QUAESTIO I. Utrum obligatio per iuramentum dolosum contrahatur.

Circa primum sic proceditur et quaeritur, utrum obligatio contrahatur per iuramentum dolosum. Et quod sic, videtur:

1. Per auctoritatem Isidori, quam Magister addu-- cit in littera . Ait enim sic: " Quacumque arte verborum quis iuret, Deus sic accipit, sicut ille cui iuratur, intelligit sed ille cui :uratur, intelligit simpliciter et credit, quod alius se velit per verbum obligare: ergo videtur, quod Deus reputet ipsum obligatum: igitur secundum veritatem obligatur quis per iuramentum dolosum.

2. Item, "fraus et dolus nemini debet patrocinari "; sed si ille qui dolose iurat, ab obligatione esset absolutus, patrocinantur ei fraus et dolus proprius: si igitur hoc est inconveniens dicere, videtur, quod iuramentum dolosum obligationem introducat.

3. Item, verba sunt, in quibus consistunt contractus : ergo si forma verborum est obligatoria, necesse est, intervenire contractum obligatorium: ergo sive intendat, sive non intendat, dum tamen verba iuramenti obligationem praetendant, iurans obligatur: ergo ita obligatur homo per iuramentum dolosum, sicut per iuramentum simplex et verum.

4. Item, si solummodo verba fidelia et pura obligarent in iuramento: cum nemini constet de fidelitate: aliena, nemini constaret, utrum aliquis esset obligatus per verba sua: sed homo redditur certus de obligatione per iuramentum exhibitum : videtur ergo, quod sive per verba fidelia, sive per fraudulenta iuramentum fiat, iurans aequaliter obligetur.

Sed contra: 1. Gregorius : "Verba deserviunt intentioni; et Deus talia verba iudicat, qualia ex intimis proferuntur": ergo si homo se non intendit obligare, quantumcumque exterius loquatur ; videtur, quod Deus non reputet eum obligatum.

2. Item, secundum illud quod dicitur primi Regum decimo sexto : Homo iudicat ea quae parent, Deus autem intuetur cor;unde quantumcumque sint opera exterius laudabilia, non sunt tamen Deo placita, nisi procedant ex mera intentione et pura: ergo Deus obligationem iuramenti pensat secundum intentionem cordis: ergo si homo non intendat se ipsum obligare, quidquid exterius loqualur, apud Deum non erit obligatus: ergo iuramentum dolosum secundum veritatem non est obligatorium.

3. Item, obligatio iuramenti non est a lege naturali tantum, sed etiam a lege naturali et actu proprior sed nullus obligatur actu proprio, nisi velit et intendat se ipsum obligare: si ergo rorans iuramento doloso non intendat se ipsum obligare, sed alium deludere, non videtur obligari secundum veritatem.

4. Item, iuramentum non est obligatorium, nisi quando " habet suos comites, videlicet iudicium et iustitiam et veritatem "; sed dolosum iuramentum caret veritate: ergo non videtur, quod introducat obligationem.

Iuxta hoc quaeritur, quando verba iuramenti -sunt duplicia, et iurans intendit in uno sensu, et recipiens in alio, cuius intentioni sit standum. Et quod magis standum sit intentioni recipientis, videtur per auctoritatem Isidori prius habitam ; quod vero magis intentioni iurantis, videtur per auctoritatem Gregorii prius habitam, qua dicit, quod "verba illi intentioni deserviunt, ex qua proferuntur ".

CONCLUSIO.

Salis probabile esse videtur, quod iuramentum dolosum in foro Dei non sit simpliciter obligatorium, licet in foro Ecclesiae obliget, et simul committatur crimen periurii.

Respondeo: Ad praedictorum intelligentiam est notandum, quod hic est duplex modus dicendi.

Quidam namque dicere voluerunt, quod iuramentum dolosum simpliciter obligat, quoniam, etsi dolosus intendat alium decipere, intendit tamen dicere verba obligatoria: et dum illa voluntarie exterius profert, simpliciter se ipsum obligat. Nec aliquo modo excusatur per cordis fraudulentiam, quia non solummodo recipiens, sed etiam ipsa Veritas accipit verba secundum sensum, quem faciunt, et ita non solummodo in conspectu hominum, immo etiam secundum veritatem dicunt, quod iuramentum dolosum est obligatorium.

Sed quoniam obligatio iuramenti est obligatoria,

- sicut obligatio voti et matrimonii : ideo videtur aliis dicendum, quod sicut matrimonium non est vernm,

nisi intersit interior consensus, nec est votum obligatorium, nisi sit intentio obligandi : sic etiam nec ipsam iuramentum dolosum dicendum est esse simpliciter obligatorium, in quo quis sic iurat, ut tamen per illa verba se ipsum obligare non intendat Et propterea secundum istos distinguitur duplex forum, videlicet forum Ecclesiae et forum conscientiae. Secundum forum Ecclesiae iuramentum tale est obligatorium: Ecclesia enim iudieat de his quae exterius obligare possunt: unde cum verba illa obligationem exprimant, iudicat, sic iurantem ad id quod verba insinuant obligari. In foro autem Dei, qui iudicat secundum secreta conscientiae et secundum veritatem, iste quidem non obligatur, quia non voluit obligare se ipsum. Quia tamen dolose iuravit et nomen Dei in vanum assumsit, slatim in actu ipso commisit crimen periurii. Nec reportat commodum de malitia, quia apud Deum ex illo iuramento iudicatur dignus poena aeterna.

