QUAESTIO III. Utrum anima rationalis sit tota in toto corpore, et tota in qualibet parte ipsius.

Tertio quaeritur, utrum anima rationalis sit in toto corpore, ita quod in qualibet parte. Et quod sic, videtur.

1. Augustinus dicit, quod sicut Deus est in maiori mundo, sic anima in minori: sed Deus sic est in maiori, quod in qualibet parte totus: ergo anima sic est in minori, scilicet in corpore.

2. Item, quod dat esse toti et partibus unitur toti et partibus secundum essentiam, quia forma per sui essentiam dat esse, et hoc non nisi ei cui essentialiter unitur ;sed anima dat esse toti corpori et omnibus partibus: ergo etc.

3. Item, in oculo est videre, est sentire, est vivere . Quaero ergo, utrum sint haec unus actus vel differentes. Non unus: hoc constat, quia, privato visu, adhuc sentit per tactum, privato sensu, adhuc vivit, sicut in paralytico; cum ergo vivere sit a substantia, videre a potentia, in oculo est anima secundum substantiam: eadem ratione potest probari, et in omnibus partibus esse.

4. Item, anima operatur in toto corpore, ergo in toto corpore est per potentiam: sed potentia animae simplex est: ergo si potentia una est in manu et pede, idem est in diversis partibus: sed non est simplicior potentia quam substantia: ergo etc.

Si. Item, anima est in corpore : aut ergo est in qualibet parte, aut est in una determinate, aut est in puncto. Si in qualibet parte, habeo propositum. Si in una, cum illa habeat plures partes, et anima sit simplex, erit in pluribus partibus: ergo non est inconveniens, animam esse in pluribus partibus. Sed qua ratione est in partibus partis, eadem ratione est in partibus totius. Si est in puncto corporis , ergo cum punctus non habeat proportionem ad totum corpus, anima est improportionabilis toti corpori: ergo non potest esse perfectio, cum proportio sit perfectionis ad perfectibile . Similiter, "punctus est substantia posita " sive habens positionem, ergo anima habet situm in corpore: sed nulla forma situalis est motor sufficiens: ergo etc.

Sex contra: 1. Forma, quae est in toto et in partibus una, denominat partes et totum ratione consimili . Unde quaelibet pars ignis est ignis: ergo si anima est in qualibet parte, tunc quaelibet pars animalis est animal sicut totum , cum quaelibet pars sit substantia animata sensibilis.

2. Item, existentia animae rationalis non dependet ab aliqua parte corporis, cum sit fixa in se: ergo non est in qualibet .

3. Item, operatio eius non dependet ab aliqua parte corporis nec alicui communicatur: ergo in nulla parte corporis est, nec in quantum perfectio, nec in quantum motor. Unde Philosophus dicit, quod " anima nullius corporis est actus ", id est nullius partis corporis, sed in quo est, est sicut actus.

4. Item, corpus organicum est diversarum rationum in partibus et toto, ergo habet diversam perfectionem: ergo cum anima perficiat totum quantum ad essentiam, perficit partes quantum ad potentiam: ergo anima rationalis non est in partibus nisi solum quantum ad rationem potentiae: et hoc etiam dicit Philosophus : " Sicut anima ad corpus, sic partes animae ad partes corporis ".

5. Item, si anima est tota in qualibet parte corporis, ergo tota est in manu: sed quando aliquod totum est in aliquo, movetur illo moto : ergo mota manu, movetur anima, et similiter, manu quiescente, quiescit: ergo cum manus una possit moveri, altera existente in quiete, anima una et eadem numero simul quiescit et movetur secundum idem.

6. Item, si anima est in pluribus partibus tota, qua ratione in tribus, eadem ratione in pluribus, et ita in infinitis, et quantumcumque extendatur corpus: ergo anima nata est esse ubique, et ita videtur, quod anima non sit substantia limitata, sed immensa.

7. Item, si tota anima est in manu sicut in aliis partibus: ergo cum vita sit ab anima, non magis recipit motum et sensum manus a corde, quam e converso. Hoc autem est contra omnes philosophos ;et sequitur ex hoc tale inconveniens, quod, sicut laeso corde perit vita, ita laesa manu.

CONCLUSIO.

Anima rationalis est tota in toto corpore et tota in qualibet parte.

Respondeo: Dicendum, quod aliqui dicunt, quod anima secundum essentiam est in aliqua parte determinate, secundum potentiam vero est et influit in toto corpore, sicut aranea est in tela . Unde dixerunt, quod est in corde, quia cor est domicilium vitae, et eius inhabitator est anima. Et ad hoc ponendum movit eos experimentum cum defectu rationis. Experimentum, quia visibiliter apparet, quod laeso corde separatur anima, et ab ipso fluit sensus et motus, et est membrum nobile existens in medio, sicut centrum corporis. Defectus rationis, quia non potuerunt intelligere, quomodo aliquid limitatum sit unum et idem totum in pluribus: et quia fides non cogit credere, et ratio non intelligit, ideo dicunt, non esse ponendum, quod sit in toto ratione cuiuslibet partis.

