Lectio 5

Supra ostendit apostolus, quid sit commune novo et veteri testamento, inquantum vetus et novum conveniunt, hic ostendit differentiam utriusque.

Et circa hoc duo facit.

Primo enim ostendit, quod in novo est melior mundatio; secundo quod perfectior, ibi neque ut saepe.

Iterum prima in duas.

Primo enim ostendit, quod quantum ad illud quod mundatur, et quantum ad id quo mundatio efficitur, sit melior mundatio in novo; secundo manifestat quod dixit, ibi non enim in manufacta.

Dicit ergo necesse est ergo exemplaria caelestium, scilicet ipsum tabernaculum, quod, quoad nos, est exemplar, licet simpliciter sit exemplatum et figura illius, et ideo minoris dignitatis, quia figuratum nobilius est quam figura, sicut corpus quam umbra.

His, scilicet sacrificiis, mundari, ipsa autem caelestia, scilicet novum testamentum, melioribus hostiis quam istis; melioribus quidem, quia alia mundabantur sanguine animalium, sed in novo testamento fit mundatio sanguine christi. Semper autem meliora melioribus mundantur. Ista autem erant caelestia, id est, figura caelestium. Si ergo illa mundabantur sanguine, oportet ista caelestia mundari meliori sanguine.

Sed contra. In caelo nulla est immunditia.

Respondeo. Dicendum est, quod caelestia intelliguntur secundum Glossam ea quae pertinent ad statum praesentis ecclesiae, quae dicuntur caelestia. Item homines fideles gerunt imaginem caelestium, inquantum mente conversantur in caelis.

Vel aliter et melius, quod per caelestia intelligatur caelestis patria. Et loquitur hic apostolus eo modo quo in veteri testamento dicebatur emundari tabernaculum, non quod haberet in se aliquam immunditiam, sed quia mundabantur quaedam irregularitates, quibus impediebantur accedere ad sanctuarium. Et dicuntur mundari caelestia, inquantum per sacramentum novae legis purgantur peccata, quae impediunt ab ingressu caelestium.

Item dicit hostiis, in plurali. Contra: quia tantum est una hostia christi. Infra X, 14: una enim oblatione consummavit in aeternum sanctificatos.

Respondeo. Licet una sit in se, tamen pluribus hostiis veteris legis figurabatur.

Ex loco habetur, quod hostiae veteris legis erant bonae. Melius enim non dicitur, nisi respectu boni.

Deinde cum dicit non enim in manufactis, etc., ostendit, quod caelestia mundantur melioribus hostiis. Pontifex enim expiabat sanctuarium, quod erat manufactum, sed christus intravit non in manufacta sancta, quae erant quo ad nos exemplaria verorum, sed in ipsum caelum, quod non in se, sed quo ad nos expiavit, ut dictum est, sed non expiavit carnalibus hostiis, quia christus non venit ad offerendum talia. Ps. XXXIX, V. 6: holocaustum et pro peccato non postulasti.

Item: holocaustis non delectaberis. Item supra VII, 14: manifestum, quod de tribu Iuda ortus est dominus, de qua nullus praesto fuit altario, sed introivit in ipsum caelum.

Mc. Ult.: dominus quidem iesus assumptus est in caelum. Act. I, 11: hic iesus qui assumptus est a vobis in caelum.

Sed quare? ut appareat pro nobis vultui dei. Et loquitur apostolus alludendo ritui veteris legis, secundum quam pontifex qui intrabat sancta sanctorum, stabat coram propitiatorio ut oraret pro populo: ita et christus intravit caelum, secundum quod homo, ut astaret deo pro salute nostra.

Sed ista differenter, quia sacerdos, impediente fumo qui ascendebat de thuribulo, non videbat sancta sanctorum, nec videbat aliquem vultum; sed christus apparet vultui dei, non quod sit ibi facies corporalis, nec aliqua nebula, sed cognitio manifesta.

Sed numquid christus existens in terra, non poterat apparere vultui dei, cum deus omnia videat? respondeo. Dicendum quod, sicut Augustinus loquens deo dicit: mecum eras, et tecum non eram, quia scilicet deus est in omnibus per essentiam, praesentiam et potentiam, mali autem non sunt cum deo per gratiam: ita dicitur christus introisse ut appareat vultui dei, quia, licet semper videret eum clara visione, ut perfecte beatus, tamen status viatoris inquantum huiusmodi non habet hoc, sed tantum status caelestis. Et ideo quando ascendit perfecte beatus in corpore et anima intravit, ut appareat vultui dei, id est, intravit locum ubi deus manifeste videtur.

