CAPUT VII.

De sexu plantarum secundum dieta Antiquorum.

Quia igitur sexus accidens est animati, loquamur de sexu plantae, adducentes de hoc quidquid dixerunt Antiqui secundum rationem. Hoc enim videtur esse maxime in scientia hac inquirendum, utrum scilicet sexus masculinus et foeminimus vel promiscuus sive commixtus ex his duobus inveniatur in plantis, sicut dixit Pythagoras, quem Abrutalum vocant. Si enim consideremus diffinitiones horum sexuum, tunc masculinum est, quod ex suo semine in alio suae speciei generat individuo, per modum agentis in generatione se habens. Foemininum autem est, quod ex alio suae speciei individuo suscepto semine generat in seipso, per modum materiae et patientis in generatione se habens. Et si ista omnia secundum differentiam consideremus, absque dubio sexus in plantis non invenitur. Forte aliquas proprietates sexum participantium possibile est in plantis invenire. Sexus enim proprie sumpti separantur ad invicem subjecto et loco : sed proprietates aliquae communes inveniuntur utriusque sexus in plantis. Masculinum enim eorum est formans et quasi sigillans in generatione est durius et siccius, et per consequens asperius in tactu. Foemininum autem eo quod formatur et sigillatur, habet proprietates his oppositas, sicut mol- litiem, humorem, lenitatem : quia ista bene faciunt suscipere formationem. Et invenimus in plantis quae dicuntur masculinae, quia omne quod generatur ex eis, est durius et asperius : et quidquid generatur ex eis quae dicuntur femininae, est mollius et est magis fructiferum femina, et grossiores habet fructus propter abundantiam humoris. Hoc autem inferius ostendemus per inducta : tamen patet quod sexus distinctus non sit in plantis.

Inquiramus autem utrum sexus commixtus sit in plantis, sicut dixit Pythagoras. Non est autem opinandum, quod naturae et proprie accipiendo commixtionis rationem, sexus commixtus sit in plantis. Quaecumque enim commixta sunt, prius fuere separata, et iterum sunt post mixtionem separabilia, sicut in fine primi Peri geneseos est probatum. Si igitur sexus in plantis misceri diceretur, oporteret quod prius in materia vel natura vel genere plantarum esset per se masculus, et per se femina distincta, et commiscerentur : nihil enim mixtum ex miscibilibus producitur, nisi per generationem in qua miscibilia ad invicem alterantur : et si hoc esset, tunc inventa esset planta in sexu distincto ante talem sexuum commixtionem, quod omnino est absurdum.

Est autem et aliud inconveniens quod videtur sequi ad istud : quia cum masculus sit agens, et femina patiens, si mixti sunt sexus in planta, videbitur idem esse agens et patiens, quod est impossibile, sicut in primo Peri geneseos est ostensum.

Amplius autem ostenditur in plantis non esse permixtum masculinum cum feminino : quoniam si sic esset, non indigeret planta ad generandum aliquo extra seipsam : cum igitur perfectum sit cui nihil deest, esset planta in generatione perfectior, in quo foemina ut imperfecta ad generationem desiderat masculum sicut materia formam et turpe bonum : masculus autem quaerit feminam in generationis adjutorium, licet non sit perfectus, nisi per accidens, ex parte scilicet ejus in quod agat, sicut forma per accidens quaerit materiam in qua esse materiale habeat.

Hoc autem omnino improbabile est, cum videamus plantas multis indigere, sicut tempore anni speciali in quo pullulet, et loco speciali : cujus causa est, quod principium cibi plantarum ex cujus superfluo generant, est a terra, et prima ejus digestio est in terra: principium autem generationis activum fructuum plantae est a sole: et ideo dixit Anaxagoras quod frigus plantae est ab aere: propter quod constant partes ejus et fructus. Lycophron autem quem Leucineon Arabes vocant, dixit quod terra mater est plantarum, materiam per modum patientis ministrans, et sol pater, per modum agentis generans. Et ex omnibus his constat plantam indigere in sua generatione tempore accessus solis in obliquo circulo, et tempore quo terra evocatur et aperitur in productionem : propter quod etiam poetae, dicunt: " Taurum caelestem cornibus auratis annum aperire, et terram evocare in productionem : et dianam quam aerem intelligunt esse, clementer obstetricare terram ad partus emissionem : " horum autem nullo ad necessitatem videmus egere animalia : non igitur sexus vere est in plantis, neque separatus, neque commixtus.

