QUAESTIO III

Dato quod Sophistica sit scientia, utrum sit de Syllogismo sophistico, tanquam de per se subjecto

Aristot. 1. Elench. cap. 4. et 2. Averroes Com. primi loci cii. Tartar. 1. Elench. quaest. i. Joannes de Magist. ubi supra quaest. praeced.

Quod non videtur ; nam de subjecto oportet praesupponere quid est, et quia est; sed syllogismum Sophisticum esse, probatur in ista scientia 1. Elench. cap. 14. ergo, etc.

Item, illud quod est per se obliquitas alicujus recti, non cognoscitur nisi per cognitionem sui recti. Et hujus ratio est, quia obliquus non causat aliam speciem in scientia, quam speciem recti, cum rectum sit judex sui, et obliqui: cum ergo Syllogismus Sophisticus sit per obliquitas syllogismi Dialectici, non erit aliqua scientia per se de syllogismo Sophistico, sed per se de Dialectico, per accidens de Sophistico.

Item, de non ente non est scientia, nam scientia est veri ; et ens, et verum convertuntur : cum ergo syllogismus Sophisticus sit non ens, de eo non erit scientia.Major patet de se, et minor patet per Aristotelem 6. Metaph. qui dicit, quod non male fecit Plato, qui collocavit sophisticam sub non ente.

Item, illud quod tantum apparet, non cognoscitur, nisi per attributionem ad illud quod apparet: cum ergo syllogismus Sophisticus sit tantum secundum apparentiam verus Elenchus, de eo non erit scientia per se, nisi per attributionem ad verum Elenchum.

Ad oppositum Aristoteles 1. Elenc. cap. 1. in dando suam intentionem, dicens : De Sophisticis autem Elenc his, etc. Similiter 1.

Elench. cap. 2. in separando sui disputationem ab aliis, dicens : D? demonstrativis et Dialecticis dictum est, de Agonisticis vero, et litigiosis nunc dicemus.

Ad primam quaestionem dicendum, quod Sophistica, et Dialectica, uno modo consideratae, habent rationem scientiae. Alio modo consideratae, a ratione scientiae recedunt. Si enim Dialectica consideretur, ut, habet considerationem de quibusdam intentionibus, quas ratio adinvenit in re, instituens in illis quemdam modum, quo procedere potest a principiis ad conclusiones, sic Dialectica debet dici scientia. Si autem isto modo adinvento utatur in aliis scientiis, sic a scientiae ratione recedit. Nam sic solum procedit ex probabilibus: unde scientia Dialectica traditur per demonstrationem, usus tamen ejus in probabilibus constistit. Similiter etiam de Sophistica est dicendum. Si enim Sophistica consideretur, prout habet considerationem de principiis Sophisticis, instituens in illis quemdam modum, quo potest procedi ad conclusiones, quas concludit Sophista; sic Sophistica est scientia : nam sic Sophistica traditur per determinata principia. Ita enim ostenditur apparentia de syllogismo Sophistico per unitatem vocis, tanquam per proprium medium ; sicut habere tres de triangulo per ejus definitionem. Si autem isto modo adinvento utatur ad concludendum aliquid falsum per syllogismum Sophisticum, sic a scientiae ratione recedit.

Ad primam rationem in oppositum dicendum, quod major est vera. Ulterius cum dicitur, Sophistica non est, etc. Dico, quod si Sophistica consideretur, prout est quaedam scientia tradita per demonstrationem, sic est effectus demonstrationis. Sed si accipiatur pro falsa credulitate aggenerata per syllogismum Sophisticum, sic non est scientia, nec effectus demonstrationis.

Ad aliam rationem dicendum, quod si Sophistica consideretur, prout est quaedam scientia tradita per principia determinata , sic non solum est apparens scientia, sed existens. Sed si accipiatur pro falsa credulitate aggenerata per syllogismum Sophisticum, sic est solum apparens scientia, et non existens, nam sic arguens sophistice, videtur arguere, cum tamen non arguat.

