Lectio 3

Supra monuit apostolus, quomodo se debent habere ad praelatos mortuos, ut scilicet in fide ipsorum permaneant, hic monet eos, qualiter se debeant habere ad viventes, et primo quomodo ad alios; secundo quomodo ad seipsum Paulum, ibi orate pro nobis, etc..

Dicit ergo obedite praepositis vestris. Ubi considerandum est, quod duo debemus praelatis, scilicet obedientiam ut ipsorum mandata impleamus, unde dicit obedite.

I Reg. XV, 22: melior est obedientia quam victimae. Item reverentia, ut eos honoremus tamquam patres, et ipsorum disciplinam toleremus, et ideo dicit subiacete eis. I pet.

C. II, 13: subiecti estote omni humanae creaturae.

Rom. XIII, 2: qui potestati resistit, dei ordinationi resistit.

Rationem subiectionis subdit, dicens ipsi enim pervigilant. Quare enim debeamus obedire et subiici praelatis, hoc est ideo quia incumbit eis labor et periculum imminet.

Unde, quantum ad laborem sollicitudinis, qui eis incumbit de regimine subditorum, dicit quod ipsi pervigilant, id est perfecte vigilant.

Rom. XII, 8: qui praeest in sollicitudine.

Vigilare enim super gregem commissum incumbit praelatis. Unde Lc. II, 8 dicitur: pastores, per quos designantur praelati, erant vigilantes et custodientes vigilias noctis super gregem suum; quia dum dormiunt homines, inimicus homo superseminat zizania in medio tritici, ut dicitur Matth. XIII, 24 ss..

Quantum autem ad periculum quod imminet, dicit quasi pro animabus vestris reddituri rationem. Hoc est enim maximum periculum, hominem de factis alterius rationem reddere, qui pro suis non sufficit. III Reg. XX, 39: custodi virum istum, qui si Reg. XX, 39: custodi virum istum, qui si lapsus fuerit, erit anima tua pro anima illius.

Reddent enim praelati in die iudicii rationem de sibi commissis, quando fiet eis illa quaestio Ier. XIII, 20: ubi est grex qui datus est tibi, pecus inclytum tuum? quid dices, cum visitaverit te? tu enim docuisti eos adversum te, scilicet loquendo bona et faciendo mala, et erudisti in caput tuum, per mala tua exempla. Gregorius: scire debent praelati, quod tot mortibus digni sunt, quot exempla perditionis ad subditos transmittunt. Prov.

C. VI, 1 s.: fili, si spoponderis pro amico tuo, defixisti apud extraneum manum tuam, illaqueatus es verbis oris tui, et captus propriis sermonibus. Fac ergo quod dico, fili mi, et temetipsum libera, quia incidisti in manum proximi tui. Discurre, festina, suscita amicum tuum, etc..

Praelatus enim manu, id est exemplo boni operis, et ore, id est praedicatione, obligat se christo pro subditis. Dicitur autem christus extraneus, quia, ut dicit bernardus, amicus est in sponsione, sed extraneus in exigenda ratione.

Sed non videtur, quod aliquis teneatur reddere rationem nisi pro se tantum.

II Cor. V, 10: omnes nos manifestari oportet ante tribunal christi, ut recipiat unusquisque propria corporis, prout gessit.

Respondeo. Dicendum est, quod quilibet principaliter reddet rationem de factis suis.

Sed inquantum actus sui quodammodo pertinent ad alium, in tantum reddet rationem de illo. Facta autem praelati pertinent ad subditos, secundum illud Ez. III, 17: fili hominis speculatorem dedi te domui Israel, et audies de ore meo verbum, et annuntiabis eis ex me. Ubi sequitur quod si praelatus (qui nomine speculatoris intelligitur) non annuntiaverit impio, ipse quidem impius in iniquitate sua morietur, sed sanguis de manu speculatoris requiretur.

Si igitur pervigilant, quasi reddituri rationem pro nobis, et nos debemus quod in nobis est facere, scilicet obedire et non rebellare, ut ipsi cum gaudio hoc faciant, et non gementes, idest sustineant periculum et laborem pro nobis cum gaudio et non cum gemitu, quia bonus praelatus multum gaudet, quando videt subditos bene operantes; quia tunc labor suus non est inanis. III Io. V. 4: maiorem horum non habeo gratiam, quam ut audiam filios meos in veritate ambulare.

