CAPUT II.

De his quae per cultum domesticantur in agro hortulano.

Ager autem sativus qui hortensis vocatur, irriguus et pinguissimus esse desiderat, ita ut aut fontem in se habeat, aut puteum, aut piscinam : quod si nullum horum habeat, fiant foveae multae per hortum parvae, in quibus pluviarum humores aliquamdiu retineantur. Fimum etiam habeat in se cumulo jacentem, ex quo continue stercoretur. Pulveres autem et paleas habeat inimica : quia ex illis herbae hortenses et perforantur in foliis et exsiccantur. Aerem autem quaerit liberum, et humidam auram, ut herbas continue producat recentes. Areae autem in hortis angustae faciendae sunt et longae et altae, ut multum virtutis in se areola retineat. Dicit autem agricultorum communis opinio, quod nulli horti fossatis cingendi sunt : quia fossatum ab horto tollit humorem. Seruntur autem communiter horti mense Martio, et bene veniunt herbae. Nos autem experti sumus, quod melius proveniunt si mense Septembri sicut triticum serantur, et citius habentur herbae in futura aestate.

Caulis quidem omnem modum aurae patitur, sed terram vuit habere pinguem et bene fossam, non argillosam, neque glarea neque arena vel sa,bulo immixtam : quia illa horret caulis vehementer, nisi continuata succurrat irrigatio siccitati fundi : optime provenit sarculatione et transplantatione, sicut et lactuca, et rare vult plantari : quia sic melius convalescit. Hyeme autem postquam pruina correpta est, melior est ad manducandum .

Porrum autem serendum est loco amplo et profunde fosso et pastinato. Si autem rarius seritur, capita majora habebit. Melioratur autem multum transplantatum et profunde in terram. Sed quod. in vere seritur aut Octobri aut etiam in Ianuario sequentis anni transplantatum et profunde in terra, non erectum ponendum est, sed inclinatum, abscissis a medietate foliis et aqua immixta stercori rigandum, tunc dulcius erit et albius. Adhuc autem si valde grande porrum facere volueris, plura semina porri in unum strictum foramen pone, et omnium pullulatio in unum grande porrum conerescet.

Allium autem mense Martio aut Novembri bene seritur, terram quaerit argillosam albam bene fossam et mollem raram, sed stercus non quaerit. Rarum seminandum est, sulcandum. frequenter, et altiori terra positum melius crescit. Si herba nata conculcatur, magna capita habebit: si luna latente sub terra seritur, itemque eadem luna latente vellicatur effossum, odoris foeditate carebit. Acceptum autem de terra durabit diu, si aut paleis coopertum, aut fumo suspensum servetur, Rapa autem seritur in Julio, terra bene putrida ex laetamine et soluta, quae tamen non sit spissa, sed rara, ut grandescens terram non inveniat obstantem. Locus sit humidus et amplus : et quando herba ejus nata fuerit, abscindatur, et deprimatur rapa sub terram ad spatium palmi, et, operiatur, tunc magna erit.

Seritur autem rapa ultima parte Augusti, et eodem tempore seritur radix in locis siccis et porosis et pinguibus et aequalibus bene in profundum fossis. Meliores enim proveniunt quando in aliquantulum seruntur arenosis radices. Si autem alibi seruntur dum rigari volunt, sata radix statim operienda est sine laetamine : sed. si paleae misceantur, terrae fungosae fiunt. Suavem autem saporem habebunt si aqua salsa fuerint respersae, et frequenter cum illa rigatae. Grandescunt autem quando folia auferuntur, et frequenter terra operiuntur. Fertur etiam, quod si semina in melle per diem et noctem jaceant, quod ex acribus dulces fiunt radices. Mense autem Aprili aut iunio circa solstitium, aut quod melius esse expertum est, in Septembri seruntur rapae.

Apium seritur et petroselinum cum

irrigatione in quocumque loco. Magnas autem radices habebunt et folia permaxima si de semine quantum tribus digitis capi poterit, in linteolo ponatur, et nutriretur in fossa : sicut enim omnia semina illa faciunt herbam in unum ex omnibus coactam, crispitudinem habebunt si concussa aut concultata, quando exoriuntur, fuerint : semina vetustiora etiam in his herbis citius nascuntur, et semina recentia tardius : et hoc videntur habere proprium. Petroselinum autem hoc habet, quod in locis aspersis melius provenit.

