CAPUT XXI.

Et est digrossio declarans quare venti sunt duodecim.

Quaeret aliquis unde est, quod ventus dicitur differre per speciem et numerum? per speciem quidem, quod unus dicitur frigidus et siccus, sicut Aquilo : et alter calidus et humidus, sicut Meridies: et alter frigidus et humidus, sicut Favonius : alter autem calidus et siccus, sicut Subsolanus. Non enim videtur conveniens, cum omnis ventus quantum ad materiam suae: essentiae sit frigidus et siccus, eo quod ex vapore frigido et sicco. Si enim dicat quod hoc est ex loco, videbitur inconveniens cum locus sit de extrinsecis accidentibus rei: ab extrinseco enim accidentali nulla res sumit speciem vel numerum.

Est autem rursus quaestio, quomodo duodecim venti esse supponantur, cum multo plures esse videantur? sicut enim duo ponuntur inter Aquilonem et Subsolanum, quorum alter vicinior est uni, et reliquus vicinior est alteri: ita debet unus sumi per aequidistantiam ab utroque : et sic essent venti scilicet sedecim. Si autem rursus inter laterales ventos medius per \aequidistantiam sumeretur, adderentur praedictis sedecim multo plures. Amplius cum in quolibet puncto habitabilis regionis elevari possit vapor, videtur quod tot sunt veriti, quot sunt puncta in circuitu terra habitabilis. Est enim ulterius inquirendum, quare ventus movetur ad oppositum situm sicut Aquilo ad Meridiem, et econtra Meridies ad Aquilonem, et sic de aliis ventis? Vapor enim qui est radix venti, aut sequitur motum ejus quod elevat ipsum, et hoc est calidum, et tunc directe deberet ascendere : aut sequitur motum materiae quae est terrestris, et tunc directe deberet descendere. Amplius si motus ejus est ad latus, qui facit ipsum potius moveri ad unum latus quam ad aliud? videtur enim ita debere moveri Aquilo ad Orientem sicut ad Meridiem. Amplius quare non movetur Aquilo ad inferiorem partem terrae vel ulterius procedendo ad Aquilonem? Cum enim nihil generatorum naturaliter in uno loco, moveatur per naturam ad locum oppositum, si Aquilo generatur in loco Aquilonari, videtur quod per naturam moveatur ad eumdem, et non ad locum oppositum. Cum autem in omnibus ventis sit motus ad oppositum locum suae generationis, videtur hoc esse violentum et contra naturam, aut mirabilis erit natura ventorum et ignota nobis.

Ad haec autem omnia dicit oportet, quod ea salva supponi oportet quae dicta sunt de natura specie et numero ventorum : quoniam illa per sensum probantur, quae probatio in naturis rerum certissima est, et plus dignitatis habet quam ratio sine experimento. Quod autem pri- mo objicitur, non difficile est solvere : quia licet ventus per naturam unus sit, tamen per dispositiones et formas quas participat illa materia ex loco in quo elevatur vapor, vel per quae flat ventus, speciei accipit diversitatem, sicut supra diximus de Australi vento, quod licet per naturam materiae frigidus sit, tamen ex loco per quem flat, adhaeret ei multus calor et multus humor : et licet locus sit rei extrinsecus, secundum quod est superficies corporis continens, tamen secundum quod illa superficies est informata qualitatibus activis et passivis, locus est generans locatum, ut dicit Porphyrius : et habet causalitatem ad locatum, quam habet pater ad filium per aliquem modum : et sic locus dat intrinsecum, licet sit extrinsecus : et hoc modo penes locum accipiuntur species et numeri ventorum.

Ad secundam autem quare venti sunt duodecim diversi diversas assignant causas et rationes : ego autem hic ponam tres, et infra in capitulo speciali ponam rationes Varronis et Senecae. Prima autem ratio est, quod circulus coelestis, qui primus motor est omnium inferiorum ab Oriente in Occidentem et ab Aquilone in Meridiem omnes in se continens stellas, dividitur in duodecim signa, sive domos, quorum enumeratio incipit a signo ascendente sive emergente super horizontem, inter quod et quartum quod est in angulo sub medio terrae oppositum medio coeli, sunt duo, scilicet secundum et tertium. Similiter inter quartum et id quod est in Occidente, quod opponitur ascendenti super horizontem, et est septimum a primo, sunt etiam duo, scilicet quintum et sextum. Eodem modo inter septimum et id quod est in medio coeli super terram, quod est decimum ab ascendente, sunt duo, scilicet octavum et nonum. Inter decimum etiam quod est in medio coeli et ascendens primum sunt duo, scilicet undecimum et duodecimum, Haec autem signa licet secundum dicta Ptolemaei causalitatem habeant super omnia quaecumque oriuntur in mun-