Sed aliorum opinio est, ut Augustini quod anima in qualibet parte corporis sit tota; et ad hoc ponendum movet experimentum, exemplum et rationabile argumentum. Experimentum, quia anima in partibus distantibus a corde ita cito sentit, sicut et in propinquis: item simul quasi in ictu oculi sentit laesionem in partibus distantibus, et cum anima separatur, dolor est in singulis partibus et resolutio. Exemplum similiter movet, sicut dicit Augustinus : "Videmus enim quod uno animali perfecte sano est una sanitas in singulis partibus, nec maior in maiori nec minor in minori ". Si ergo hoc est in forma corporali, quanto magis in spirituali? Rationis argumentum movet, quia anima est forma simplex et motor sufficiens. Quia forma totalis corporis, est in toto: quia vero simplex, non est secundum partem et partem sui: quia motor sufficiens, ideo non habet situm, et ideo nec est in puncto nec in parte determinata. Et quia magis rationalis est opinio, quae fundatur supra rationem, quam quae fundatur supra defectus rationis, et quia Augustinus hoc dicit, hanc approbo tanquam meliorem.

1. 2. Ad illud ergo quod obiicitur in contrarium: forma quae est in toto etc.: dicendum, quod triplex est genus formae. Est enim quaedam, quae perficit et extenditur et dependet. Et haec, quia totum perficit, est in toto: quia vero extenditur, perfectionem totius communicat partibus: quia vero dependet nec agit per se, operationem totius communicat partibus, ut patet in forma ignis, quia quaelibet pars ignis est ignis et quaelibet calefacit. Est alia forma, quae perficit et dependet, sed non extenditur: et talis forma, quia totum perficit, est in toto et qualibet parte; quia vero non extenditur, ideo actum totius non attribuit partibus; quia vero dependet, operationem totius communicat partibus; et talis est anima vegetabilis et sensibilis, quia nulla pars animalis est animal, tamen quaelibet pars animalis vivit et sentit. Est iterum forma, quae totum perficit, tamen nec extenditur nec dependet quantum ad operationem; et talis, quia perfectio est, est in toto et partibus; quia vero non extenditur, perfectionem totius non communicat partibus; quia non dependet, ideo nec operationem communicat; et talis est anima rationalis, quia nulla pars hominis est homo, et nulla pars hominis intelligit. Tamen etsi non communicet actum totius ut toti, communicat ut partibus; quia quaelibet pars est pars hominis et vivificatur a perfectione hominis; et ideo perfectio hominis est in qualibet parte.

3. Et sic patet responsio ad illud, quod nullius corporis est actus; quia nulli parti corporis communicat propriam operationem nec perfectionem totius, tamen omnes partes perficit in toto. Similiter ad aliud de forma, quia forma, quae est in partibus, non denominat similiter totum et partes, nisi sit forma dependens et extensa; et loquor hic de forma substantiali tantum, non de accidentali.

4. Ad illud quod obiicitur, quod non sunt eiusdem rationis totum et partes; dicendum, quod in partibus est considerare organizationem et complexionem. Ratione complexionis sunt uniformes toti et sunt dispositae ad idem genus vitae et perficiuntur ab uno; ratione organizationis sunt diversae et perficiuntur a potentiis.

5. Ad illud quod obiicitur, quod movetur, mota manu etc; dicendum, quod perfectio potest super totum perfectibile et quantum ad substantiam et quantum ad potentiam; et cum anima sit perfectio totius corporis, super totum potest, et ideo nullo minori, quam sit totum corpus, definitur eius substantia nec potentia; definitur autem corpore suo, quod perficit, et ideo corpore moto, movetur per consequens; partibus autem non definitur, quia sunt minores toto, et ita est in una, quod est extra illam . Et ideo, quia in nulla parte est definitive, non movetur ad motum alicuius partis, sicut nec Deus movetur ad motum alicuius creaturae.

6. Et per hoc patet sequens, quia totum corpus comparatur ipsi animae tanquam unus locus; et ideo in pluribus partibus non est nisi in quantum in uno loco; unde si separentur, non erit in illis. Nec sequitur ex hoc, quod sit infinita, quia "omnium natura constantium terminus est et ratio magnitudinis et augmenti ", et ita corporis humani. Unde potest cogitari tam magnum corpus, quod non posset vivificari ab anima.

7. Ad illud quod obiicitur ultimo, quod tunc una pars non recipit ab alia; dicendum. quod sicut Deus in maiore mundo immediate est in omni creatura ipsam continens, tamen per ordinem universi influit aliquid una creatura in aliam; sic intelligendum , quod anima per sui praesentiam est in qualibet parte immediate, quam continet et conservat, non tamen omnino, sed influit in omnes partes per unam; et ideo cessante illa parte et eius influentia, perit ordo corporis essentialis, et ita anima separatur.