QUAESTIO XXXIV

Utrum accentus sit duae fallaciae

De fallacia accentus vide Aver. Comment. in cap. 3. prim. Elench. D. Thom opusc. de fallax. cap. 15. Joan. de Mag. hic q. 2. dub. 2. Occam c. 9. Alb. c. 5 . Fons. lib. 8. Instit. c. 13. Conimbr. hic q. unic. Compluti. notati in lib. Elench. n. 7.

Videtur quod sic: nam sicut se habet multiplicitas potentialis orationis ad orationem, sic se habet multiplicitas potentialis dictionis ad dictionem: sed secundum multiplicitatem potentialem orationis accipiuntur duae fallaciae, ut compositio, et divisio, quae sunt species distinctae ; ergo, etc. Et confirmatur ratio, quia Aristoteles in solvendo orationes secundum compositionem, et divisionem dicit, quod solvendae sunt, eo quod aliud significat oratio composita, et divisa ; sicut aliter significat nomen graviter et acuto prolatum, unde unam multiplicitatem semper alteri assimilat.

Ad istam rationem quidam dicunt, quod non est simile de potentiali multiplicitate in dictione, et oratione, eo quod modi proferendi graviter, et acute, diversificant solum accidentaliter ipsam dictionem, sed modi proferendi ipsam orationem compositim, vel divisim, orationem essentialiter diversificant. Sed illud non videtur verum, nam eadem est identitas, et diversitas orationis compositae, et divisae, et dictionis graviter, et acute prolatae, quia utrobique est identitas materialis, et diversitas secundum formam: sicut ergo fit apparens Elenchus secundum compositionem, et divisionem, eo quod oratio est differens, sic fit secundum accentum, eo quod non est idem terminus graviter, et acute prolatus: et praeterea de ista differentia dictum est supra, quod sicut modus proferendi orationem ipsam diversificat, sic accentus diversificat dictionis potestatem.

Ideo dicitur aliter, quod accentus habet nomen unum, compositio autem, et divisio non habet unum nomen, et ideo penes compositionem, et divisionem accipiuntur duae fallaciae, et penes accentum solum una fallacia.

Sed contra, locus Sophisticus constituitur in esse per suam causam apparentiae, et non existentiae, nam haec duo integrant locum Sophisticum ; ubi ergo est reperire duas causas apparentiae specie distinctas, et duas causas non existentiae, latentes sub illis causis apparentiae ; ibi necesse est distinguere duos locos Sophisticos. Sed aeque evidens ratio apparet, ut distinguantur duae causae apparentiae in accentu, sicut in compositione, et divisione: nam sicut ponitur, quod similitudo orationis compositae ad divisam, sit causa apparentiae in compositione : sic dicam, quod similitudo dictionis graviter prolatae, ad acute prolatam, sit causa apparentiae in accentu gravi, et e converso in acuto.

Et praeterea, sicut prolatio materialium sub sensu composito determinata, facit credere quod solum hoc unum significent, ita prolatio dictionis sub accentu gravi. Si dicatur, quod non est tanta similitudo dictionis graviter prolatae, ad acutam prolatam, sicut orationis compositae ad divisam: hoc concedo, quia hoc concludit, quod accentus non est ita efficax locus ad decipiendum, sicut compositio, et divisio.

Propter haec dicendum est breviter, quod quantum est ex potentiali multiplicitate dictionis, potuit Aritoteles ponere duos locos Sophisticos juxta accentum, sicut juxta compositionem,et divisionem. Verumtamen quia Aristoteles consideravit locos Sophisticos, prout magis apti sunt ad decipiendum. Nam sic magis congruunt in finem Sophisticae, et iste locus non est aptus ad decipiendum in his quae sunt sine scriptura, ut in his quae sunt in prolatione, nam prolatio manifestat ejus defectum. Unde Aristoteles 1. Elenchor. cap. 2. dicit, quod iste locus maxime decipit in scripturis et poematibus, et ut in scriptura est, habet unam solam causam apparentiae, quia easdem litteras, et syllabas. Ideo Aristoteles sic considerans hunc locum, quia sic decipit magis, posuit accentum solum unum locum Sophisticum.

Ratio ad oppositum concludit, hoc quod concessum est, quod quantum est ex parte potentialis multiplicitatis dictionis, accentus possent esse duae fallaciae. Sed quia Aristoteles hunc locum consideravit prout maxime decipit et hoc est in scripto ; et ut in scripto est, solum habet unam causam apparentiae : ideo sic considerando non posuit Accentum, nisi unum locum. De ejus causa apparentiae dicitur, quod est unitas vocis incomplexae secundum materiam.

Sed contra. Causa apparentiae debet manere in utroque sensu propositionis distinguendae, sed secundum accentum distinguimus, eo quod aliquid potest esse dictio, vel oratio; cum ergo unitas vocis incomplexae non maneat in oratione, non potest esse causa apparentiae in accentu.

Propter haec dicendum est, quod unitas vocis secundum materiam, prout communis est voci complexae, et incomplexae, est causa apparentiae in accentu.

Circa modos intelligendum est, quod quatuor sunt modi accentus. Primus est in hoc, quod aliqua dictio potest legi gravi accentu, vel acuto. Secundus est, eo quod aliqua dictio potest legi correpto accentu, vel producto. Tertius est, quod aliqua dico potest proferri cum aspiratione,vel fine.

Juxta quem modum sic paralogizatur. Quidquid hamatur, hamo captum est : iste homo hamatur ; ergo iste homo hamo captus est. Nec oportet dicere, quod ly H sit littera, quia tunc non manerent eadem materialia. Quartus modus est ex eo, quod aliquid potest proferri sub uno accentu, vel pluribus, ut metuo.

Quoe autem secundum figuram dictionis sunt, accidunt quando non idem interpretatur, similiter ut masculinum, foemininum, etc. Cap. 2. primi hujus.