Et iste quidem modus dicendi satis probabilis esse videtur. Et secundum ipsum patet responsio ad quaestionem propositam: etiam pro magna parte patet responsio ad obiecta. Nam rationes, quae probant, illud iuramentum non esse obligatorium, ostendunt hoc non simpliciter, sed in foro Dei, qui iudicat secundum intentionem, secundum quam dolose iurans non intendebat se ipsum obligare. Rationes autem, quae ad oppositum inducuntur, procedunt secundum forum ecclesiasticum, aliter non concludunt

1. Unde ad auctoritatem Isidori, qua dicit, quod Deus accipit verba secundum intentionem recipientis: dicendum, quod hoc dicit, non quia ipse Deus ad hoc reputet hominem obligatum, sed quia ex hoc, quod ille non intendit iurare, sicut ille intendebat recipere, Deus, qui hoc requirebat ex veritate et iustitia, reputat ipsum obligatum ad paenam .

Vel potest ille sermo causaliter intelligi, ut dicatur, quod Deus sic accipit, quia sic vult accipi ab ipsa Ecclesia, et sic vult etiam iudicari.

2. Ad illud quod obiicitur, quod fraus et dolus nemini debent patrocinari: patet responsio per iam dicta: quia fraus et dolus non patrocinantur isti in foro Ecclesiae, immo compellitur ab ipsa Ecclesia iuramentum tenere, ac si iurasset vere et fideliter; non patrocinantur etiam in foro Dei, quia ex hoc ipso obligatur et reus efficitur magna poena. Unde si veniat ad paenitentiam, est ei gravis paenitentia imponenda: et sanum consilium est et decens, ut merito culpae sibi imponatur, ut iuramentum compleat, in quo proximam decipere intendebat, licet non possit sibi probari in facie ipsius Ecclesiae.

3. 4. Ad duo sequentia similiter patet responsio: quia verborum obligatio et certificatio per iuramentum superadditum respiciunt forum ecclesiasticum: et ideo obligationem concludunt non simpliciter, sed quantum ad illud forum .Et hoc quidem est concedendum.

Ad illud vero quod quaeritur, quando sunt verba duplicia, ita quod dolus non intervenit, cuius intentioni standum sit: dicendum, quod verba illa multiplicia aut magis praetendunt unum illorum sensuum secundum usum communem, aut aequaliter praetendunt utrumque. Si magis praetendunt unum sensum, illi intentioni standum est, quae illum sensum intellexit. Si vero indifferenter se habent ad utrumque: cura neutrum probari possit, standum est.iudicio bonorum virorum, qui, pensatis coniecturis et rationibus, condescendere debent saniori et puriori intentioni .

Illa tamen auctoritas. Isidori, non facit ad propositum, quia Isidorus vocat illum arte iurare, cuius iuratio est dolosa: non oportet autem, dolum vel artem intervenire semper, quando verba sunt multiplicia .

QUAESTIO 11. Utrum omne iuramentum coactum sit obligatorium.

Secundo quaeritur de iuramento coacto, et est quaestio, utrum omne iuramentum coactum sit obligatorium. Et quod sic, videtur.

1. Omne iuramentum, quod habet iudicium et . iustitiam et veritatem, est obligatorium ; sed iuramentum coactum potest haec tria habere: ergo videtur, quod sit obligatorium.

2. Item, "coacta voluntas, ut vult Augustinus , vere voluntas est"; sed iuramentum dicitur coactum, quia fit a voluntate coacta: ergo iuramentum coactum a vera voluntate est. Sed cum quis voluntate aliquid iurat, nisi sit malum, se ipsum obligat: ergo etc.

3. Item, peccatum ex coactione perpetratum inducit obligationem ad poenam aeternam: si ergo iuramentum de sui natura obligat ad veritatem servandam, sicut peccatum obligat ad poenam perferendam: videtur per simile, quod iuramentum coactum sit obligatorium.

4. Item, hoc ipsum videtur auctoritate Augustini . Quidam coactus iuravit cuidam concubinae , quod eam duceret in uxorem et ulterius non exhiberet parentes suos. Respondet beatus Augustinus ex consilio beati Ambrosii, quod matrimonium teneret et poeniteret de residuo: ergo videtur secundum sententiam beati Augustini, quod iuramentum coactum sit obligatorium.

Sed contra: 1. Vota coacta non obligant, quia votum est promissio spontanea ; sed iuramenti obligatio similiter a voluntate nostra procedit: ergo non videtur, quod iuramenta coacta sint obligatoria.

