QUAESTIO III.

Utrum Christus, secundum quod homo, sit substantia, an homo praedicetur ver modum habitus et accidentis.

Tertio quaeritur, utrum Christus, secundum quod homo, sit substantia, an homo praedicetur per modum habitus et accidentis, sicut dicebat opinio tertia. Et quod Christus dicatur homo per modum habitus, ostenditur.

1. Ad Philippenses secundo : Habitu inventua i. ut homo: super quod verbum dicit Hilarius de Trinitate: "Nou fuit ille habitus tantum hominis, sed ut hominis ": ergo videtur tam ex hoc verbo, quod dicit habitu, quam ex hoc, quod dicit ut homo- quod importat similitudinem

quod Christus alio modo dicatur homo quam alii homines: et ita videtur, quod dicatur per modum habitus, non per modum substantiae.

2. Item, Augustinus in libro Octoginta trium Quaestionum dicit, et habetur in littera , quod " quartum genus habitus competit huic comparationi "; et illud quartum genus spectat ad hoc quod dicitur praedicari per modum habitus, ut esse vestitum et calceatum, quod est in quadam adiacentia: ergo etc.

3. Item, hoc ipsum videtur ratione. Quod advenit alicui iam in esse completo est illi accidens et praedicatur per modum accidentis ; sed humana natura advenit personae Christi iam in esse completo: ergo videtur, quod ei adveniat ut accidens et praedicetur per modum accidentis, non ergo per modum substantiae.

4. Item, quod praedicatur denominative est accidens et praedicatur per modum accidentis ;

sed humana natura praedicatur de Christo denominative

unde Filius Dei dicitur humanatus, quod quidem non potest dici de alio homine -ergo videtur, quod non dicatur de ipso per modum substantiae, sed per modum accidentis.

5. Item, impossibile est, diversa genera praedicari de eodem essentialiter : ergo multo minus erit possibile, divinam naturam et humanam convenire eidem essentialiter: ergo si Christus, essentialiter loquendo, est Deus: videtur, quod homo dicatur solummodo per modum accidentis sive per modum habitus.

6. Item, quae habent diversas definitiones non possunt praedicari de uno et eodem essentialiter ;sed Deus et homo diversas habent definitiones: ergo cum Deus dicatur de Christo essentialiter, homo non dicetur de eo substantialiter, sed solum accidentaliter.

Sed contra: 1. In decretali Alexandri Papae : " Cum Christus perfectus sit Deus et perfectus sit homo, qua temeritate audent aliqui dicere, quod Christus non est aliquid, secundum quod homo ": ergo secundum sententiam Alexandri Papae homo praedicatur de Christo per modum substantiae.

2. Item, " substantia nulli est accidens ", ut vult Philosophus ; sed humana natura in Christo est substantia: ergo nulli accidit: ergo non accidit personae Verbi.

3. Item, si humana natura accidit Christo, aut accidit Christo Deo, aut Christo homini: Christo homini non, quia nulli homini est accidentale esse hominem ; Christo, secundum quod Deus, similiter accidere non potest, quia nullum accidens potest Christo inesse ratione divinae naturae: ergo nullo modo videtur, quod possit praedicari per modum accidentis.

4. Item, nihil est univocum substantiae et accidentis : ergo si de Christo dicitur secundum accidens, et de aliis hominibus secundum substantiam, ergo non dicitur univoce, sed aequivoce. Sed si hoc verum est, non videtur, quod sit de nostro genere, nec mors eius nostrae redemptioni proficere.

5. Item, substantia nobilior est accidente ergo si homo de aliis dicitur per modum substantiae, et de Christo per modum habitus, ergo esse hominem minus nobiliter convenit Christo quam aliis. Quodsi hoc est impium dicere, restat igitur idem quod prius, quod homo non dicatur de Christo per modum habitus, sed per modum substantiae.

6. Item, quod praedicatur per modum habitus et accidentis, non praedicatur per modum substantiae

unde quamvis homo dicatur vestitus, nunquam tamen dicitur vestimentum

ergo si Filius Dei diceretur humanatus per modum habitus, nunquam diceretur homo: quodsi hoc falsum est, restat idem quod prius .

CONCLUSIO.

Christus, secundum quod homo, est substantia et aliquid, et homo de eo praedicatur substantialiter, non per modum accidentis et habitus nisi per quandam conformitatem.

Respondeo : Dicendum, quod cum dicitur, quod homo dicitur de Christo per modum habitus et accidentis, dupliciter potest intelligi: aut ita, quod praedicatio illa sit pure accidentalis, ita quod non substantialis: aut ita, quod aliquo modo habeat rationem praedicationis accidentalis, et tamen secundum veritatem sit substantialis.

Si hoc ultimo modo intelligatur, sic veritatem habet, pro eo quod humana natura in Christo quodam modo proprietatem accidentis habet, in hoc videlicet, quod substantificatur in supposito alterius naturae, ita quod non dat illi supposito primum esse, sed advenit iam completo . Unde sicut albedo non substantificatur in aliquo, quod sit in genere qualitatis, sed magis in substantia, nec illi dat esse, sed iam completo advenit,- sic per quandam conformitatem est reperire .circa Christi humanitatem, quae substantificatur in divina persona, habente perfectum esse ex alia natura quam ex ipsa humanitate, videlicet ex divina. Et propterea nostri doctores dixerunt, quod humana natura in Christo vergit in accidens, secundum quandam conformitatem . Et hoc si intelligatur sane, est dictum subtiliter et catholice.

