QUAESTIO XLI

Utrum commutare quale quid in hoc aliquid, faciat fallaciam figurae dictionis

Videtur quod non, nam si sic, in consequentiis Aristotelis in lib. Praedicamentorum cap. de Substantia, esset figura dictionis.Arguit enim sic : Si color est in corpore, ergo in aliquo corpore. Similiter, Si anima movetur, aliqua specie motus movetur, hic tamen procedit a quali quo ad hos aliquid. Si dicatur, quod hic proceditur a quali quo ad quale quid, nam aliquam rationem habet ejus quod est quale quid.

Contra, Aristoteles ibidem per hoc intendit ostendere, quod omnia quae sunt, vel sunt in primis substantiis, vel dicuntur de primis substantiis, unde per hoc quod est aliquod corpus, videtur sumere substantiam primam, et per consequens hoc aliquid.

Item, si talis commutatio faceret figuram dictionis, sequeretur, quod in conversione universalis affirmativae esset figura dictionis. Consequens est falsum ; ergo antecedens. Consequentia patet, nam sic dicendo, Omnis homo est animal ; ergo quoddam animal est homo. In primo ly animal significat quale quid, et in secunda hoc aliquid.

Item, interpretari ea esse eadem quae eadem sunt, non facit figuram dictionis, sed singulare et universale sunt realiter idem: ergo, etc.

Item, si commutare quale quid in hoc aliquid, faceret figuram dictionis, tunc e converso commutare hoc aliquid in quale quid,faceret figuram dictionis,- consequens est falsum, ergo et antecedens. Consequentia patet, nam sicut commutare quale in quantum facit figuram dictionis, sic e converso, commutare quantum in quale facit figuram dictionis.Falsitas consequentis patet, nam tunc hic esset figura diclionis,Iste homo currit, ei iste homo est homo ;ergo, etc.

Si dicatur quod ly homo in hac minori, Iste homo est homo, non significat quale quid, sed hoc aliquid. Contra, tunc non esset hic figura dictionis, Homo est Plato, Socrates est homo ; ergo Socrates est Plato. Et praeterea in hac minori praedicatur superius de inferiori, superius autem respectu sui inferioris, dicit quale quid.

Ad oppositum, Aristoteles 2. Elench.cap. 5. dicit quod hic est figura dictionis : Coriscus est alter ab homine: Coriscus est homo, ergo, etc.

Ad quaestionem dicendum est quod commutare quale quod in hoc aliquid, facit figuram dictionis. Circa quod primo intelligendum est, quid intelligimus per quale quid, et hoc aliquid. Ad cujus evidentiam intelligendum est, quod nomen Speciei, et nomen Individui ejusdem speciei eamdem naturam important, sicut hamo, et iste homo. Sed ista natura per nomen Speciei, et Individui diversimode importatur, per nomen enim Speciei importatur prout sibi accidit universalitas, et particularitas : per nomen autem Individui importatur prout est haec natura. Ratio autem significandi prima est ratio significandi ejus quod est quale quid : cujus rationem assignat Boetius : natura quid dicit, et circa primam substantiam qualitatem determinat. Ista autem eadem natura significata per terminum singularem, per modum determinati dicitur hoc aliquid. Unde hoc aliquid, et quale quid, sunt diversae rationes accipiendi eamdem naturam. Si autem aliquis interpretatur hanc acceptionem, vel rationem accipiendi esse illam, et hoc propter similitudinem vocis ad vocem, figura dictionis erit. Si autem propter unitatem rei, fallacia accidentis erit. Et quia difficile est videre diversitatem rei, et unitatem rei, licet facile sit videre similitudinem vocis ad vocem, ideo paralogismi tertii modi figurae dictionis, difficiles sunt ad solvendum, propter causam apparentiae accedentis annexam.

Ulterius est intelligendum, quod non omnis illatio a termino significante quale quil, ad terminum significantem hoc aliquid, facit figuram dictionis : sed solum illa, in qua quale quid accipitur, ac si esset hoc aliquid, vel e converso, et hoc est quando aliquid attribuitur ipsi communi prout commune est, et postea singulari prout est hoc unum, sicut hic : Homo est species, Socrates est homo ; ergo Socrates est species.

Ad primam rationem dicendum,cum dicitur, Color est in corpore, etc. quod hic proceditur a quali quo, ad quale quid, quia ly aliquod corpus, rationem communis habet, unde supposita concernit, nam univoce de multis potest praedicari.

Ad illud contra hoc, dico, quod licet prima substantia in re sit hoc aliquid determinatum, tamen secundum intellectum potest habere rationem communis. Et ut substantia prima habet rationem communis, per hoc quod est aliquod corpus, designatur. Nam sicut prima substantia de hac substantia prima, et illa praedicatur, sic aliquod corpus, de hoc corpore,et illo praedicatur. Unde si per hoc, quod dico aliquod corpus, solum hoc corpus designaret, Aristoteles faceret fallaciam Consequentis, sic arguendo, Color est in corpore ; ergo in aliquo corpore.

Ad aliud dicendum, quod in conversione universalis affirmativae, non est figura dictionis.Nam ibi non accipitur quale quid, ac si esset hoc aliquid. Sed ibi proceditur a termino significante quale quid, prout stat pro pluribus suppositis,ad eumdem significantem hoc aliquid,et hoc prout stat pro paucioribus.Nam in prima propositione significatur, quod animal pro aliquo sui attribuitur homini pro quolibet sui ; et in secunda, quod homo pro aliquo sui attribuit animali, pro aliquo sui, unde uniformiter accipitur in antecedente, et consequente.

Ad aliam rationem dico, quod licet terminus communis, et suum suppositum per se sint realiter eadem, modi tamen significandi ejus quod est quale quid, et hoc aliquod, sunt diversi. Unde commutare ista ad invicem, propter similitudinem vocis causant figuram dictionis.

Ad ultimum dico, concedendo quod infertur. Et cum dicitur, tunc esset hic figura dictionis : Iste homo currit, iste homo est homo ;ergo homo currit ; dico, quod figura dictionis non est hic, nam hoc aliquod non accipitur ac si esset quale quod, unde in ista ; Iste homo est homo, attribuitur praedicatum ei quod est hoc aliquod, sed non solum sub hac ratione, ut est hoc aliquod,s ed ut secum compatitur aliam acceptionem. Unde hic est figura dictionis : Socrates est individuum, homo est Socrates ; ergo homo est individuum. Ex istis sequitur plus, vel ulterius, quod procedere a pluribus determinatis ad unum istorum,

est procedere a quali quo, ad hoc aliquod. Nam quando aliquid in praemissis accipitur pro diversis, habet rationem communis, et per consequens ratio ejus est quale quid ; accipere ergo aliquod istorum respectu alicujus, de quo illud quod habet rationem communis praedicatur, est facere figuram dictionis, sicut hic, Socrates est homo : Plato est homo ; ergo Socrates est Plato.