Et hoc pro nobis. Ad hoc enim ascendit ut pararet nobis viam. Io. XIV, 2 s.: vado parare vobis locum. Iterum autem veniam et assumam vos ad meipsum. Mich. II, 13: ascendit pandens iter ante vos. Corpus enim debet sequi caput suum. Matth. XXIV, 28: ubicumque fuerit corpus, ibi congregabuntur et aquilae.

Deinde cum dicit neque ut saepe, ostendit quod mundatio novi testamenti est perfectior quam veteris. Hoc autem ostendit per duo. Primo per hoc quod illa reiterabatur quolibet anno, haec autem tantum semel.

Item quantum ad effectum, quia illa non poterat auferre peccata, quod ista potest.

Circa hoc ergo duo facit.

Primo enim ostendit primum; secundo secundum, ibi umbram habens.

Sciendum est autem quod apostolus supra dixerat tria de christo. Primo scilicet quod est pontifex; secundo quae sit dignitas loci quem intravit; tertio quomodo introivit, scilicet cum sanguine; ista autem tria iam declaravit: hic declarat quando intravit, quia sicut pontifex legalis semel in anno, christus semel tantum. Et hoc erat quartum.

Unde circa hoc tria facit.

Primo enim ostendit quid fiebat in veteri testamento; secundo quod esset inconveniens istud fieri in novo testamento, ibi alioquin; tertio ostendit quid fiat in novo testamento, ibi nunc autem semel.

In veteri enim testamento pontifex, licet non intraret nisi tantum semel in anno, tamen quolibet anno ex praecepto legis oportebat ipsum intrare cum sanguine alieno, sicut dicitur Lev. XVI, 14. Christus autem intravit non in manu facta, etc.. Nec ut saepe offerat seipsum, quemadmodum pontifex intrabat in sancta per singulos annos cum sanguine alieno.

Deinde cum dicit alioquin oportebat, etc., probat quod esset inconveniens istud fieri in novo testamento, quia sequeretur maximum inconveniens, quia cum christus intraret per proprium sanguinem, sequeretur quod oportuisset eum frequenter pati ab origine mundi. Non sic autem est de veteri hostia, quia illa offerebatur pro peccatis filiorum Israel. Ille autem populus incepit spiritualiter quando data fuit lex, et ideo non oportet eam offerri ab origine mundi. Christus autem seipsum obtulit pro peccatis totius mundi, quia ipse propitiatio nostra factus est pro peccatis nostris et totius mundi, I Io. II, 2. Et sic, si saepe offerretur, oportuisset ipsum nasci, et pati ab origine mundi, quod fuisset maximum inconveniens.

Sed contra Apoc. XIII, 8: agnus, qui occisus est ab origine mundi. Respondeo.

Verum est occisus, id est, praefiguratus ab origine mundi occidi, sicut in occisione Abel.

Deinde cum dicit nunc autem, ostendit quid fiat in novo, et circa hoc facit duo.

Primo quare non iteratur hostia in novo testamento, dat duas causas; secundo explicat eas, ibi et quemadmodum, etc..

Dicit ergo nunc ergo christus semel apparuit in consummatione saeculorum.

I Cor. X, 11: nos sumus in quos fines saeculorum devenerunt.

Et hoc dicit propter numerum annorum, quia iam sunt plus quam mille anni ex quo hoc dixit. Aetates enim mundi accipiuntur secundum aetates hominis, quae principaliter distinguuntur secundum statum proficiendi, non secundum numerum annorum. Ita prima aetas fuit ante diluvium, in qua nec lex scripta, nec punitio, sicut infantia. Alia a Noe usque ad Abraham, et sic de aliis, ita quod ultima aetas est status praesens, post quem non est alius status salutis, sicut nec post senium. Sicut autem in aliis aetatibus hominis est numerus annorum determinatus, non autem in senio, quia senium incipit a sexagesimo anno, et aliqui vivunt per centum et viginti annos, ita non est determinatum, quantum iste status mundi debeat durare, tamen est consummatio saeculorum, quia non restat alius ad salutem.

In isto autem christus semel apparuit, cuius ponit duas rationes, quia scilicet semel tantum offerebatur. Prima est, quia in veteri testamento non auferebantur peccata, quod fit per hostiam christi. Alia est, quia sacerdos legalis non offerebat proprium sanguinem, sicut christus. Unde dicit, quod apparuit ad destitutionem peccati per hostiam, scilicet sui ipsius, et ideo illa reiteratur, non autem ista. I Pet. III, 18: christus semel pro peccatis nostris mortuus est.

