QUAESTIO IV

Utrum Syllogismus habens praemissas falsas, vel praemissam quae dicitur peccans in materia, sit Syllogismus

Aristot. 1. Top. cap. et Interpretes ibid. Vide Doct. quoest. 4. primi priorum. Tartar. 1. Elench. quoest 3. Conimbr. in 1. Top. quoest, unic. art. 2. Vide Complut. et Summulist. communiter tract. de arg. et conseq.

Videtur quod non : nam praemissae sunt causae conclusionis, quia in ratione Syllogismi accipitur, quod conclusio sequatur ex praemissis, ex eo quod haec sunt ; sed non ens nullius est causa. Et falsum,et non ens convertuntur, sicut verum et ens. Cum ergo praemissae sint falsae, per positum non possunt esse causa conclusionis.

Ad istud dicitur, quod licet praemissaiie falsae non sint causae conclusionis in essendo, sunt tamen causae in inferendo. Contra, si ad rationem Syllogismi sufficeret quod praemissae essent causae conclusionis in inferendo, sequeretur quod petitio principii sit bonum argumentum : Consequens est falsum, ergo Antecedens. Falsitas Consequentis patet ex hoc, quod Aristoteles 1. Elench. cap. 4. reducit tredecim locos Sophisticos, de quorum numero est petitio principii, in ignorantiam Elenchi, eo quod omnes sunt immodificati. Probatio consequentiae, nam in petitione principii potest esse bona illatio. Si enim arguitur sic ; Omnium oppositorum est eadem disciplina, contraria sunt opposita ;ergo, etc. Hic est necessaria illatio conclusionis ex praemissis, et tamen est petitio secundum principium ; quare, etc.

Item, quod est de ratione argumenli,est de ratione Syllogismi ; sed de ratione argumenti est, quod faciat fidem de conclusione : nam argumentum est ratio rei dubiae faciens fidem, secundum Boet. sed falsum non facit fidem ; ergo, etc. Item, quando ad esse alicujus speciei, vel compositi requiruntur duo, scilicet materia, et forma, illa species, vel compositum non solum potest deficere, propter defectum formae,sed etiam propter defectum materiae ; si enim ad speciem denarii requiratur materia argentea, talis forma non solum deficit a specie denarii, propter defectum formae, sed etiam propter defectum materiae argenteae. Cum ergo ad Syllogismum requiratur materia, et forma, sicut deficit propter defectum formae, sic deficiet propter defectum materiae ; sed talis Syllogismus deficit in materia, cum dicitur peccans in materia ; ergo, etc.

Oppositum patet per Aristotelem 1. Topicor. cap. 1. Syllogismus Sophisticus qui dicitur procedere ex falsis, Syllogismus est, et Syllogismus dicitur. Item, duae Praemissae se habent ad conclusionem sicut Antecedens ad Consequens; quod ergo non impedit consequentiam, non impedit Syllogismum. Sed falsitas Antecedentis non impedit consequentiam. Nam haec est vera, Si Socrates volat, Socrates movetur. Et similiter haec sic, Si homo est asinus, homo est animal.

Ad quaestionem dicendum, quod non est de ratione Syllogismi quod procedat ex veris, neque ex necessariis, neque ex probabilibus, quia veritas, necessitas et probabilitas sunt proprietates ipsius rei. Cum ergo syllogismus secundum suum formale, sit ens rationis, istae proprietates non erunt Syllogismi, inquantum Syllogismus est. Unde syllogismus sic se habet ad Syllogismum, qui procedit ex falsis, et ad Syllogismum Dialecticum, et demonstrativum, sicut circulus se habet ad circulum ligneum, et aeneum. Circulus vero nullam materiam sibi determinat: unde in quacumque materia reperiatur, sive forti, sive debili,dummodo forma circuli ibi salvetur, circulus dicitur. Similiter Syllogismus pro et tres terminos, unde Aristoteles 1. Priorum dicit, quod in Syllogismo una propositio se habet ut totum, alia ut pars. Quod Syllogismus ergo reperiatur in materia necessaria, vel probabili, hoc sibi accidit inquantum Syllogismus est. Et hujus signum est, nam Aristoteles de Syllogismo in communi non ostendit quod procedat ex veris neque ex necessariis, sed istas conditiones ostendit de syllogismo demonstrativo. Hoc etiam patet per suam probationem communem in lib. Priorum, ubi ad probandam veritatem Syllogismi, docet ipse sumere oppositum conclusionis cum altera praemissarum, inferendo oppositum alterius praemissae, ut sic Syllogismus probans sit bonus, et probatus ; si ergo syllogismus primus processit ex veris, syllogismus ex opposito habebit unam praemissam falsam.

Ad primum argumentum dico, quod ad Syllogismum tria requiruntur, scilicet figura, quantum ad dispositionem terminorum. Et modus, quantum ad dispositionem propositionum. Et tertio requiritur necessaria illatio conclusionis ex praemissis. Et ideo in definitione Syllogismi, accipitur quod per ea quae posita sunt aliquid aliud a positis necesse est evenire.Unde licet praemissae falsae non sint causae in essendo, sunt tamen causae in inferendo.

Ad rationem contra hoc dico, quod petitio principii in demonstrativis scientiis, potest esse bonum argumentum, unde petitio principii non peccat contra syllogismum simpliciter : sed contra syllogismum probantem. Est ergo deceptio in probatione, et non in syllogizatione : et ideo dicitur,quod sumitur, quod probari debet, et consequentia non negatur.

Ad aliud argumentum potest dici, quod Boetius non definit argumentum in sui communitate ; sed solum argumentum probans : et hoc, quia illa, quae non probant, videntur esse inania. Unde, quod Syllogismus ex falsis procedens, non sit argumentum probans, hoc concedo. Vel potest dici, quod argumentum est ratio, quae apta nata est de se facere fidem : quod tamen non semper faciat fidem, hoc est, propter applicationem ad materiam. Sicut loquendo de natura motus in communi, dicitur, quia omne quod movetur velocius, et tardius contingit moveri: si tamen applicetur ad materiam spiritualem, aliquis est motus, qui nec intendi potest, nec remitti. Unde quod non semper argumentum faciat fidem, hoc est propter applicationem ejus ad materiam.

Ad aliud dico, quod si Syllogismus deficiat a ratione materiae quae ad syllogismum simpliciter requiritur, quae sunt tres termini, et duae propositiones, et talis syllogismus a ratione syllogismi deficit, sicut si deficeret in forma : tamen syllogismus non dicitur peccans in materia: quia peccet in materia, quae requiritur ad Syllogismum simpliciter : sed quia peccat contra specialem conditionem Syllogismi.

Videtur autem ob multas causas,quorum unus aptissimus est et publicissimus per nomina, etc. sequitur infra. Hoc autem non est simile : nam nomina quidem finita sunt, etc. Cap. 1. primi hujus.