do, et generatio et esse omnium per ipsa mensuretur, tamen praecipue causant ventos : et quia duodecim sunt, tria scilicet (Mentalia circumstantia aequinoctialem in Oriente, et tria circumstantia eumdem in Occidente, et tria Aquilonaris circumstantia tropicum aestivum, et tria Meridionalia circumstantia tropicum Australem, propter hoc duodecim venti sunt in eisdem sitibus signorum, quorum tres sunt Orientales, unus principalis et duo laterales : et tres sunt Occidentales, unus principalis et duo laterales : et tres sunt Aquilonares, unus principalis et duo laterales : et tres sunt Meridionales, unus principalis et duo laterales. Nec quisquam dicat quod haec ratio non sit naturalis, quia dicit Aristoteles quod Astrologia altera pars est physicae : et Ptolemaeus dicit quod oportet in talibus consideratorem coeli physicum esse. De natura enim caeli est, quod sic moveat terram, et in illo citius deprehenditur motus ejus quam . in ventis.

Secunda autem ratio est: quia principales venti probantur esse per conjugatio nes quatuor qualitatum : et oportet quod aliquoti sint medii, eo quod in medio sibi communicant extrema contraria : aut ergo communicant contraria aequaliter, aut inaequaliter. Si aequaliter, tunc oporteret quod aliquis vapor esset per naturam (equaliter frigidus et calidus: quando autem contraria participantur aequaliter, utrumque excludit alterum : vapor ergo ille nec calidus remaneret, nec frigidus : et eadem objectio est de humido et sicco. Cum autem hoc sit inconveniens, constat quod nullus ventus participat contraria aequaliter: ergo non generantur inter duos ventos contrarios per asquidistantiam ubutroque: quia si in loco aequidistanti generetur, tunc oporteret quod contraria haberet aequaliter : ergo oportet quod non aequidistanter generetur. Sed quando non est medium aequidistans, tunc oportet duo esse media, unum in quo plus vincat unum contrariorum, et aliud in quo plus vincat alterum : et sic necessario cuilibet vento simplici duo generantur collaterales, ut dictum est supra, et nullus est per aequidistantiam inter utrumque.

Tertia autem ratio satisfacit ad id quod videtur probari, quod in quolibet puncto debet generari veritus. Supra enim diximus quod ventus generatur ex vapore magnae latitudinis, et ideo egressus ejus non est ex puncto, sed o regione una quae ad minus proportionatur uni signo manenti : et ideo non possunt esse plura signa collateralia uni quam duo : propterea non esset sensibilis participatio qualitatis activae vel passivae secundum locum parvum : sed oportet quod sit in aliqua mobili quantitate.

Ad hoc autem quod ulterius quaeritur, quare ventus ad oppositum situm movetur ? dicendum quod prima causa est in stellis quae circulariter moventur : sicut enim dicit Alpetragius, quod causatur a motu circularis corporis, debet aliquo modo circulare esse : et ideo etiam mare quod influit et refluit, quantum potest circulum imitatur : et alia similiter : et ideo venti etiam circulariter circa terram moventur : et ideo motu suo describunt arcum qui protenditur ad situm oppositum. Alia autem causa magis physica est, quod vapor venti generetur a calore, ut dictum est : expellitur et percutitur a frigore : hoc autem frigus est post ipsum, et ideo impellit ipsum ante se ad situm oppositum. Si autem quaeritur, quae causa sit quod frigus semper est post vaporem ? dicendum quod in regione omni in qua tiat ventus, frigus semper impellitur ad extremum propter diffusionem radiorum solis in ipsa, et praecipue frigus terrestre, et cum est ad extremum, tunc dissolvitur regio quae est post ipsum frigida et remanet: et ideo impellit vaporem elevatum ante se ad situm oppositum : non enim directe potest ascendero propter frigus obvians in acre : nec potest descendere propter calorem elevantem : nec potest retroire propter frigus quod est post ipsum : et ideo necesse est

quod moveatur ante se ad situm oppositum. Quod autem objicitur, quod nihil movetur extra locum suae generationis per naturam, dicendum quod hoc verum est : sed sicut supra diximus vapor induit aliquid de natura aeris : et ideo elevatur ad locum aeris, in aere ubique est locus suus in quantum est vapor habens aliquid de natura et raritate aeris. Quod autem ad latus movetur, habet quod est in eo agens calidum et repercutiens frigidum: et ita nec ascendit nec descendit:

o et dicta est causa quare movetur ad situm oppositum ante se : et sic soluta sunt omnia quaecumque sunt objecta.