Dub. VII.

Item quaeritur de quarto mandato, quod est: Non furtum facies, ubi dicit Magister, quod prohibetur sacrilegium, rapina et usura. Et est quaestio, quae sit differentia inter illa tria. Et videtur, . quod sacrilegium non sit specialis differentia furti, quoniam sacrilegium dicitur esse, cum quis aufert non sacram de loco sacro: videtur ergo, quod cum circumstantia loci sit accidens, quod non faciat speciem peccati diversam.

Item, obiicitur de usura: quia furtum est contrectatio rei alienae, invito domino ; sed usura est contrectatio rei, domino volente : ergo non videtur, quod usura contineatur sub furto.

Item, qui adiuvat furem ad furandum currit cum fure et peccat mortaliter: ergo si usura fartum est, quicumque dat usuram, peccat mortaliter: quod quidem videtur valde inconveniens.

Item, si quis daret alicui alii pecuniam pro accommodatione domus, vel etiam sine aliquo obsequio sibi facto; ille qui acciperet, non committeret furtum nec aliquod peccatum: ergo multo fortius videtur, quod qui accommodat alii pecuniam, de qua lucratur, et facit ei servitium, quodsi recompensationem recipit, non committat aliquod peccatum.

Propter hoc est quaestio: quare magis committitur usura in accommodatione denariorum quam in locatione domorum et aliarum rerum ? .

Respondeo: Dicendum, quod in praecepto illo intelligitur prohiberi omnis illicita usurpatio rei alienas: et illa potest fieri per violentiam, vel per frauduleniiam, et hoc vel simpliciter,vel. ubi adiacet consecr alia aliqua. Unde prohibetur hic furtum simplex et sacrilegium, quod est furtum perpetratum circa rem sacram, vel locum sacrum: et rapina, quae fit per violentiam; et etiam tuum, pro eo quod in usura est quaedam violentia et quaedam fraudulentia: fraudulentia in hoc, quod vendit homini rem suam. Tenetur enim unusquisque subvenire proximo in mutuo ex divino mandato; dum ergo vendit ei illud quod tenetur ei facere, ipsum fraudat et decipit.

Rursus, dura ex pactione aliquid ab eo exigit, quodam modo ad id, ad quod non debet, ipsum compellit. Unde omni tempore usura fuit prohibita, sicut et furtum, secundum quod innuit Magister in littera .

Ad illud vero quod primo obiicitur de sacrilegio, dicendam, quod circumstantia loci et personae bene potest transferre in aliud genus peccati: sicut corruptio sanctimonialis ratione consecrationis transfert in novum genus peccati. Similiter et in proposito intelligendam est. Quod enim est accidens actioni in genere naturae, potest esse complementum in genere moris .

Ad illud vero quod obiicitur de usura, quod usurarius non contrectat rem alienam, invito domino: dicendum, quod est voluntas absoluta et conditionalis . Et cum dicitur, quod usurarius contrectat res, quas recipit ultra sortem, volente domino: dicendum, quod hoc est verum de voluntate conditionali , sed tamen invito quantum ad voluntatem absolutam. Magis enim vult pecunia carere quam beneficium motui perdere, licet voluntate absoluta vellet, quod impenderetur sibi mutui gratia sine mercimonia.

Ad illud quod obiicitur, quod tunc usurarius currit cum fure, si usura continetur sub furto: dicendam , quod si quis dat usuras praeter necessitatem, non est immunis a culpa: cum vero ex necessitate usuras dat, non peccat, quia licitum est unicuique redimere iuris sui vexationem . Unde sicut ille qui dat vestes suas latroni, antequam permittet, se interfici, non dicitur currere cum latrone: sic qui solvit usuram in necessitate non dicitur currere cum fure. Quantam autem necessitatem quis debeat exspectare, hoc est unctionis et rationis rectae determinare, pro eo quod secundum diversas conditiones personarum diversimode necessitates debent pensari. Ad illud vero quod obiicitur, quod licet dare pecuniam pro accommodatione domus et etiam gratis; dicendum, quod non est simile. Primum, quia, ubi pecunia .datur liberaliter .extra omnem pactionem, est ibi liberalis donatio: et ideo non est illicita contrectatio. Non sic autem est, ubi intervenit illicita pactio.

Similiter non est simile de aliis tpossessionibus et de pecunias et hoc ex triplici causa. Prima quidem est:quia in mutatione pecuniae transfertur pecunia in dominium alienum. Et huius signum est, quia non tenetur illam eandem numero reddere, sed illi consimilem; in accommodatione autem domus vel equi dominium non transfertur.

Alia vero ratio est, quia pecunia, dum in usum vertitur, non consumitur nec deterioratur; non sic autem est de aliis rebus, quae secundum quod magis et diutius eis utimur, magis tendunt ad defectum.

Tertia vero ratio est, quia pecunia, quantum est de se, per se ipsam non fructificat, sed fructus venit aliunde: non sic autem est circa res alias,. quae de se ipsis afferunt fructum et utilitatem: et ideo non est simile .

Possent autem hic plura quaeri de usura et furto et rapina et sacrilegio, sed pro causa brevitatis ista sufficiant.