Ad aliam rationem dicendum, quod Sophistica accepta prout est tradita per principia determinata, est scientia, et habens eam, dicitur sciens: sed si accipiatur pro falsa credulitate non est scientia, ut prius dictum est, nec habens eam, dicitur sciens.

Ad ultimam rationem dicendum, quod non determinatur de aliquibus obliquitatibus, ut eis utamur, sed ut ab eis caveamus. Si enim nulla esset obliquitas, quae posset decipere, supervacaneum esset de ea determinare: unde de Sophistica non determinatur per se, ut faciamus deceptionem, sed ut deceptionem vitemus : et quia deceptio vitari non potest nisi cognita, ideo primo determinatur de modo decipiendi.

Ad aliam quaestionem dicendum, quod de syllogismo Sophistico est ista scientia, tanquam de per se subjecto. Nam illud est subjectum in scientia, quod habet passiones de eo demonstrabiles in scientia per causam : sed syllogismus Sophisticus est hujusmodi: ergo, etc. Probatio assumpti, scilicet minoris. Nam apparentia potest ostendi de syllogismo Sophistico per unitatem vocis, tanquam per proprium medium: ergo habet passiones demonstrabiles de eo per proprium medium ; potest ergo esse scientiae Sophisticae subjectum. Et ad hoc signum evidens. Nam Aristoteles 1, Elench. cap. 1. separando disputationem, de qua intendit in hoc libro, ab aliis: dicit, De demonstrativis, et Dialecticis in aliis dictum est, sed de litigiosis nunc dicemus. Cum ergo ista de quibus determinat Aristoteles in hoc libro, sint principia Syllogismi apparentis, inquantum apparens est, cujusmodi est syllogismus Sophisticus ; syllogismus Sophisticus erit subjectum in ista scientia.

Ad primam rationem dicendum, quod quando non est manifestum, quod aliquid sit subjectum in scientia,nihil prohibet persuadere esse illius subjectum, verumtamen subjectum esse in scientia non potest probari per aliqua principia priora in illa scientia: nam subjectum debet esse primum in scientia. Nunc autem Aristoteles ostendit syllogismum Sophisticum esse per similitudines, et non propria simpliciter. Quia enim syllogismus Sophisticus apparens est, et non existens, ideo utile fuit ostendere syllogismum Sophisticum esse in hoc libro.

Aliter dicitur, quod Philosophus non ostendit syllogismum Sophisticum esse in hoc libro, sed ostendit ipsum esse deceptorium, et hoc, ut dicit expositor, apparet si media Philosophi inspiciantur : nam Philosophus accipit hoc medium primo quod in rebus ita est quod quaedam res apparent esse tales, quales sunt, et quaedam quales non sunt. Et ideo circa tales decipimur,unde syllogismum Sophisticum esse deceptorium ostenditur in ista scientia, et non ipsum esse.

Ad secundam rationem, conceditur major : ad minorem tantum cum dicitur,quod syllogismus Sophisticus est per se obliquitas syllogismi Dialectici,interimendum est: cujus ratio est, nam obliquitas alicujus naturae constituitur in esse, solum per negationem sui recti. Sed syllogismus Sophisticus non constituitur in esse, solum per negationem syllogismi Dialectici, nam inesse constituitur per apparentiam, et apparentia etiam pertinet ad suum rectum, scilicet ad syllogismum Dialecticum.

Ad tertium dicendum, quod si syllogismus Sophisticus consideratur prout cadit in usu arguendi sophistice, sic procedit ex falsis ; et sic syllogismus Sophisticus non est subjectum, nec de ipso est scientia, imo ut sic, rationem scientiae a se excludit. Si tamen consideretur prout est quid traditum per determinata principia, quae sunt media ad determinatas conclusiones, quorum unum potissimum, et primum est unitas vocis ; sic est ens suo modo, et potest esse subjectum scientiae.

Ad quartam rationem dicendum, quod materia duas propositiones sibi determinat, licet illud quod tantum apparet non cognoscatur, nisi per attributionem ad illud, quod apparet, nihil tamen prohibet aliquas passiones esse de eo demonstrabiles : et per consequens de tali potest esse scientia.