Deinde cum dicit et quemadmodum, explicat istas rationes.

Et primo secundam, secundo primam, ibi umbram habens lex.

Secundam explicat per similitudinem aliorum hominum, unde circa hoc facit duo.

Primo enim ostendit, quid accidit aliis hominibus; secundo ostendit, quid accidit in christo, ibi sic et christus semel.

In quolibet enim homine duo invenimus, scilicet necessitatem moriendi; item quod resurgat, non ut emundetur, sed ut iudicetur de factis eius. Primum tangit cum dicit et quemadmodum statutum est hominibus semel mori.

Sed contra. Videtur quod hoc non sit statutum, sed magis homo peccando hoc fecerit, quia Sap. I, 13, dicitur, quod deus mortem non fecit, nec laetatur in perditione vivorum. Et Paulo post: impii autem manibus et verbis accersierunt sibi illam.

Respondeo. Dicendum est, quod in morte tria sunt consideranda, scilicet causa naturalis, et quantum ad hoc ex conditione naturae statutum est hominem semel mori, inquantum componitur ex contrariis. Secundo donum inditum: et quantum ad hoc in conditionem datum est homini beneficium originalis iustitiae, per quam anima continebat corpus, ut posset non mori. Tertio meritum mortis, et sic homo peccando meruit illud beneficium amittere, et sic mortem incurrit. Unde dicit, quod impii manibus, scilicet pomum vetitum contrectando, accersierunt mortem.

Homo ergo demerendo causa est mortis, sed deus, ut iudex. Stipendia enim peccati mors, Rom. VI, 23.

Semel; quod quidem verum est de communi consuetudine, licet aliqui fuerint resuscitati, sicut Lazarus et filius viduae, qui postea mortui sunt.

Quantum autem ad secundum dicit post hoc autem iudicium, quia postquam resurgent, non iterum morientur, sed statim iudicium sequetur. Omnes enim manifestari oportet ante tribunal christi, ut referat unusquisque propria corporis prout gessit, ut dicitur II Cor. V, 10.

Deinde cum dicit sic et christus, etc., ostendit quomodo haec conveniunt christo.

Et quantum ad primum dicit, quod sic et christus semel oblatus est. Et in hoc convenit cum aliis. Sed differt in duobus: primo, quia cum christus non descenderit ab Adam per rationem seminalem, sed quantum ad corpulentam substantiam, non contraxit peccatum originale, et ideo non fuit debitor illius status. Gen. II, 17: in quacumque die comederis ex eo, morte morieris. Sed propria voluntate mortem assumpsit. Io. X, 18: nemo tollit a me animam meam, etc.. Ideo dicit, quod oblatus est. Is. LIII, 7: oblatus est quia ipse voluit. Et I Pet. III, 18: christus semel pro peccatis nostris mortuus est.

Secundo differt, quia mors nostra est effectus peccati. Rom. VI, 23: stipendia peccati mors. Sed mors christi est destructiva peccati.

Ideo dicit ad multorum exhaurienda peccata, id est, removenda. Nec dicit omnium, quia mors christi, etsi sit sufficiens pro omnibus, non tamen habet efficaciam, nisi quantum ad salvandos. Non enim omnes subiiciuntur ei per fidem et bona opera.

Quantum ad secundum dicit: secundo autem sine peccato apparebit. De secundo adventu dicit duo. Primo ponit differentiam eius ad primum, quia secundus erit sine peccato. In primo enim, etsi peccatum non habuerit, tamen venit in similitudinem carnis peccati, Rom. VIII, 3. Item in primo factus est hostia pro peccato. II Cor. V, 21: eum qui peccatum non noverat, pro nobis peccatum fecit. In secundo vero ista non erunt, ideo dicit, quod apparebit sine peccato.

Secundo ponit illud, quod est proprium secundo adventui, quia non apparebit ut iudicetur, sed ut iudicet, remunerans pro meritis.

Unde dicit, quod apparebit. Et quidem licet omnibus, etiam his qui eum pupugerunt secundum carnem, tamen secundum divinitatem solum electis, expectantibus se per fidem, in salutem eorum. Is. XXX, 18: beati omnes, qui expectant eum. Phil. III, 20 s.: salvatorem expectamus dominum iesum christum, qui reformabit corpus humilitatis nostrae, configuratum corpori claritatis suae.