale principium.

Respondeo; Dicendum, quod in Deo nullo modo, nec proprie, nec transumtive recipitur materiale principium. Et ratio Iulius est, quoniam materia dicit principium passivum et ita incompletum; et quoniam a divino esse omnis incompletio et omnis passio penitus removenda est, ideo nullo modo genus materialis principii in Deo esse ponitur.

1. Ad illud ergo quod obiicitur, quod persona est de substantia, et ipsa est distincta, et substantia non; dicendum, quod hic est defectus quantum ad utramque conditionem. Nam primo haec non recipitur, quod persona sit de substantia, sicut vult Augustinus , quia "non dicimus tres personas ex eadem essentia"; licet haec communiter recipiatur, quod Filius est de substantia Patris, ubi non materia, sed originis consubstantialitas designatur, sicut supra ostensum est distinctione quinta . Alia est conditio, quae deficit; nam materia est distincta et possibilis ad distinctionem per formam; sed substantia vel essentia nullo modo distinguitur nec per se nec per accidens; et ita patet, quod non convenit ei ratio materiae.

2. Ad illud quod obiicitur, quod efficiens refertur ad finem et forma ad materiam; dicendum, quod nullius causae habitudo cadit in Deo respectu sui, sed respectu creaturarum; et aliarum causarum habitudines in Deo recipiuntur, circumscripta dependentia, propter hoc, quod sonant in perfectionem ; sed materia sonat omnino in imperfectionem. Et quod obiicitur, quod forma dicitur ad materiam; dicendum, quod est forma constitutiva et exemplaris. Et forma constitutiva dicitur ad materiam; et haec non cadit in Deo, sed forma exemplaris sic . Et si dicatur, quod Deus est forma in se, hoc est dictum, quia est actus purus non dependens a possibili. Nec tamen simile est de correspondentia formae et materiae, et efficientis et finis . Efficiens enim et finis possunt incidere in idem numero; sed forma et materia nunquam. Forma vero constitutiva incidit cum efficiente et fine in idem specie, non numero; forma vero exemplaris in idem numero.

3. Ad illud quod obiicitur, quod materia est fundamentum existentiae; dicendum, quod modus illius fundamenti Deo non competit, quia est fundamentum esse quod recipit aliunde, scilicet a forma; Deus autem a nullo recipit; ideo non cadit in eo materia.

4. Ad illud quod obiicitur de infinitate, dicendum, quod est infinitas ex defectu perfectionis, et haec competit materiae, sed non Deo; et est infinitas ex privatione limitationis, et haec Deo et formae liberrimae, non materiae competit; et ita patet illud.

5. Ad illud quod obiicitur, quare materia et forma non ponuntur per indifferentiam; dicendum, quod ista duo, quo est et quod est, de ratione sua nullam important imperfectionem, sed ratione eius quod differunt. Unde, sublata eorum differentia, manet completio, et tunc in divinis recipiuntur. Sed materia, non tantum quia differt a forma, dicit incompletionem, sed etiam quia materia est; et ideo nullo modo ponitur in Deo.

C. Ad illud quod ultimo obiicitur, quod circumscripta omni forma, materia non distinguitur; dicendum, quod ista propositio; omnis distinctio est a forma, non habet veritatem , nisi intelligatur de distinctione perfecta

quod enim habet esse distinctum habet esse completum

de distinctione autem qualicumque falsum est. Materia enim differt a forma, et constat quod se ipsa differt ab ea. Sic potest dici et in proposito, quod materia differt a Deo se ipsa; tamen ex parte sua, quia non est perfecta, non cadit perfecta distinctio; sed ex parte Dei, quia perfectissimus est, perfecta cadit distinctio. Causa enim distinguitur a causato, ens actu ab ente in potentia; et istae sunt primae differentiae et summae.