CAPUT XXVII.

De vermibus in inferiori alvo, in quo est d igressio solvens dubitabilia quae sunt de hoc.

Fuerunt autem quidam qui dixerunt quod in digestione molinsim passa,in cibo animalis in stomacho, generantur animalia, sive vermes, qui lumbrici vocantur, quorum dictum nitebatur cuidam signo : quia lumbrici in superiori alvo inveniuntur in mortuis animalibus quando inciduntur, et ejiciuntur aliquando per vomitum : per vomitum autem ejici consueverunt ea quae sunt in superioribus ventris. Adhuc autem quidam medicorum objiciunt ad hoc per experta : quoniam inventus est aliquando homo, cui vermes qui ascarides dicuntur, perforaverunt ventrem superiorem, et exiverunt per ipsum. Adhuc autem quod in putrefacto de quo generatur animal, necesse est esse humidum subtile, quod constare facit animalis calor naturalis egrediens de re putrefacta : humidum autem subtile non est in inferiori alvo, sed potius faetulentum terrestre grossum: ergo videtur quod superius generantur. Adhuc autem si de putrefacto cibo inferius in loco faecis generarentur, oporteret quod de omni faece generarentur : nunc autem generantur de quibusdam cibis specialiter, sicut de tritico cocto, et faba, et faseolis, et carne cruda, et aliis quibusdam viscosis et phlegmaticis, sic- ut ex lacte crudo, et oleribus, et fructibus humidis : videtur ergo quod in superiori alvo generentur. Adhuc in quibusdam animalibus in hepate vermes inveniuntur, sicut in ovibus : hepar autem non est in inferiori parte ventris, sed potius supra stomachum. His rationibus dixerunt quidam medicorum, quod vermes in superiori utero generentur in loco ubi cibus remanet crudus et molinsim passus.

E contra dicit Aristoteles, quod vermes generantur in segregatione cibi, hoc est, in cibo segregato putrefacta in inferiori utero, et deinde cum fuerit generatus, ascendit sursum propter nutrimentum, et sic generatur in inferiori, et cibatur in utero superiori : quia cibus non putrescit, sed maturatur et decoquitur in superiori utero, sed putrescit et corrumpitur in inferiori id quod segregatum est tanquam faetiilentum a subtili. Animalia vero ista nascuntur de putrefacto segregato : cujus signum est, quia eis similia exterius generata putredines stercorum quaerunt in cibum, sicut muscae et vermes : eo quod ex talibus generantur. Videtur ergo quod generentur inferiori alvo. Quare autem cibus putrescat inferius et in ventre, in aliis habet determinari : quia in Summa de Nutrimento de hoc tractabitur. Est autem hujus et alia ratio per experta : quia frequentissime talia animalia antequam compleantur, ejiciuntur cum stercore : quod non esset, nisi vicinae juxta portam sterquilinii generarentur. In ista enim ambiguitate absque dubio aliquantulum discordare videntur Auctores : probabile enim est quod isti vermes a superfluitate cholerica non. generentur, propter caliditatem et amaritudinem ipsius : nec a melancholia naturali et superfluitate in qua ipsa generatur, propter nimiam ejus frigiditatem et siccitatem : nec etiam a melancholia naturali, propter nimium incendium ejus et amaritudinem ejus : cujus signum est, quod animalia exteriora similia illis, stercora talium superflui-

tatum fugiunt, nec resident in eis : licet enim in corporibus putrefactis in humido quod extrahitur ab ipsis, aliquid possit esse horum humorum, et ex illo generari vermes, ut supra diximus: tamen non ita est in stercoribus, quia in illis diu egit calor : et parum subtile est eis permixtum : et ideo stercora cholerica multum sunt amara, et melancholica multum frigida et sicca : et non est in eis tantum de subtili, ex quo possit generari animal : humidum autem sanguineum quod est ex cibo, fere attrahitur ab hepate in nutrimentum, ita quod etiam de illo non tantum descendit quod inde putrefactis generari possit : et ideo quantitas istorum vermium secundum dicta Avicennae non causatur nisi ex quantitate materiae : et generatio eorum est ex phlegmatica faece et superfluitate : sunt enim aliquando valde longi, ita quod inveniuntur aliquando ad quantitatem cubiti unius, et dicuntur a vulgo serpentes, et sunt aliquando rotundi et breves, et sunt aliquando lati breves sicut parvi bubones, et dicuntur a vulgo bufones : et sunt parvi, crescunt et fiunt pejores omnibus aliis. Causa autem diversitatis quantitatis hujus, sicut dicit Avicenna, est, quia aliquando generantur ab humore, quem divisit in parva hepar attrahendo, et parum relinquitur ex ipso, et illi sunt aut longi et pauci, sicut continuus est humor : aut multi et parvi, si humor in faece est discontinuus : aliquando autem sunt ex humore de quo parum attrahit hepar, et illi sunt magni et longi si continuus est humor, vel lati et breves si discontinuus. Quando autem medio modo trahit humorem hepar, et relinquit medio modo, tunc fiunt medii.