Phil. IV, 1: itaque, fratres mei charissimi et desideratissimi, gaudium meum et corona mea, sic state in domino charissimi. Ipsi autem gemunt in rebellione vestra. Gal. IV, 19: filioli mei, quos iterum parturio donec formetur christus in vobis. Ier. IX, 1: quis dabit capiti meo aquam, et oculis meis fontem lacrymarum, et plorabo die ac nocte interfectos filiae populi mei? gemunt etiam compatiendo, quando propter rebellionem nostram non consequimur fructum laborum ipsorum, qui est fructus aeternae haereditatis. Is.

C. XXXIII, 7: ecce videntes clamabunt foris, Angeli pacis amare flebunt.

Subdit autem rationem, quare debemus obedire eis, quia hoc enim non expedit vobis, quod scilicet ipsi gemant pro nobis ex rebellione nostra. Deus enim vindicabit pro ipsis. Ps. Cv, 16 s.: irritaverunt Moysen in castris Aaron sanctum domini. Aperta est terra, et deglutivit Dathan, et operuit super congregationem Abiron. Is. Lxiii, 10: ipsi autem ad iracundiam provocaverunt eum, et afflixerunt spiritum sanctum eius. Sequitur: et conversus est eis in inimicum, et ipse debellavit eos.

Nota autem quod dicit non expedit vobis, non enim dicit: non expedit illis. Gemere enim pro commissis subditorum bene expedit praelatis. Sic gemebat Samuel super reprobatione Saulis, I Reg. XV, 35.

Deinde cum dicit orate pro nobis, monet apostolus, qualiter se debeant habere ad ipsum. Petit enim quod ipsi orent pro eo. Simile habetur Rom. XV, 30: obsecro vos, fratres, per dominum nostrum iesum christum, et per charitatem spiritus sancti, ut adiuvetis me in orationibus vestris, quia, sicut dicit Glossa, impossibile est, id est, valde difficile, preces multorum non exaudiri.

Matth. XVIII, 19: si duo ex vobis consenserint super terram, de omni re quamcumque petierint, fiet eis a patre meo.

In hoc ergo, quod apostolus, qui certus erat quod deo erat acceptus, petit orari pro se, percutit superbiam aliquorum qui dedignantur ab aliis preces petere, ut dicit Glossa.

Rationem suae petitionis assignat, dicens confidimus enim, etc.; quod potest duobus modis intelligi.

Uno modo respectu ipsorum, quorum petit orationes: quia cum apostolus Iudaeis non praedicaret, sed tantum gentibus, non videbatur eis acceptus. Et ideo poterant se excusare, ne exaudirent petitionem eius; et ideo dicit, quasi se excusando, quod ipse non habet conscientiam quin bonum ipsorum velit.

Unde dicit confidimus enim, quia habemus bonam conscientiam, volentes vos etiam bene conversari in omnibus. Per quod dat intelligere, quod intendit eis prodesse cum poterit.

Quia vero bonum conscientiae est a solo deo, ideo illud attribuit fiduciae quam gerit de ipso.

Vel potest referri ad ipsum apostolum, quia cum non praedicaret Iudaeis, non videbatur dignus quod orationes pro ipso fierent, quia dominus non exaudiret eos, quia hostis fidei ipsorum videbatur, sicut dicitur Ier. VII, V. 16: tu ergo noli orare pro populo hoc, neque assumas pro eis laudem et orationem, et non obsistas mihi, quia non exaudiam te.

Hoc ergo removet apostolus dicens orate pro nobis quia non habemus conscientiam alicuius peccati nec alicuius malefacti, sed confidimus. Nec ait certi sumus, quia delicta quis intelligit? Eccle. IX, 1: nescit homo utrum amore an odio dignus sit. I Cor. IV, 4: nihil conscius sum, sed in hoc Cor. IV, 4: nihil conscius sum, sed in hoc non iustificatus sum.

Quia ergo bonam conscientiam habemus, bene volentes conversari in omnibus, ideo non repugnat mihi quin orationes vestrae sint utiles.

Deinde cum dicit amplius autem deprecor, assignat aliam rationem, quare debent orare pro ipso; quia scilicet hoc erit eis utile.

