Lectio 1

Supra probavit apostolus excellentiam sacerdotii christi ad sacerdotium leviticum ex parte personae, hic probat idem ex parte ipsius sacerdotii, et circa hoc facit duo.

Primo enim ostendit sacerdotium christi esse excellentius sacerdotio veteris legis, et primo hoc in generali; secundo in speciali, ibi habuit quidem et prius, scilicet IX cap..

Prima in duas.

Primo enim ponit intentum; secundo manifestat propositum suum, ibi omnis enim pontifex.

Circa primum duo facit quia primo ponit modum tradendi; secundo praemittit quae debent dicere, ibi talem habemus pontificem, etc..

Dicit ergo capitulum, etc.. Capitulum est brevis complexio continens multa, et dicitur a capite; quia, sicut in capite virtute et quasi summarie continentur omnia quae sunt in corpore, sic in capitulo illa quae dicenda sunt. Ergo dicemus in quodam capitulo, et quasi in quadam summa, super ea quae dicuntur.

Ly super, potest dicere appositum, et tunc erit sensus: quae summarie dicenda sunt superapponentur praemissis. Vel potest designare excessum, et tunc est sensus: ea quae dicenda sunt in summa et capitulo sunt maiora.

Deinde cum dicit talem habemus pontificem, etc., praemittit quae debet dicere.

Et primo dignitatem huius sacerdotii; secundo officium eius, ibi sanctorum minister.

Dignitas eius est, quia talem habemus pontificem, qui consedit ad dexteram sedis magnitudinis in excelsis. Sedes est iudiciaria potestas, quae aliquibus convenit tamquam ministris dei, sicut omnibus regibus, quia adorabunt eum omnes reges terrae, ut dicitur in Ps. Lxxi, 11, et omnibus praelatis, I Cor. IV, 1: sic nos existimet homo ut ministros christi. Sedes ergo magnitudinis est excellentissima potestas iudicandi. Item pars dextera est potentior in animali, et significat bona spiritualia. Quia ergo christus habet iudiciariam potestatem, dicitur sedere. Pater enim omne iudicium dedit filio, Io. V, 22.

Quia vero post deum habet hoc, excellentissime, sedet in dextera magnitudinis in excelsis, id est, in potioribus bonis. Supra I, 3: sedet ad dexteram maiestatis in excelsis.

Hoc autem quod dicitur consedere, vel consedet, potest referri ad christum, secundum quod est deus; et sic consedet quia habet eamdem auctoritatem iudicandi, quam habet pater, sed distinctus est in persona. Et sic ly magnitudinis accipitur pro persona patris. Vel secundum quod homo, et hoc magis proprie ad intentionem apostoli, quia loquitur de pontificatu christi, qui est pontifex inquantum homo. Et sic consedet, quia humanitas assumpta habet quamdam associationem ad deitatem, et consedet ad iudicandum.

Ps. VIII, 1: elevata est magnificentia tua super caelos. Io. V, 27: potestatem dedit ei iudicium facere, quia filius hominis est.

Et sic apparet dignitas sacerdotis.

Consequenter cum dicit sanctorum minister, ostendit dignitatem officii eius.

Dicitur autem minister sanctorum, id est, sanctarum aedium, scilicet sanctuariorum. Ministri enim antiqui accipiebant ministerium, ut custodirent sacra, et servirent tabernaculo.

Hoc autem excellentius habet christus, qui est minister, non quidem inquantum deus, quia sic est auctor, sed inquantum homo.

Lc. XII, 37: transiens ministrabit illis. Humanitas enim christi est sicut organum divinitatis.

Est ergo minister sanctorum, quia ministrat sacramenta gratiae in praesenti, et gloriae in futuro.

Item est minister tabernaculi veri, quod est, vel eius ecclesia militans. Ps.: quam dilecta tabernacula tua, domine virtutum.

Vel triumphans. Is. XXXIII, 20: tabernaculum, quod nequaquam transferri poterit.

Ps. XIV, 1: domine, quis habitabit in tabernaculo tuo, etc.. Homo autem christus minister est, quia omnia bona gloriae per ipsum dispensantur.

Dicit autem veri, propter duo. Primo propter differentiam ad vetus, quod erat figurale istius. I Cor. X, 11: omnia in figura illis contingebant. Istud autem est veritas istius.

Est ergo verum, id est, veritatem continens respectu figurae. Secundo quia illud factum est per hominem: istud autem, scilicet vel gratiae, vel gloriae est a solo deo. Ps.

Lxxxiii, 12: gratiam et gloriam dabit dominus.

Rom. VI, 23: gratia dei, vita aeterna.

Et ideo dicit quod fixit deus, et non homo. II Cor. V, 1: scimus quoniam si terrestris domus nostra huius habitationis dissolvatur, quia ex deo habemus domum non manufactam aeternam in caelis.

Deinde cum dicit omnis enim pontifex, etc., explicat in speciali.

Et circa hoc facit tria.

Primo enim ostendit christum esse ministrum aliquorum sanctorum; secundo quod non veteris legis, ibi si ergo esset; tertio quod aliquorum maiorum, ibi nunc autem melius.

