CAPUT XXI.

Et est digressio declarans qualiter intelligitur, quod elixata intus sunt arida et exterius humida.

Oritur autem dubitatio de dictis : si enim in elixatis arent interiora, et hoc contingit propter intrinsecus calidum : aut illud pertingit ad interiora, aut non pertingit ad ipsa. Si autem pertingit ad interiora, tunc resolvet humidum intus sicut extra : et ita arent intus et extra, et magis extra : quia extra vicinius conjungitur calido resolventi humorem . Adhuc autem si aret : ergo destituitur humido naturali, vel accidentali humido calidi elixantis, aut utroque. Et siquidem destituitur humido naturali, tunc exteriora magis destituuntur, quia viciniora sunt calori. Si autem intelligitur de humido accidentali corporis elixantis, adhuc videbitur inconveniens, quia hoc est ve- hiculum caloris ad interiora : ergo interiora infunduntur ipso, et per ipsum humectantur, et sic non relinquuntur arida. Adhuc autem in eisdem poris sibi conveniunt humidum interius exiens et humidum exterius intrans : ergo utrumque impedit aliud : ergo intrinsecum humidum manet intus : et sic res elixata intus debet esse humecta naturali humiditate. Adhuc nobis hoc manifestatur in quodam signo, quia caro quae buliivit in aqua, contrahitur et induratur et corrugatur pellis ejus : quae omnia signa sunt clausionis pororum in exterioribus : et sic humidum intrinsecum effluere non potest a re elixata : manet ergo interius humida. Amplius signum istud generale non videtur : quia ova sive elixentur, sive assentur, semper interius manent humida et exterius sicca : et invenitur in vitellis eorum in medio humor sanguinosus quando infrigidantur, sive sint elixata, sive assata, et exterius inveniuntur compacta dura, et duriora sunt postquam infrigidita sunt quam cum calida, sicut fere omnia elixata et assata. Adhuc autem ambiguum est quod dictum est, quod si interior caliditas vinceretur in elixato, quod ad se traheret humidum : quia omnis caliditas excellens proportionem mixti corporis, dissolvit et exsiccat educendo humidum. Si autem interior caliditas vinceret elixantis caliditatem, ipsa esset magis excellens quam calor

elixantis excellit proportionem mixti : ergo calor interior tunc in multo excelleret mixti proportionem : ergo dissolveret humidum, et educeret ipsum exsiccando.

Ad haec autem respondentes dicimus, quod in omnibus elixatis in quantum elixata sunt, hoc est, quantum ad actionem pertinet elixantis, arent interiora, et exteriora sunt humida: potest tamen hoc impediri per aliquod accidens corporis elixati, sicut nos statim dicemus de elixatione ovorum : cum autem aret interius elixatum, dico quod est destitutum in interioribus humore naturali: calidum enim excellens proportionem mixti, evocat calidum proportionale quod est intus : et quia invenit poros et corpus spongiosum et molle, illis de causis quae supra dictae sunt, ideo calidum naturale intensum per calorem elixantis : secum ad exteriora extrahit humidum intrinsecus, quod est ebulliens ex calido et superfervet ei : et tunc diffunditur in exterioribus rei, et fluit etiam in aquam clixantem, et colorat eam colore elixati corporis. Exteriora autem humida sunt, quia ibi tenetur humidum per accidentale humidum tangens ipsum, cui permiscetur humidum naturale. Et per hoc patet, quia non resolvitur totum humidum interius, sed decurrit ad exteriora : ab exteriori enim rei minus dissolvitur propter continens humidum elixantis. Et ideo triplex humidum habent exteriora, scilicet naturale intrinsecum, et naturale extrinsecum quod decurrit ab interioribus ad ipsa, et accidentale extrinsecum : nec unum alteri obviando restringitur : quia cum intrinsecum magis sit acutum propter hoc quod calor bulliens ipsum magis est acutus, interius penetrabit exterius violenter, et non e converso. Est autem calor intus magis acutus tribus de causis, quarum prima est : quia magis separatur ab humido aqueo quod hebetat ipsum, quod non adeo pertingit ad interiora sicut ad exteriora : calidum enim sunt subtile et acutum est in actione: et ideo pertingit interius in rem plus quam humidum. Alia causa est spissitudo partium corporis elixati, in quibus plus multiplicatur et commassatur calidum quam in partibus aqueis quae non sunt adeo subtiles : et ideo interius calidior est res elixata quam extra. Tertia causa est, quia ibi agit duplici calido, scilicet naturali, et accidentali : quod non fit in exterioribus : et quia ibi calidum naturale cito resolvitur, in interioribus autem magis continetur per partes circumstantes. His ergo de causis penetrat interius humidum, quod per ista tria acuitur per exterius humidum, et recedit ab interioribus. Quod autem dicitur non esse dura res elixata, non est verum si digesta est in fine elixationis : sed a principio antequam calor fervens in humido superferveat partibus, ex interioribus resolvit humidum exterius : et tunc contrahitur res elixanda, sicut est videre in. carne quae elixaiur. Statim enim in prima ebullitione contrahitur, ita quod retrahitur ad extremitates ossium quae sunt in ipsa, et inspissatur pellis, et caro dura est, ita quod vix potest sibi infigi unguis. Cum autem calor convaluit in interioribus et superfervet acute in. interioribus, refluit humidum, et resolvuntur exteriora ab interiori humido penetrante, et exteriori humido laxante : et tunc caro extra mollescit, et pellis recooperit ossa plusquam fecit quando primo bulliverat : et tunc infigitur sibi unguis, et est complete elixata, quinimo tunc resolvitur ab ossibus : eo quod humidum quod egreditur, dissolvit eam undique, et quasi partes discontinuavit. In ovis autem per accidens accidit contrarium : quia sive elixentur, sive assentur, humidum subtile resolvitur ab ovo, et remanet viscosum : quia substantia utraque ovi, scilicet albugo et vitellum valde viscosa est, quae extracto subtili humido, multum conglutinatum, ita quod obstruuntur pori exteriores : et tunc humidum ab interioribus veniens, reflectitur ad interius centrum., cum non patet via ad. exeundum : et ideo interiu

remanet humidum : et quia aereum est humidum distrahens in ipso, quod quando frigido constat, pingue est, ideo gutta in centrum ovi est sanguinata, Frigida autem duriora sunt postquam sunt elixata vel assa : quia humidum dispersum in. partibus calidi quod mollit calidum, spissatur per frigidum et adunatur et retrahitur : et tunc non. mollit partes : et ideo efficitur tunc res dura quae mollis fuit. Quod autem dicit Philosophus, quod interior calor ad se traheret humidum si vinceret, intelligi debet, quod ad se traheret naturale si vinceret in quantum est naturale, et non in quantum est calor : quia si vinceret in. quantum est naturale, tunc remaneret humidum ad substantiam rei mixtae, et tunc illud humidum contineretur a calore : sed si excederet calorem elixantem, tunc esset excellens calorem elixantem in quantum est calor, tunc esset corruptivus substantiae, sicut probat objectio.