Unde dicit amplius, id est propter aliud, deprecor hoc vos facere, scilicet orare, quo restituar vobis celerius, quod erit ad utilitatem vestram. Rom. I, 11: desidero videre vos, ut aliquid impartiar vobis gratiae spiritualis.

Apostolus autem, qui sic pro omnibus factis suis recurrit ad orationem, insinuat nobis quod omnes viae eius et facta ordinabantur ab ipso, secundum dei dispositionem. Iob c. XXXVII, 11 s.: nubes spargunt lumen suum, quae lustrant cuncta per circuitum, quocumque eas voluntas gubernantis duxerit. Per nubes enim praedicatores et apostoli intelliguntur.

Is. LX, 8: qui sunt isti qui ut nubes volant? deinde cum dicit deus autem pacis, orat apostolus pro ipsis, et primo orat; secundo aliquid ab ipsis petendo se excusat, ibi rogo autem vos, fratres.

Circa primum, prius describit eum quem orat, dicens deus autem pacis. Proprius enim effectus dei est facere pacem. Non enim est deus dissensionis, sed pacis, I cor.

C. XIV, 33. Item II Cor. XIII, 11: pacem habete, et deus pacis et dilectionis erit vobiscum.

Pax enim nihil aliud est, nisi unitas affectuum.

Quos unire est proprium solius dei, quia per charitatem, quae a solo deo est, uniuntur corda. Deus enim novit colligere et unire, quia deus est charitas, quae est vinculum perfectionis. Unde ipse habitare facit unanimes in domo, Ps. Lxvii, 7. Homo inter se et deum, pacem fecit per mysterium christi.

Et ideo dicit qui eduxit de mortuis pastorem magnum ovium. Quandoque autem dicitur christus suscitatus per virtutem patris. Rom. VIII, 11: si spiritus eius, qui suscitavit iesum christum a mortuis.

Quandoque vero dicitur seipsum suscitasse.

Ps. III, 6: ego dormivi, et soporatus sum.

Quae tamen non sunt contraria, quia surrexit virtute dei, quae est una, patris et filii, et spiritus sancti. Eduxit ergo de mortuis, id est, de sepulchro, quod est locus mortuorum. Rom. VI, 4: quomodo surrexit christus a mortuis per gloriam patris, ita et nos in novitate vitae ambulemus.

Dicitur autem christus magnus pastor ovium, id est fidelium et humilium. Io. X, V. 11: ego sum pastor bonus, etc.. Oves enim sunt qui deo obediunt. Ibidem V. 16: et oves meae, vocem meam audiunt.

Dicit autem ipsum pastorem magnum, quia omnes alii sunt vicarii eius, quia ipse pascit oves proprias; alii vero oves christi. Io. Ult.: pasce oves meas. I Petr. V, 4: cum apparuerit princeps pastorum, percipietis immarcescibilem gloriae coronam.

Eduxit autem ipsum in sanguine testamenti aeterni, id est in virtute sanguinis christi, per quem confirmatur testamentum novum, in quo aeterna promittuntur ad differentiam veteris.

Christus enim sanguinem suum dicit sanguinem novi testamenti, apostolus autem dicit aeterni. Et ideo in consecratione sanguinis in forma ponitur utrumque.

Ipse vero christus per passionem suam meruit sibi et nobis gloriam resurrectionis, ideo dicit quod eduxit dominum nostrum iesum christum de mortuis in sanguine testamenti aeterni. Phil. II, 8: humiliavit semetipsum, etc.. Zach. IX, 11: tu vero in sanguine testamenti tui eduxisti vinctos de lacu, in quo non erat aqua.

Consequenter subiungit petitionem suam, cum dicit aptet vos in omni bono.

Voluntas enim humana, cum sit quaedam inclinatio rationis, est principium actuum humanorum, sicut gravitas est principium motus gravium deorsum, unde se habet ad actus rationis, sicut inclinatio naturalis ad actus naturales. Res autem naturalis dicitur apta ad illud ad quod habet inclinationem. Sic etiam homo quando habet voluntatem benefaciendi, dicitur aptus esse ad illud. Deus etiam quando immittit homini bonam voluntatem, aptat eum, id est facit ipsum aptum.

Et ideo dicit aptet vos in omni bono, ut faciatis eius voluntatem, id est, faciat vos velle omne bonum. Prov. XI, 23: desiderium iustorum omne bonum.

