Lectio 3

Supra probavit apostolus praeeminentiam sacerdotii melchisedech ad leviticum, hic ab eodem concludit excellentiam sacerdotii christi, respectu sacerdotii levitici.

Sicut etiam supra dictum est, a principio huius septimi capitis, apostolus per tria probat ex auctoritate Psalmistae propositum suum. Primo per illud secundum ordinem melchisedech, probavit ergo praeeminentiam melchisedech ad levi. Et ideo secundum ordinem sacerdotii melchisedech, probat praeeminentiam christi ad sacerdotium leviticum.

Unde facit hic magnam vim de isto verbo, secundum ordinem.

Et facit duas rationes, quarum una concludit quod sacerdotium christi praefertur sacerdotio levitico.

Secunda, quod etiam evacuat illud, et illam ponit ibi et amplius adhuc manifestum est, etc..

In prima ratione, quae est conditionalis, ponit duo antecedentia, et per consequens duo consequentia, ibi quid adhuc, etc..

Et ratio sua talis est: si sacerdotium leviticum fuisset perfectum, per cuius ministerium erat administratio legis, non fuisset necessarium quod surgeret alius sacerdos secundum alium ordinem, per quem etiam alia lex ministraretur, sicut per leviticum lex vetus.

Sed surgit alius sacerdos secundum alium ordinem, scilicet secundum ordinem melchisedech.

Ergo illud imperfectum erat. Sicut ergo surgit aliud sacerdotium, ita necesse est surgere aliam legem.

In ista ratione manifestum est quod sunt duo antecedentia, unum pertinens ad sacerdotium, aliud ad legem. Dicit ergo, quantum ad primum antecedens, quod si esset consummatio per sacerdotium leviticum. Quantum vero ad secundum dicit, quod si per sacerdotium lex administraretur, quod probat, quia sub ipso, id est, per eius administrationem, populus legem accepit, non quod sacerdotium praecederet legem, sed magis e converso. Unde istud secundum antecedens ponit ibi, cum dicit sub ipso enim, etc..

Mal. II, 7: labia sacerdotis custodient scientiam, et legem de ore eius requirent.

Facit autem mentionem specialiter de sacerdotio, ut transferat se ad legem, quae per officium sacerdotale administrabatur: non enim, ut dicit Glossa, potest esse sacerdos sine testamento et lege et praeceptis.

Sacerdotium vero non consummabat, id est, perficiebat. Tota enim perfectio sua erat per legem quam administrabat. Sed, ut iam dicetur, nullum ad perfectum adduxit lex, quia nec ad perfectionem iustitiae. Matth. V, V. 20: nisi abundaverit iustitia vestra plusquam Scribarum, etc.. Item non dabat consummationem patriae, quia non introducebat in vitam. Et in huius signum ipse legislator non potuit intrare terram promissionis. Deut.

Ult.. Has autem duas perfectiones habemus per christum. Is. X, 22: consummatio abbreviata inundabit iustitiam. Rom.

C. IX, 28: verbum consummans et abbrevians in aequitate. Haec sunt ergo antecedentia.

Consequentia vero ponit, cum dicit quid adhuc, etc.. Et hoc quantum ad primum, quasi dicat: si illud fuisset consummatum et perfectum, quid adhuc fuit necessarium surgere alium, etc.. Id est, non dixisset secundum ordinem melchisedech, sed secundum ordinem Aaron, quod quia non fecit, ergo erat imperfectum. Haec est tota prima ratio, per quam patet, quod sacerdotium christi praefertur levitico.

Secunda ratio probat quod etiam ipsum evacuat, quia perfectum evacuat imperfectum.

I Cor. XIII, 10: cum venerit quod perfectum est, evacuabitur quod ex parte est. Ergo sacerdotium christi evacuat sacerdotium leviticum.

Est ergo primum consequens, quod sacerdotium christi evacuat sacerdotium leviticum.

Secundum consequens est quod etiam evacuatur lex quae per illud administrabatur.

Et istud ponit cum dicit quod translato enim sacerdotio, necesse est, ut legis translatio fiat. Erat enim lex sub administratione sacerdotii; ergo mutato sacerdotio, necesse est quod lex mutetur.

Et huius ratio est, quia mutato fine, necesse est quod mutentur ea quae sunt ad finem, sicut qui mutat propositum eundi per aquam, mutat propositum quaerendi navem.

Omnis autem lex ordinatur ad conversationem humanam secundum aliquod regimen.

Unde secundum philosophum in politicis, mutata conversatione, necesse est mutari legem.

Sicut autem lex humana ordinatur ad regimen humanum, ita spiritualis et divina ad regimen divinum. Hoc autem regimen designatur per sacerdotium. Translato ergo sacerdotio, necesse est transferri legem.

Signanter autem loquitur, quia non dicit: sacerdote translato. Lex enim non respicit personam sacerdotis. Unde mortuo sacerdote, non mutatur lex, nisi forte sit illa introducta propter personam eius; sed mutato sacerdotio mutatur totus modus, et ordo regiminis.