Maxime autem inter omnem modum accidentis modum habitus habet, pro eo quod habitus nominat adiacentiam unius substantiae respectu alterius, quae quidem potest esse, utriusque servata proprietate. Et ideo Apostolus, prudentissimus fidei praedicator, et Augustinus, subtilissimus fidei defensor, insinuant, aliquo modo Christum dici hominem secundum habitum, non excludentes per hoc, quin homo dicatur de Christo secundum substantiam.

Alio modo est intelligere, quod Christus dicatur homo secundum accidens, ita quod modus ille praedicandi omnino sit accidentalis, et non secundum substantiam . Et hic modus dicendi, licet aliquando visus fuerit habere opinionis probabilitatem, manifeste apparet in se habere erroris temeritatem. Unde et illa tertia opinio, quae posuit hoc, ab Alexandro reprobata est; nec immerito, quia veritati illius unionis repugnat. Hoc enim dicit fides recta, quod divina natura et humana unitae sunt in unam personam: ergo Deus dicitur de Christo tanquam de proprio supposito, et homo similiter. Sed homo cum praedicatur de aliquo sicut de proprio supposito, substantialiter praedicatur et significat ipsum, de quo dicitur, esse aliquam substantiam: et ideo ex ipso fidei fundamento necessario sequitur, quod sit aliquid, secundum quod homo .

Unde rationes concedendae sunt, quae ad hoc inducuntur.

1. 2. Ad illud quod obiicitur ad oppositum de auctoritate Apostoli et Augustini, iam patet responsio ex his quae iam dicta sunt. Nam etsi homo habeat aliquo modo modum habitus, non tamen habet omnino. Licet enim humanitas adveniat iam completo , nihilominus substantificatur in illo tanquam in proprio suo supposito, quia Dei Filius, qui est suppositum divinae naturae per naturam, fecit se suppositum humanae naturae per gratiam.

3. Ad illud quod obiicitur: accidens est quod advenit iam completo etc: dicendum, quod si assimiletur in hoc, quod advenit iam completo, non tamen omnino: quia accidens omnino adiacet extrinsecus et dicit modum essendi , sed humana natura sic advenit illi personae, quod non adiacet extrinsecus, nec dicit modum essendi tantum, sed ipsius hypostasis substantiam et naturam.

4. Ad illud quod obiicitur, quod praedicatur denominative: dicendum, quod praedicatio denomi- inativa potest esse quatuor modis: per modum inhaerentiae, ut cum dicitur: iste est albus: per modum transmutationis, utcum dicitur: Petrus est dealbatus: per modum possessionis, utcum dicitur: asinus Socraticus: et per modum unionis, ut cum dicitur: ferrum ignitum, id est igni unitum . Cum ergo dicitur, quod praedicatio denominativa est accidentis: dicendum, quod verum est, quando est per modum inhaerentis, non autem est verum, si semper intelligatur de praedicatione denominativa secundum alios modos.

Cum autem dicitur: Christus est humanatus: non est ibi praedicatio per modum inhaerentis, sed per modum unionis et relationis. Et ideo non sequitur, quod humana natura sit accidens; nec sequitur ex hoc, quod persona divina sit mutata, quia, quamvis mutatio absoluta in accidente ponat mutationem in subiecto, introductio tamen ipsius relationis in esse potest esse ex mutatione facta in altero extremo .

5. Ad illud quod obiicitur, quod impossibile est, diversorum genera praedicari de eodem substantialiter: dicendum, quod verum est de illis generibus, quae habent oppositionem et distinctionem, sicut sunt genera creatarum rerum. Non sic autem est de divina natura et humana, quia, cum humana sit omnino possibilis et in omnimoda obedientia, nihil impedit, quod humana natura et divina simul concurrunt in unam personam, ita quod de eadem persona praedicetur Deus essentialiter et per naturam, et de illa eadem praedicetur homo essentialiter propter unionem gratuitam, per quam Deus, sicut potuit et voluit, se fecit suppositum naturae humanae: quod quidem sic fuit sibi facile, sicut facile est homini sibi indumentum sumere, immo multo facilius, si consideretur eius summa potentia et creaturae obedientia .

6. Ad illud quod obiicitur, quod Deus et homo diversas habent definitiones: dicendum, quod non sunt diversae, ita quod non possunt concurrere in suppositum unum, si Deus facere velit illud, pro eo quod multo magis pendet et indiget humana natura respectu divinae personae, quam aliquod accidens respectu substantiae. Non est ergo Deo impossibile, immo valde credibile et possibile, immo verum, quod Dei Filius fecit se in natura humana in incarnatione personam et hypostasim et suppositum.

Et qui hoc intelligit , manifeste videt, quae istarum trium opinionum magis accedit ad explicandu]m incarnationis sacramentum. Nam tertia opinio, quae negat, Christum aliquid esse, secundum quod homo, negat etiam , personam Filii hypostasim esse humanae naturae, simpliciter recedit a veritate. Prima vero opinio, quae dicit, in Christo duo esse supposita, a veritate deviat. Media vero opinio, quae dicit, unam personam, sive hypostasim duabus naturis esse suppositam, veritatem dicit. Unde omnes doctores communiter tenent hodie opinionem mediam, ut loco eius quod dicebat illa opinio, unam personam ex duabus naturis esse compositam, nunc dicatur una persona duabus naturis esse supposita, non mutando sensum , sed verba, quae multum sunt in tali materia observanda. Ex his igitur, quae dicta sunt, colligi potest, quae sit praedictarum opinionum diversitas, et in qua earum sit maior probabilitas veritatis .