CAPUT XXVI.

Qualiter epsesis et oplesis fiunt, in organis naturalibus.

Optesis autem et epsesis fiunt quidem arte, sicut dictum est : quia ex operibus artis imposita sunt nomina : fiunt autem etiam a natura universaliter species istae similes : sunt enim passiones asserum et elixatorum, sive fiant in organis naturalibus, sive artificialibus, quoad efficiens et passum : quia efficiens in epsesi semper agit in calido cum humido et efficiens in optesi, semper agit in calido conjuncto cum sicco : passum autem in epsesi, semper erit intus siccum et extra humidum : in optesi autem semper erit intus humidum, et extra siccum. Quando autem fiunt istae species in organis naturalibus, sunt species eorum magis innominabiles, eo quod magis latent quam quando fiunt arte. Oportet autem quod principia fiant in natura, quia ars naturam imitatur, et non e converso : quia primum nunquam imitatur secundum, ut dicit Dionysius, et forma nunquam imitatur formatum, nec causa imitatur effectum, sed e converso. Et ideo falsum dicunt, qui dicunt etiam naturam imitari artem. Imitans enim accipit ab eo quod imitatur. Natura autem nihil accipit ab arte, sed e converso. Epsesis autem imitatur naturam in hoc quod complet cibum calido et humido di gerentibus : quia digestio qua completur cibus in corpore animalis, similis est epsesi in eo quod a corporis caliditate per hepar et cor fit digestio a calido cum humido. Similiter indigestiones quaedam sunt similes molinsi quae fiunt ex defectu naturalis caloris in humido, aut ex defectu calidi cum humidum sit improportionatum, aut ex abundantia humidi super calidum, sicut superius dictum est. Dicunt autem quidam hic, quod optcsis nunquam fit in organis naturalibus, mentientes contra Aristotelem in Littera ista. Dicant enim qualiter complentur ossa in animalibus, si nunquam fit optesis in organis naturalibus : ossa enim dura sunt extra, et humida et medullosa intus : nec unquam indurari possunt nisi calido sicco : propter quod dixit Empedocles ossa constare ex octo partibus, quarum quatuor dedit Vulcano. Ideo dicit Avicenna, quod natura sagax est, et distribuit calidum quod instrumentum est naturae, ut supra diximus, et carnem quidem complet per calidum et humidum, et ossa per calidum et siccum, et cartilaginem per medium :

sed et materia et humor ex quo sunt lapides et praecipue marmora, hoc modo

per optesim complentur a natura. Unde constat apertissime illos non intellexisse philosophiam. Indigestiones etiam quaedam similes sunt statesi, in quibus ossa non satis durescunt, etc.