Haec est enim voluntas dei, scilicet quod deus vult nos velle. Aliter enim non est bona voluntas nostra. Voluntas autem dei est bonum nostrum. I Thess. IV, 3: haec est voluntas dei, sanctificatio vestra. Rom. XII, 2: ut probetis, quae sit voluntas dei bona et beneplacens et perfecta.

Dupliciter autem aptatur homo ad benefaciendum. Uno modo exterius operando, ut sic unus homo aptat alium persuadendo vel comminando. Alio modo aliquid interius exhibendo, et sic solus deus aptat voluntatem, qui solus ipsam potest immutare.

Prov. XXI, 1: cor regis in manu domini, quocumque voluerit, inclinabit illud.

Unde dicitur faciens in vobis. Phil. II, 13: deus est, qui operatur in nobis velle et perficere.

Quid autem faciet? quod placitum est coram se, id est faciet vos velle quod placet ei. Haec autem sunt fides et mansuetudo et timor domini. Eccli. I, 34 s.: beneplacitum est ei fides et mansuetudo. Ps.

Cxlvi, 11: beneplacitum est deo super timentes eum.

Haec autem omnia habent per christum.

Nihil enim a patre impetratur, nisi per filium.

Io. XVI, 23: si quid petieritis patrem in nomine meo, dabit vobis. Et ideo dicit per iesum christum. II Petr. I, 4: per quem maxima et pretiosa nobis promissa donavit.

Rom. V, 2: per quem accessum habemus, etc..

Cui scilicet christo, est gloria in saecula saeculorum, amen, id est, gloria sempiterna.

I Tim. I, 17: regi saeculorum immortali, invisibili, soli deo honor et gloria in saecula saeculorum, amen. Haec enim gloria sibi debetur inquantum est deus.

Deinde cum dicit rogo autem vos, fratres, etc., subdit petitionem suam, in qua excusat se; deinde concludit epistolam, ibi gratia dei.

Circa primum tria facit quia primo ponit excusationem suam; secundo recommendationem nuntii per quem scribit; tertio ponit quasdam salutationes.

Dicit ergo quantum ad primum rogo vos, fratres, ut sufferatis verbum solatii, id est patienter portetis verba epistolae huius, in qua etsi in aliquo vos reprehendi, totum est ad consolationem vestram. Rom.

C. XV, 4: quaecumque scripta sunt, ad nostram doctrinam scripta sunt.

Et quare debent patienter portare, ostendit, dicens quia perpaucis, id est valde paucis, scripsi vobis, quod verum est respectu mysteriorum, quae in ipsa continentur. In ista enim epistola fere omnia mysteria veteris testamenti continentur. Sermones autem breves valde accepti sunt, quia si sunt boni, inde avidius audiuntur, si vero mali, parum gravant.

Eccle. V, 1: pauci sunt sermones tui.

Consequenter recommendat illum, per quem scribit, dicens cognoscite fratrem nostrum timotheum dimissum, scilicet a carcere, in quo cum apostolo erat, vel a me dimissum ad praedicandum et ad vos missum.

Cognoscite, id est gratiose recipite: tum quia, ut habetur Act. XVI, 3, fuerat circumcisus; tum etiam quia si celerius venerit, cum ipso videbo vos. In quo ostendit dilectionem quam ad ipsos habebat. Hoc etiam dicit quia etsi ad ipsos non venerit, quia Romae passus est, tamen incertus erat utrum vel ad tempus deberet dimitti.

Consequenter ponit salutationes suas. Et primo iniungit eis salutationem aliorum, dicens salutate omnes praepositos, id est apostolos adhuc viventes, et omnes sanctos, scilicet alios discipulos. Istis autem non scribit, quia non intendebat scribere, nisi contra observantes legalia. Et ideo quia ista epistola est instructiva, non intendebat instruere apostolos, quia erant antecessores sui in fide.

Secundo salutat eos ex parte aliorum, dicens salutant vos fratres de Italia. Scripsit enim epistolam istam a Roma.

Tertio, more solito concludens, et quasi pro sigillo, ponit salutationem, dicens gratia dei cum omnibus vobis, amen, id est, peccatorum remissio, et omnia alia dei dona, quae per gratiam dei habentur, sint firmiter cum omnibus vobis. Amen, confirmatio est omnium.