CAPUT XXVI.

De mastice, mespilo, et myrrha, et myrto, et mirabolanis, et moro, et muscata.

Mastix (teste Avicenna) arbor est, et gumma arboris illius etiam mastix vocatur. Arbor autem ipsa composita est ex terreitate plurima et aqueitate pauca, nec habet aliquem colorem vel figuram singularem in foliis vel ligno vel cortice, nisi quod cortex radicis ejus est rubeum mordens linguam sicut cubebae : et ideo ab Isidoro hic cortex macis vocatur, licet in veritate Isidorus propter similitudinem deceptus sit : eo quod macis est folium et flos, sive folium floris muscatae. Est autem mastix gumma duplex, albus videlicet et niger : et hoc gummi vocatur grana a quibusdam, eo quod in modum granorum dividitur. Est autem subtilior mastix olibano, et magis juvans quam olibanum. Melior autem in genere suo est albus magnus mundus, et rectificatur et depuratur per resolutionem : et tunc dimittitur in aceto per aliquot dies, et deinde exsiccatur. Calidus autem est et siccus, sed tamen minus quam olibanum. Arbor autem nec multum est frigida, neque multum calida. Sed gumma calidior est quam natura arboris propter calorem solis quo ebullit. Omnes autem partes gummi ejus sunt stipticae. compositio au- tem ejus est substantia aquea tepida, et substantia terrea. Radix autem ejus et cortices radicum habent virtutem acatiae quae est pomum spinae nigrae. Ex fructu autem hujus arboris fit oleum vehementis stipticitatis.

Niger autem mastix minorem habet stipticitatem et vehementiorem exsiccationem quam album : et ideo fortius resolvit quidquid est resolvendum. Subtilis autem est omnis substantia ejus : et ideo liquefacit et linit humores phlegmaticos, praecipue subtilem caliditatem. Est autem minoris acuitatis et spissitudinis quam reliquae gummae. Cum autem ponitur in confricationibus liquidis, et lavatur ex eo facies, confert decorem pulchritudinis. Masticatio etiam ipsius extrahit phlegma de capite, et mundificat ipsum. Collatio autem oris facta de mastice, confirmat gingivas, et confortat stomachum, et hepar, et provocat appetitum, et multas alias in medicinis simplicibus habet operationes.

Mespilus est arbor nota, quae nomine esculus alio nomine corrupte vocatur, et habet folia fere sicut coctanus : corticem habet asperum, et non est arbor magnae proceritatis, sed potius parvae staturae : et quando insitio fit eis super truncum alterius generis, aut mali, aut pyri, aut etiam alicujus spinae, tunc fructus ejus multum excrescit in quantitate, et non producit ossa : fructus enim ejus in proprio ligno crescens osseum habet fructum, ita quod quatuor ossa in quolibet fructu sunt. Lignum autem ejus quaerunt incantatores, ut faciant ex eo baculos pugilum : et dicunt ad hoc specialiter valere. Est autem lignum declinans intus ad rubedinem, et sub cortice est subalbidum potius frangibile quam sit scissibile, calidum naturaliter et siccum confortans stomachum. Si autem deficiunt mespila in aliqua regione, expertum est quod quando inseritur flagrum persici in trunco spinae magnae quae est similis fago in ligno et cortice, et vocatur etiam vulgariter spina

fagina, crescunt mespila majora et meliora quae visa sunt. In aliis autem natura hujus arboris est manifesta.

Myrrha autem arbor est quasi altitudinis quinque cubitorum, spinosa et aculeata, durior juxta radicem quam reliquis altioribus partibus suis. In his enim humidum juvatum calore solis mollificat magis terreum ipsius, habet corticem levem, et folium quasi folium olivae : sed est crispius et aculeatum sicut folium taxi, et aliquantulum jucundius quam sit folium olivae. Sarmenta ejus ignibus injecta, vexant homines propter fumi amarititudinem, et forte inducunt morbos incurabiles : sed. valet contra fumum illum odor storacis. Folia autem et flores hujus arboris a sole desiccati, habent constringendi efficaciam.

Gutta etiam hujus arboris myrrha vocatur, et aliquando declinat ad albedinem : et illa melior est, quam quae ad rubedinem vel ad nigredinem declinet : et aliquando est pura, et aliquando adulterata. Pura bona est, quae stillat ex arbore boni odoris, et non commixta ligno, quae sponte stillat, et non per ligni incisionem. Quae autem adulteratur, commiscetur quodam lacte cujusdam arboris pestiferae, quae vocatur feresius. Est autem calida et sicca aperitiva et resolutiva ventositatum, est etiam stiptica et multae adhaerentiae et lenificans. Fumus autem incensi ejus convenit ad easdem operationes cum ipsa, sed est vehementioris exsiccationis et subtilis absque mordicatione, et convenit cum fumo olibani. Odor autem myrrhae accedit ad odorem aloe, et similiter ad saporem ipsius. Magnum enim habet juvamentum in medicinis, et ideo in efficacibus medicinis et magnis ponitur. In tantum autem prohibet putrefactionem, quod etiam mortuum corpus retinet et conservat ab alteratione et faetore, praecipue si cum aloe misceatur. Extrahit etiam superfluitates crudas, et oris bonum odorem facit, et removet faetorem ab ore. Mixta autem cum alumine et vino linitur super ascellas et inguina, removet foetorem ab eis. Clarificat etiam vocem propter suam abstersionem subtilem quam facit absque asperitate. Clisterizta autem cum aqua rutae provocat menstrua, et hoc etiam facit cum aqua absynthii, aut aqua lupinorum : extrahit laetus et vermes et ascarides ex sua amaritudine, et confirmat dentes, et alias plurimas nobiles facit operationes vel operatur effectus in corpore hominis. Sunt etiam qui dicunt myrrham et stactem idem in specie esse omnino.