Si. autem commixtionem sexuum dare volumus plantis, per alium modum est hoc imaginandum. Sexus enim secundum quod est in membris individuis compictis nullo modo est in plantis, aut separatus, aut mixtus : sed sexuum vires sunt in seminibus embryis sive impraegnantibus. Embrya autem sive impraegnationes dico concepta semina. In illis enim vis masculi est formans et agens : semen autem formae illi permixtum est formatum et patiens : et semen quidem masculi est sicut artifex : semen vero feminae sicut artificiatum, in quod forma producitur artificis : et sanguis menstruus est sicut cibus attractus in supplementum materiae

in qua formatur partus, sicut videmus in uno ovo, quod ovatum a gallina vel ab alia ave, in quo in albo spisso viscoso est virtus galli, et semen foeminae est albumen ovi in quo formantur membra pulli. Vitellum autem citrinum praeparatum est in supplementum et in cibum pulli quousque egreditur de testa. In embryis igitur omnibus virtus est utriusque sexus per modum agentis et per modum patientis : et per hunc modum imaginabimur sexuum virtutes esse in plantis permixtas : quia non dubitamus in eis esse agens et formans, et aliquid esse materiam quae actionem suscipit et formationem.

Hoc autem innuit Pythagoras, dicens quod arbores altissimae non generant pullos quos vocavit surculos, quos tamen plurimos parva fruteta producunt, causam assignans bene et congrue : quia scilicet non fit generatio vel pullulatio nisi ex semine : semen autem est superfluum cibi: in talibus autem arboribus altis et magnis totum quod remanet, convertitur in cibum radicis quae transmittit stipiti ramis, et parum vel nihil transmittit in surculorum generationem Nascens enim planta statim movet se ex terra quae non attrahitur in cibum alterius : et ideo fit, quod quando scinduntur magnae arbores, et succus radicis non attrahitur in stipitis et ramorum cibum, statim plurimae pullulationes de radicibus nascuntur. Sic igitur imaginari debemus sexuum mixtionem in plantis, sicut in animalium generatione quaedam est sexuum permixtio.

Causa autem quare plantae sunt in dispositione una sexus, et non animalia, haec est: quia secundum rei veritatem, quando per coitum miscentur sexus animalium, tunc miscentur vires sexuum in seminis substantiam, cum antequam coirent essent istae vires separatae, et nisi miscerentur, non fleret generatio, sicut diximus supra: et ideo recte sapienter fecit natura faciens sexuum mixtionem. Quia tamen non invenimus aliquam operationem nobilem in plantis nisi genera- tionem, et generatio immediate fit a viribus sexuum permixtis, ideo in una et eadem planta miscuit masculinum et foemininum : quia tota planta concipit semen fructuum et pullulationem propter suae substantiae homogeneitatem. In animalibus autem non sic fieri potuit: quia licet sexus animalis permixtus sit, quando est coitus animalium, in aliis tamen horis est separatus : et hoc quidem esse oportuit propter multa opera nobiliora et scientias cognitionum conceptarum in animalibus quae perfecte non sunt in uno individuo, in quo esset permixtus sexus : quia humidum et frigidum foemininum impedirent actionem et constantiam virtutis quae exiguntur ad operationes nobiles masculorum quae non conveniunt plantis, et animali masculo dantur in perfectionem naturae, ut per ea ordinentur et defendantur partus sui et scientiae.