Et de ista mutatione habetur Ier. III: feriam domui Israel, et domui Iuda foedus novum, non secundum pactum quod pepigi cum patribus vestris, etc.. Rom. VIII, 2: lex spiritus vitae in christo iesu liberavit me a lege peccati et mortis. Lex enim vetus dicitur lex peccati et mortis, per occasionem acceptam, quia scilicet gratiam non conferebat ex opere operato; sicut sacramenta novae legis.

Sed obiicit hic Manichaeus: si lex vetus fuit data per divinam providentiam, cum illa sit immutabilis, etiam ipsa lex esset immutabilis, et per consequens non debuit mutari. Cum ergo mutata sit, ergo non est data per divinam providentiam.

Respondeo. Dicendum est, secundum quod dicit Augustinus contra faustum, sicut sapiens dispensator una et eadem dispositione et providentia secundum diversitatem temporum et personarum dat alia et alia praecepta: sicut et alia hyeme, alia aestate, alia pueris, alia senibus, alia perfectis, alia imperfectis, et tamen est eadem providentia, ita divina providentia immobili permanente, mutata est lex propter mutationem temporum; quia ante adventum debuerunt dari praecepta, quae figurarent venturum, sed post adventum, quae significent venisse. Item data sunt illis praecepta sicut pueris: in novo vero sicut perfectis.

Unde lex dicitur paedagogus, quod est proprie puerorum. Unde si in lege dicitur aliquid, quod sonet perpetuitatem, hoc est ratione figurati.

Item Glossa dicit hic quod ista translatio sacerdotii fuit figurata I Reg. II, quando sacerdotium fuit translatum ad Samuelem, qui non fuit de tribu levi.

Contra: quia Samuel non fuit sacerdos, immo magis hoc fuit figuratum in translatione sacerdotii Abiathar ad Sadoch, qui etiam erat Levita.

Et dicendum est, quod licet Samuel non esset sacerdos, tamen aliquid sacerdotale egit; quia et sacrificium obtulit, et reges unxit, scilicet Saul et David. Et quantum ad hoc, translatum est ad ipsum sacerdotium. Et sic dicitur in Ps. Xcviii, 6: Moyses et Aaron in sacerdotibus eius, et Samuel inter eos qui invocant nomen eius.

Item contra illud quod dicit Glossa quod non erat de tribu levitica, quia helcana qui fuit pater eius, et ipse numeratur inter filios levi.

Respondeo. Dicendum est, quod Samuel quantum ad aliquid fuit de tribu Iuda, et hoc quantum ad matrem; sed quantum ad patrem de tribu levi, non tamen de Aaron; sed quantum ad locum, fuit de monte ephraim. Licet enim undecim tribus habuerint certas provincias, non tamen tribus levi; sed inter ipsas accepit possessionem, et sic habitabat in monte ephraim.

Deinde cum dicit in quo enim, etc., manifestat quod dixit, et primo quod sacerdotium sit translatum; secundo hoc exponit, ibi manifestum est enim.

Dicit ergo: dictum est, quod translatum est sacerdotium, quia ille cui dixit propheta tu es sacerdos, est de alia tribu, scilicet de Iuda, non de levi; sicut patet Matth. I. De qua tribu nullus praesto fuit altari, id est, altaris ministerio, scilicet de Iuda.

Sed contra: rex Ozias ingressus est templum, ut poneret incensum, II par. XXVI, 16.

Respondeo. Dicendum est, quod licite nullus praesto fuit altari, vel etiam nullus impune.

Ipse enim Ozias graviter fuit punitus, quia usque ad mortem fuit leprosus.

Et si dicas contra illud quod dicitur nullus, quod beata virgo fuit de tribu et stirpe Aaron, quia erat cognata elisabeth, quae fuit de filiabus Aaron, Lc. I, 5, respondeo: dicendum est quod inter stirpes, sacerdotalis et regia erant praeclariores, unde et frequenter coniunctae fuerunt per matrimonium, sicut patet de primo summo sacerdote, qui accepit uxorem filiam Aminadab sororem Naasson, qui fuit dux in tribu Iuda, Ex. VI, 23. Et etiam IV Reg. XI, 2 et II par. XXII, 11, ioiada sacerdos duxit in uxorem iosabeth filiam regis ioram. Unde potuit esse, quod aliqua parte elisabeth esset de tribu Iuda.

Deinde cum dicit manifestum est, exponit quod dixit, dicens quod manifestum est, quod dominus ortus est de tribu Iuda, Apoc. V, 5: vicit leo de tribu Iuda, etc.. In qua nihil, etc.. Lex enim mandavit nullum assumi ad ministerium tabernaculi, nisi tantum de tribu levi; unde in tribu Iuda nihil de sacerdotibus locutus est Moyses.

