CAPUT XXXII.

De rhamno et reubarbaro et rosa.

Rhamnus autem est frutex haberis sub se spinam albam multiplicem et recurvam in acumine, et folia ejus sunt latiora quam folia spinae quae vocatur bedegar : sed crura fruticis sunt breviora, et nisi nitatur alicui se elevanti, frequenter jacet super terram. Fert autem poma quaedam perlucida multum delectabilia quando sunt matura, et appetitum cibi provocantia. Hujus radix confricata ad aliquid durum, dicitur ex se ignem emittere : incantator enim dicit hoc genus ligni portatum schismata et rixas et odia suscitare.

Reubarbarum est (ut Avicenna dicit) commixtum ex aqueitate et aereitate : in substantia etiam sua materialis terrenitas atra valde, eo quod ignis caloris loci et solis et naturalis egit superflue in eam. Est autem lignum molle rarum et valde stipticum propter terrenitatem quae est in eo : operationes enim omnes complentur ex terrenitate sua ab inductis qualitatibus passa : tamen purum non coctum rarius et minus stipticum quam hoc quod est decoctum. Adulteratur enim aliquando quando decoquitur : et quod residet in fundo, servatur, et postea lignum venditur, ac si non esset coctum et purum sit : et dignoscitur hoc, quod coctum recedit a raritate et mollitie ligni naturalibus, et efficitur magis stipticum quam prius, et minus habet tinctusam croceam quam prius. Folia autem. hujus ligni minorem habent virtutem, et sunt figurae communis, sed stricta et acuta.

Confert autem stomacho et hepati debilibus, et extenuat splenem, et doloribus confert matricis, et fluxui sanguinis, et contra morsum venenatorum vermium, et alias plurimas apud medicos habet utilitates. Est autem veniens a climatibus, quae sunt praecipue primum et secundum.

Rosa est arbor aut frutex cum spinis multis sicut et bedegar, cui etiam per omnia habet folia similia. Sed spinae rosae debiliores sunt, et folia ejus latiora quam folia bedegar : illa tamen quae fert rosas acerbas multorum valde foliorum, pro certo arbor est, cujus stipes efficitur sicut brachium hominis, et est sine spinis : verumtamen ramuli ejus spinas habent, sed debiles et parvas valde, et est arbor valde ramosa : et sunt rami ejus spissi, sed parvi et longi sicut surculi rubi. Cortex autem est planus satis sine scabrositate, quamvis habeat spinas.

Flos autem ejus vocatur rosa, et est flos primum habens siliquam viridem quinque foliorum, quae cum aperitur, egreditur rosa multorum foliorum, quando est hortensis, et maxime rosa alba,

quae frequenter excedit numerum quinquaginta foliorum vel sexaginta. Sed tamen in campestri rosa non Inveniuntur nisi quinque folia. In medio autem ejus respersio crocea stans in culmo uno simul: et cum perficitur pomum ejus, est sicut bedegar, nisi quod est rotundhis illo, et habet in se grana testea lanuginosa, non distincta per cellulas, sed continentur intra carnem pomi sui, quae mollis est quando est matura, et praecipue intus ex parte granorum : ab illa enim carne grana illa primo sugunt, et postea in spiritu humoris complentur ad maturitatem.

Haec autem arbor habet hoc proprium, quod retinet poma sua per hyemem post casum suorum foliorum, et suus flos super pomum suum sicut in cucurbita et malo granata. Flos autem rosae incipit primo a virore, et terminatur in ruborem : et in hoc dillert a lilio et sambuco et quibusdam aliis, quae incipiunt a virore, et terminantur in album colorem. Cum autem siliquae compositae ex quinque foliis, mirabile videtur In eis naturae studium : quia quodlibet foliorum ex una parte est barbatum pluribus barbis, ubi videlicet sub se cadit conjunctum sibi folium, et in illa parte est planum sine barbis ubi clauditur sub extremitate alterius pars barbata vicini sibi folii: et ita fit, quod cum sint quinque, quodlibet sit barbatum in una extremitate, et imberbe in alia, tamen quae conclusa in se tenent folia rosae, nec ipsa siliqua sit continua, sed (ut dictum est) ex quinque foliis composita, sub qualibet compaginatione duorum foliorum siliquae subjicitur recte medium deorsum unius folii rosae : et hic etiam ordo servatur in rosis et foliis quod a deorsum interioris folii porrigit directe ad ruinam exteriorem duorum foliorum: et ad ruinam interiorum foliorum objicitur dorsum folii exterioris ordinis : et hoc habet rosa commune cum aliis floribus, quorum siliquae et flores ex multis ordinibus foliorum componuntur, sicut patet in flore parraginis, et herbae quae vocatur pes cornicis, et in multis aliis : et hoc facit natura ne humor aut aliud nocumentum exterius facile penetrare possit ad interius germinis. Si enim unum ordinem penetraverit, in alio inveniet resistentiam. Siliqua autem rosae non cadit quidem cum foliis rosae, sed. cadit quando maturatur pomum ejus. Econtra autem in mespilo in quo siliqua floris remanet in anteriori pomi maturi.

Scias autem, quod rosa est virtutis compositae ex substantia aquea et terrea : et in ipsa sunt acuitas saporis et stiptlcitas et amaritudo cum stiptlcitate et pauca dulcedine, et in aqueltate ejus est parum caliditatis, quae est causa propter quam est dulcis et amara. In ipsa etiam est subtilitas quae facit penetrare ipsius stipticitatem, et ideo aliquando facit corixam sive catarrhum. Amaritudo quidem in ipsa permanet quamdiu recens est: et cum siccatur, minoratur amaritudo ejus : et propterea illa quae recens est, solvit quando bibitur in pondere quatuor unciarum. Quaedam autem est quae nominatur rosa faetida, et radix ejus est sicut pirelrum adustum. Dicit enim Galenus quod rosa non est enormis frigiditatis. In operando vero ejus siccatio fortior est quam sua stipticitas, et est abstcrsiva, et sedat modum cholerae. Semen autem ejus est stipticum magis quam ipsa, et similiter pili qui sunt in granis. In tota autem substantia est confortatio membrorum Interiorum, et plurimas alias facit operationes quas medicorum est determinare. Hermes autem aegyptius tradidit, quod si rosa plantetur in terra commixta cum sanguine, et cum sanguine rigetur, egredientur rosae ex ramis ejus ad lentum calorem ignis, praecipue si ligantur rami in vere per totum, ita quod conceptum humorem emittere non possit: et postea solvatur in hyeme ad temperatum solem in modico tempore profert multas rosas : et hoc expertum est in calidis terris : in aliis autem est inexpertum et Incertum, quia forte congelabitur humor conceptus in ramis ejus, et tunc non emittit.