Lactuca toto anno bene seritur, loco irriguo et pingui transplantata dilatatur, et dulcescit, et truncus ejus ingrossatur, et folia crispa fiunt.

Nasturtium similiter omni tempore ponitur in quocumque loco et qualicumque tempore, nec desiderat fimum, sed humorem videtur diligere, non tamen perit si desit : et hoc habet proprium, quod melius provenit, si cum lactuca satum fuerit.

Anhelum loco frigido seri desiderat, auram tepidam quaerit, et rarius seren- dum est, et saepius rigandum si pluvia

non fuerit.

Faeniculum desiderat loco seri aperto, et modicum saxoso : et ideo juxta muros et parietes optime provenit.

Merita autem e contra quaerit locum aquosum, terram coenulentam et non pinguem, ut bene proveniat.

Pastinaca autem loco pingui et laxo, sive seratur, sive plantetur, poni debet. Exaltata autem area melius confortatur in terra sicut et caeterae radices.

Atriplex mense Aprili seri et saepe rigari desiderat, semen et fimum statim non spargitur : melius provenit rarius seminatum semen ejus, et succo laetaminis paludosa adjectum. Ferro dicitur atriplex semper amputandas, quia tunc pullulare non cessat.

Sinapis mense Octobri seritur in terra bene arata et congesta, et sarculari saepe quaerit ut pulvere respergatur et rigetur. Herba autem ejus robustior erit transplantata, sed minus ponit in semine. In semine autem suo album vetustius est et melius.

Cucurbita seritur mense Aprili, pingui solo et humido, ad. quod semper stillet aqua. Hermes autem dicit, quod in cineribus ossium humanorum plantata et oleo rigata nono die habet fructum : et quod mirabile est, semina quae in vase cucurbitae sunt in sublimi nata, faciunt cucurbitas longas et exiles : quae autem in medio ejus nascuntur, faciunt grossas : et quae in profundo jacent, faciunt latas : quae autem servari debent ad semina, oportet relinquere In sua vite usque ad hyemem, et deinde in fumo suspendi : quia aliter putrescunt semina.

Cucumer et pepo mense Martio seminantur altis sulcis raro semine jacto : et quod mirum est, herbis aliis seminatis juvantur et suis similiter : et ideo non est sarculanda terra in qua seruntur. Si autem semina in ovino lacte et mulso jacuerint, albi fiunt cucumeres et dulces : longi autem et teneri, si aquam in vase diseooperto sub eis ponis, ita ut ad eas spirare possit : et hoc idem est de cucurbita. Fertur autem quod si Hos cucumeris cum capite vitis suae amputetur, et cannae cujus omnes nodi perforati sunt, inseratur, convalescit, et in nimiam extenditur longitudinem. Oleum antem sic timere dicitur, quod si juxta ponitur, statim sicut hamus in oppositionem curvatur. Adhuc autem quoties tonat, velut quodam modo perterritus convertitur : et ideo sensum habere hanc herbam Protagoras asserebat. Istae sunt herbae quae frequentius in hortis plantantur.

Ad delectationem autem plantatur salma et hyssopus et ruta frequentius, et hae herbae magis propagantur de abruptis ramusculis et in terra positis quam seminentur, tamen seminata optime proveniunt, sicut experti sumus. Verno autem tempore sunt transplantandae, aut in Septembri, et assidue irrigentur si non habeant imbrem : florentes hae herbae a quibusdam phlegmatico humore dicuntur arescere : sed lignescunt antiquatae, nisi rami earum omni anno bis usque ad. folia non operiuntur. Quando autem indurati sunt rami et lignei facti, non bene pullulant nisi juxta radices abscindantur : tunc enim innovatis ramis redit ad has herbas juventus.

Cura autem hortorum est contra vermes, quod fuligo undique spargatur : hujus enim siccitas et amaritudo necat vermes. Cor noctuae si in nido formicarum reponatur, ab horto omnes fugabis : et si vias earum cinere vel creta implebis de extra hortum, in hortum non intrabunt. SI semina quae horto spargenda sunt, vino fuerint madefacta, herbae eorum ab eruca non laedentur. Cicer autem inter olera serendum est propter multa portenta quae in eis operatur. Ut autem olera animalia infesta non generent, mentam intur olera, et maxime Inter cautes plantabis : aliis etiam modis seruntur et curantur, quae melius experimento quam scriptura discuntur.