Deinde cum dicit et amplius adhuc, etc.. Quia superius posuit unam rationem ad probandum quod sacerdotium christi praefertur levitico, et ipsum evacuat, et ideo hic ponit aliam, in qua ostendit rationem evacuationis, et transmutationis illius; et utitur quadam conditionali in qua primo ponit duo antecedentia; secundo duo consequentia, ibi reprobatio.

Circa primum duo facit quia primo ponit illa antecedentia; secundo manifestat quod dixit, ibi contestatur enim.

Ratio sua talis: si novus sacerdos surgit, hoc non erit secundum legem carnalis mandati, sed secundum legem vitae aeternae et insolubilis. Et huius ratio est quia primus fuit secundum legem illam, oportet ergo quod novus sit secundum aliam legem, si tamen surgit aliquis novus. Sed dicendum est, quod surgit alius novus.

In maiori ergo sunt duo, quorum unum pertinet ad vetus testamentum, scilicet quod est mandatum carnale, et hoc quia habebat quasdam observantias carnales, sicut circumcisionem, et purificationes carnales. Item quia promittebat poenas et praemia carnalia. Is.

C. I, 19: si volueritis et audieritis me, bona terrae comedetis. Infra IX, 10: iustitiis carnis usque ad tempus correctionis impositis.

Et istud antecedens ponit, cum dicit amplius manifestum est, etc.. Et patet, quod pertinet ad novum testamentum, quod non dispensatur per carnalia, sed consistit in spiritualibus.

Est enim secundum spiritualem virtutem, per quam generatur in nobis vita perpetua. Et hoc quia promittuntur in ipso bona et poenae perpetuae. Infra IX, 11: christus assistens pontifex, etc.. Matth. XXV, 46: tunc ibunt hi in supplicium aeternum, iusti vero in vitam aeternam. Item non consistit in carnalibus observantiis, sed in spiritualibus.

Io. VI, 64: verba quae ego locutus sum vobis, spiritus et vita sunt. Et dicit, quod est secundum virtutem vitae insolubilis.

Consequenter cum dicit contestatur enim, etc., manifestat quod dixerat, et facit vim in hoc, quod dicit in aeternum, quia si sacerdotium est aeternum, manifestum est quod dicit perpetuitatem.

Deinde cum dicit reprobatio quidem fit, etc., ponit duo consequentia. Et primo de evacuatione veteris testamenti; secundo de institutione novi, ibi introductio vero.

Primum est quod vetus testamentum fuit per legem carnalis mandati et introducitur aliud: ergo primum mutatur. Et hoc est quod dicit, quod fit prioris mandati reprobatio.

Sed contra: non reprobatur nisi malum.

Is. VII, 15: ut sciat reprobare malum. Illud autem mandatum non est malum. Rom. VII, V. 13: lex quidem sancta, et mandatum sanctum, et iustum, et bonum.

Respondeo. Dicendum est, quod non erat malum secundum se, sed ut inconveniens tempori.

Non enim servanda sunt in novo sacerdotio, quae fuerunt in antiquo. Ps. XXXIX, V. 6 s.: holocaustum et pro peccato non postulasti, tunc dixi: ecce venio.

Et ideo dicitur, quod illud reprobatur; et hoc propter infirmitatem et inutilitatem. Illud autem dicitur infirmum, quod non potest exequi effectum suum: proprius autem effectus legis et sacerdotii est iustificare. Hoc autem non lex potuit facere. Rom. VIII, 3: nam quod erat impossibile legi, in quo infirmabatur secundum carnem. Gal. IV, 9: quomodo convertimini iterum ad infirma et egena elementa, quibus denuo vultis servire? item, inutile dicitur quod non valet ad finem consequendum. Hoc autem non potest lex, quia non adducebat ad beatitudinem, quae finis est hominis. Sed tamen suo tempore fuit utilis, inquantum disponebat ad fidem. Infra c. XI, 13: iuxta fidem omnes defuncti sunt, non acceptis repromissionibus.

Quare autem sit infirmum et inutile, ostendit cum dicit nil enim ad perfectum, nec scilicet iustitiae, nec patriae, adduxit. Unde erat imperfecta, sed perfecta fuit per christum.

Consequenter cum dicit introductio vero, ponit consequens secundum ex secundo antecedente, dicens introductio vero melioris spei, supple: fit per novum sacerdotem, per quam proximamus ad deum. Si enim novus surgit, est secundum virtutem vitae indissolubilis: hoc est antecedens; et introductio melioris, etc.: et hoc est consequens.

I Pet. I, 3: regeneravit nos in spem vivam per resurrectionem iesu. Item per ipsum proximamus deo. Per peccatum enim disiungimur ab ipso. Is. LIX, 2: iniquitates vestrae diviserunt inter vos et deum vestrum, et peccata vestra absconderunt faciem eius a vobis. Hic est ergo ille, qui hoc removet, quod facit nos approximare deo; hic autem est ille novus sacerdos, scilicet christus, qui tollit peccata mundi, Io. I, 29. Iustificati ergo ex fide pacem habeamus ad deum per dominum nostrum iesum christum, per quem accessum habemus in gratiam istam Rom. V, V. 1 s..