2. Item, "praelor dicit

et Tullius etiam in Rhetoricis

quod vi vel meu factum est ratum non habeo ": si ergo lex habet ratam omnem obligationem iustam, videtur, quod iuramenta cpacta non .sinti obligatoria.

3. Item, causa metus mortis cadit in virum constantem: sed metus, qui cadit in virum constantem, excusat a toto, secundum quod iurisperiti dicunt: ergo videtur, quod iuramentum, quod fit ex tali metu, non sit obligatorium.

4. Item, coactio excludit contractum matrimonialem ; sed tanti roboris et obligationis est ipsum matrimonium, quanti et iuramentum: si ergo matrimonium ex coactione contractum non est obligatorium, eadem ratione videtur quod nec iuramentum.

CONCLUSIO.

Iuramentum coactum respectu rei licitae in foro Dei obligatorium esse videtur, nisi relaxetur.

Respondeo: Ad praedictorum intelligentiam est notandum, quod hic est duplex modus dicendi.

Quidam enim dicunt, quod cum duplex sit iuramentum, videlicet promissorium et assertorium , respectu iuramenti assertorii coactio non excusat a toto, sed a tanto. Si quis enim coactus iurat et asserit, falsum esse verum, incurrit crimen periurii. In iuramento vero obligatorio sive promissorio coactio, quae surgit ex metu, qui potest cadere in constantem virum, a toto excusat

tale enim iuramentum licitum est et non est contra Deum, quo quis promittit, aliquid alicui se daturum, vel facturum

et ideo respectu talis iuramenti potest intervenire coactio sufficiens ad inclinandum etiam constantem virum. Et quia coactio sufficiens intervenit, voluntas illa non est iudicanda voluntas: ac per hoc nec iuramentum illud est vere obligatorium, ut dicunt.

Sed quoniam verba Augustini et consilium etiam eius videtur esse in contrarium

videtur enim beatus Augustinus iudicare tale iuramentum obligatorium

ideo est alius modus dicendi, ut distinguatur duplex forum, videlicet ecclesiasticum et divinum, ita quod obligatio iuramenti coacti e contrario se habet obligationi iuramenti dolosi respectu huius duplicis fori . Nam in foro Ecclesiae iuramentum coactum non est obligatorium: tum quia Ecclesia praesumit, quia iste qui coacte iuravit, non iuravit voluntate implendi iuramentum, sed potius evadendi periculum : tum etiam, quia ille qui iurare compulit, cum malitiose et dolose processerit, nullum ius acquisivit nec de malitia commodum reportare debuit: unde nullum habet ius repetendi.

. In foro autem Dei iuramentum coactum obligatorium est, quia, cum Deus aspiciat voluntatem interiorem , et voluntas non possit cogi coactione sufficiente, sed inducente , et ita voluntas coacta voluntas sit, iudicat Deus, talem hominem obligari. L Et ideo in foro conscientiae secundum theologos consulendum est ei qui sic iuravit, nisi relaxationem inveniat, iuramentum implere: et hoc dico, si iuramentum illud fuit respectu rei licitae. - Unde rationes concedi possunt, quae sunt ad partem istam. 1. Ad illud vero quod obiicitur in contrarium de obligatione voti: dicendum, quod non est simile: quia votum respicit obligationem ad Deum, qui vult sacrificia non coacta, sed voluntaria . Si quis tamen coactione inducente cogatur, ut votum emittat, videlicet ut in periculo mortis existens a Domino liberetur, non videtur absurdum dicere, eum esse obligatum.

2. Ad illud quod obiicitur de praetore et lege,

quod non reputat ratum iuramentum factum per metum: dicendum, quod lex loquitur in foro iudiciali, quia non intromittit se de foro conscientiae. Unde secundum illud forum verum est, quod iuramentum coactum non obligat. Ex hoc tamen non potest concludi, quod non obliget quantum ad Deum.

3. Ad illud quod obiicitur, quod melus, qui potest cadere in constantem virum, excusat a toto: dicendum, quod licet respectu actuum humanorum possit cadere melus sufficiens in virum constantem; tamen quantum ad ea quae iustitiae sunt, non potest cadere metus sufficiens in virum constantem. Quantum enim ad illa dicit Dominus : Nolite timere eos qui corpus occidunt. Ideo apud Deum talis metus non reputatur causa sufficiens ad excusandum hominem a reatu peccati, vel ab obligatione iuramenti.

4. Ad illud quod obiicitur de obligatione matrimonii, dicendum, quod non est simile: quia matrimonium hoc habet ex ratione significationis et institutionis, ut contrahatur ex mera et libera voluntate. Significat enim coniunctionem Christi et Ecclesiae Dei et animae, in qua nulla intervenit coactio, sed mera benignitatis dilectio . Non sic autem est ex parte iuramenti. - Et si tu quaeras de illo qui coactus iuravit contrahere matrimonium, utrum teneatur; dicendum, quod tenetur, nisi ex causa superveniente absolvatur. Si tamen contrahat cum alia, in contrahendo peccat mortaliter nec amplius obligatur, sed pro culpa periurii est ei poenitentia imponenda: et de hoc amplius habetur in quarto in tractatu de matrimonio .