Facit autem primo talem rationem: omnis pontifex ad hoc constituitur, ut offerat munera et hostias, et secundum hoc dicitur minister sanctorum. Christus autem est pontifex, ut supra probatum est.

Ergo necesse est ipsum habere aliqua, quae offerat. Supra V, 1: omnis pontifex ex hominibus assumptus, etc.. Hostia est de animalibus, munera de quocumque alio. Lev. XXI, 6: incensum et panes dei sui offerunt. Quia vero necesse fuit christum habere quod offerret, ipse seipsum obtulit.

Fuit autem talis oblatio munda, quia caro eius nullam maculam peccati habuit. Ex. XII, V. 5: erit agnus sine macula, masculus, anniculus.

Item fuit congrua, quia congruum est, quod homo pro homine satisfaciat. Infra IX, V. 14: obtulit semetipsum immaculatum deo.

Item apta ad immolandum, quia caro eius mortalis erat. Rom. VIII, 3: mittens deus filium suum in similitudinem carnis peccati.

Item est idem ei cui offertur. Io. X, 30: ego et pater unum sumus. Item unit deo illos pro quibus offertur. Io. XVII, 21: ut omnes unum sint, sicut tu, pater, in me, et ego in te, ut et ipsi in nobis unum sint.

Deinde cum dicit si ergo esset, ostendit quod christus non est minister legalium.

Et circa hoc facit tria quia primo inducit quamdam consequentiam; secundo ostendit ipsam rationem, ibi cum essent; tertio probat eam per auctoritatem, ibi sicut responsum est Moysi.

Consequentia vero talis est: ergo si esset super terram, hoc est antecedens, nec esset sacerdos, et hoc est consequens.

Unde consequentia est una conditionalis. Et legitur multis modis.

Primo sic, et est secundum Glossam, nec ponitur hic nominativus; et ideo sic intelligitur: si enim illud quod offertur esset super terram, etc.; quod dupliciter intelligitur. Uno modo, ut sit sensus: si illud quod offertur esset aliquod terrenum, christus non esset sacerdos, quasi dicat: nulla necessitas esset sacerdotii eius, quia multi essent qui talia offerrent.

Sed numquid caro christi terrena non erat? respondeo. Dicendum est quod materialiter est terrena. Iob IX, 24: terra data est in manus impii. Sed dicitur non esse terrena: primo ratione unionis, Io. III, 31: qui de caelo venit, super omnes est, id est, filius dei qui illam sibi univit. Item ratione virtutis activae, scilicet spiritus sancti, qui eam formavit. Item ratione fructus; quia oblatio eius non ordinatur ad consequendum aliquid terrenum, sed caeleste. Io. VIII, 23: vos de mundo hoc estis, ego non sum de hoc mundo.

Haec est prima expositio et melior.

Secunda talis est etsi, id est, quamvis illud quod offertur, esset super terram, quia necessarium est aliquid offerri, non esset sacerdos, seu alius idoneus: quia nullus posset idoneus inveniri ad offerendum istud.

Tres sunt aliae lecturae, in quibus subintelligitur offerens: et primo in generali, ut sensus sit: si esset aliquis sacerdos terrenus, qui posset offerre pro caelestibus, christus non esset sacerdos. Alia est de christo specialiter, sic: si christus esset sacerdos terrenus, non competeret ei ius sacerdotii, cum essent qui secundum legem offerrent munera.

Aliter sic: si christus adhuc esset super terram, ita scilicet quod nondum ascendisset, non esset sacerdos, quia non complevisset sacerdotium suum.

Sed secundum primam expositionem continuatur littera sic et probat, quia multi essent, qui secundum legem offerrent talia munera, scilicet illi, qui deserviunt exemplari et umbrae caelestium. Sacramenta legalia fuerunt figura aliorum, quantum ad duo, scilicet quantum ad cognitionem, et quantum ad rerum expletionem.

Quantum ad cognitionem, cum dicit exemplari, quia in veteri lege, quasi in quodam exemplari poterat legi id ad quod nostra cognitio debet ferri.

Sed videtur, quod loquatur improprie.

Exemplar enim prius est exemplato, quod proprie dicitur exemplum. Sed caelestia sunt priora, nec facta sunt ad similitudinem veteris legis, sed magis e converso.

Respondeo. Dicendum est, quod prius dicitur dupliciter: uno modo simpliciter, et sic procedit obiectio. Vel quo ad nos, et sic verum est quod illa non sunt priora.

Quantum ad secundum dicit umbrae, quia sicut umbra repraesentat corpus, nec tamen illud attingit: ita et illa repraesentabant novum testamentum. Infra X, 1: umbram habens lex futurorum, etc..

Consequenter probat per auctoritatem rationabilitatem consequentiae, cum dicit sicut responsum est Moysi, scilicet a domino, Ex. XXV, 40: vide, scilicet diligenter considerando, et facito omnia secundum exemplar, etc.. Quia naturaliter inferiora tendunt in similitudine superiorum. Dominus enim per sensibilia voluit nos ad intelligibilia et spiritualia manuduci. Iob XXXVIII, 33: numquid nosti ordinem caeli, et pones rationem eius in terra, etc..