Secundum Avicennam etiam generantur in tribus locis vermes, scilicet in superioribus intestinis, et praecipue in illo quod dicitur longum et involutum, et in inferioribus, et tunc aliquando generantur in illo quod dicitur mantica et saccus sive monoculum, in quo est prima con- gregatio et mora stercorum : aliquando autem generantur in eo quod dicitur colon : ubi autem plus est generatio eorum superius, ibi est eorum quantitas major, et ex materia quae major ibi est subtilis humidi immixti in faece : et etiam ex hoc quod ex mora eorum longa in corpore, et diu nutrita in corpore crescunt hujusmodi animalia. inferius autem minora sunt eadem animalia propter causas oppositas. Secundum hoc ergo erit dicendum, quod superior alvus habet tres partes in quibus multum est de subtili et continuus attractus ejus ab hepate, et illae partes sunt stomachus, et intestinum quod dicitur duodenum, et intestinum quod dicitur jejunum. Ad istas enim partes ventris plurimae et amplae venae veniunt ab hepate attrahentes subtile humidum ad corporis nutrimentum : et in illis non generantur vermes, eo quod ibi dominatur calor terminativus humidi, qui est calor digestivus, et non siuit putrescere cibum, nisi forte contingat per accidens ex infirmitate. Inferior autem venter habet quatuor partes, scilicet intestinum longum, quod alio nomine dicitur involutum, eo quod multas habet revolutiones, ut cibus diutius in eo remaneat, et ut undique exsugatur ab ipso quod est subtile conveniens ad nutrimentum : incipit tamen ibi corrumpi stercus, et putrefieri : cujus signum est, quia in fine ejus est intestinum quod dicitur monoculum, quia non habet nisi unum oculum sive foramen, et incurvatur circa illud sicut saccus magnus, et colligit stercora, donec collecta in magna quantitate simul expellantur : quia aliter minutatim oporteret stercus in omni loco emittere. Sub ipso autem est colon, quod aliquando etiam aliquam habet curvitatem : et sub illo est intestinum quod dicitur rectum, et vocatur longaon, per quod velociter emittitur stercus : et in his quatuor generantur vermes : sed in ultimis duobus cito emittuntur, et praecipue in ultimo, ideo semper sunt parvi. In monoculo autem frequentius generan-

tur, et aliquando ascendunt, et aliquando descendunt. Et secundum hoc planum est respondere objectis. Est autem sententia ali quorum Philosophorumsubtilcm rationem habentium, quod vermes non generantur nisi in inferiori quod est colon : in ultimo enim generari non possunt propter rectitudinem sui descensus, quia statim cum stercore expelluntur. In superioribus autem generari non possunt : quia exsugitur ab illis natura subtilis humidi : et etiam ab illo quod dicitur monoculum, quia ibi congregat faeces natura, et facit manere : ut si quid remansit de humido subtili, ibi exsugatur ab ipso per venas ab hepate ad monoculum descendentes : colon autem quasi non nisi faecem habet cum humido putrefacta, quod est materia vermium, et de facili illud intestinum tardat emittere stercus, vel propter viscositatem phlegmaticam, vel quia non pungitur felle, vel alia de causa : et ideo illum solum locum dicunt esse generativum vermium, et ille est in inferiori alvo.

Sunt et reliqui dicentes, quod isti vermes generantur in inferiori alvo in quatuor ultimis intestinis, ut dictum est : sed non generantur ex materia unius speciei : quia non potest esse, quin aliquid de humore quolibet sit admixtum putredine faecis : et secundum diversitates humorum dicunt vermes variari in quantitate et colore : et omni eodem modo sicut supra diximus in his quae generantur ex putrefactione. Et quod dicit Avicenna, dicunt esse verum,si in humido ex quo generantur vermes, simplex est substantia cholerae et melancholiae est, non humidum : sed potius est humidum cibale aliquantulum admixtum cholerae vel melancholiae, sanguini vel phlegmati. Et si dictum istorum conjungatur cum dicto Avicennae de quantitate humidi, et de loco generationis vermium., tunc erit perfecte scitum de vermium generatione : unde dictum primum, quod in superiori utero generentur, nullo modo est verum, nisi forte aliquo accidente infirmitatis corrumperetur complexio stomachi, sed quantum est de ordine intestinorum secundum naturam esse non potest.

Ad rationes antem ipsorum dicendum, quod ascendunt vermes ad nutrimentum subtile capiendum : et quando ascendunt, forte morantur donec fiunt valde magni, propter quod iidem per vomitum aliquantulum ejiciuntur, et praecipue post acceptionem vomitorum fortium eradicantium ea quae sunt in fundo stomachi, sicut etiam ascenderunt in eo cujus ventrem perforaverint. Subtile autem subtus ventrem superiorem est in faece, et calor faecis cogit ipsum exire, cum sit naturalis, facit ipsum constare ad vermis generationem. : unde supponebatur falsum cum dicebatur quod non esset subtile nisi superius. Superius enim est in abundantia : et ideo ibi non corrumpitur, sed inferius. Nec prohibet aliquid, quin de uno cibo plus generentur quam de alio, eo quod humidum unius cibi citius putrescit quam alterius. Quod autem inveniuntur in hepatibus quorumdam animalium, et praecipue ovium, fit ex eo quod hepar non digerit cibum attractum, vel propter quantitatem, vel propter hepatis malam qualitatem : et tunc humidum attractum corrumpitur in hepate, et generantur inde vermes comedentes substantiam ipsius, et est formatus sicut sanguisuga longus et subniger. Et de omnibus his alibi cum intentione tractabitur, ubi agetur de cibi distributione per intestina, et de anatomia ventris in libro de Nutrimento et de Animalibus,