Myrtus frutex est in littore maris,super quod mare saepe exundat abundans, in terris videlicet tam frigidis quam calidis : multum enim abundat in littore maris Oceani in fine septimi climatis versus Daciam, Est autem altitudinis duorum cubitorum vel trium, habens folia sicut vitex, sed sunt parum latiora et breviora. Lignum autem ejus a virore ad nigredinem declinat, et in aliis multum assimilatur viminibus salicum. Est autem calidum et etiam frigidum et siccum conservans ea quibus commiscetur sicut tumulus. Grana quaedam habet quae vocantur myrtilli, et valent contra vomitum et fluxum ventris. Est etiam aromaticus frutex iste et umbrosus, eo quod projicit multos ramusculos, et multa frondsitate viret. Laedit autem caput et quasi inebriat odor ejus : et hoc facit magis sapor ipsius.

Dicitur autem myrtus quasi marius a mari, in cujus littore frequentius invenitur. Est autem in myrto secundum Avicennam substantia terrea, et substantia subtilis pauca : oleum autem ipsius habet in se omnia juvamenta ipsius : et stipticitas ipsius major est quam frigiditas ejus. Operationes autem ejus sunt, quod retinet solutionem et sudorem et omnem fluxum sanguinis et omnem humidum ad membrum quodcunque. Et quando fit cum ea fricatio in balneo, confortatur corpus, et exsiccantur humiditates quae sunt sub cute. Oleum autem ejus et succus et decoctio ipsius confortant radices capillo-

rum, et prohibent casum illorum, et prolongaui eos et denigrant eos. Decoctio autem myrtillorum in butyro prohibet sudorem, et folia ejus sicca faetorem prohibent inguinum et ascellarum : confortat etiam cor, et aufert tremorem cordis, et fructus ejus dulcis confert tussi, et retinet ventrem ejus qui utitur eo propter stipticitatem suam. Valet etiam contra morsus venenatorum, et alias plures habet operationes.

De Myrica autem superius in tractatu de filice dictum est.

De natura autem arboris Mirabolanorum supra facta est mentio, qualiter variat saporem fructuum suorum. Est autem arbor haec rari ligni, communis folii, sed mirabolani sunt multiplices. Alii enim sunt mirabolani citrini immaturi, et alii sunt nigri Indi, et sunt illi qui ultimi sunt in maturitate, et sunt pinguiores omnibus aliis, et sunt alii qui dicuntur Kebuli, qui sunt majores omnium, et alii sunt qui vocantur synyi qui sunt minuti leviores. In genere autem primorum meliores sunt illi qui sunt vehementis citrinitatis declinantis ad viriditatem, graves et grossi et duri. Kebuli. autem meliores sunt qui sunt grossiores et graviores, et submerguntur in aqua, et declinant ad rubedinem. Inter synyos autem meliores sunt qui habent rostrum. Fertur autem quod citrini calidiores sunt nigris : et dicitur quod Indi sunt minoris frigiditatis quam Kebuli.

Sunt autem omnes secundum naturam frigidi et sicci, et omnes exstinguunt choleram et conferunt ei, et quod omnes conferunt leprae, conferunt etiam tremori cordis et tristitiae : conferunt etiam dolori splenis, et nigri conferunt stomacho et digestioni ciborum, et alias multas habent operationes laudabiles.

Morus autem est arbor nota procera medio modo inter arbores, et Graeco quidem nomine sic vocatur propter sangui- nis similitudinem quam habet fructus. Latine autem vocaretur rubus congrue, sicut et rubum vocamus vepres qui mora dulcia habent, et repunt super plantas alias sibi vicinas. Et illorum mororum sunt plurima genera quae nota sunt omnibus. Morus autem arbor folia habet magna, quae sunt cibus bombicum, quae sericum faciunt, et commutantur eis lactucae recentes et niventes loco foliorum mori: sed sericum non efficitur adeo bonum.

Est autem arbor non multum asperi corticis, sed solidi ligni et vitae longae, sine flore fructus suos afferens, tardius quidem aliis emittens eos, sed citius ad maturitatem producit morum post morum sicut ficus : et dulce quidem morum in omnibus habet fere effectus ficus,nisi quod est deterioris nutrimenti, et minoris et siccioris, et magis destruens sanguinem, et deterius stomacho : reliquas vero habet ficus dispositiones, sed est inferius in eis : et hoc est morum ruborum, de quo etiam fit potus qui moretum vocatur. Amarum autem declinat secundum naturam ad frigiditatem et humiditatem Dulce vero calidum est et humidum.

Operationes autem mori sunt quod est stipticum infrigidativum : et cum decoquuntur folia mori cum foliis ficus nigrae et cum foliis vitis in aqua pluviae, et inde lavatur caput, denigrantur capilli. Folia autem eadem mori multum valent contra squinantiam. Si autem exprimatur succus foliorum ejus quod acetosum est, et misceatur cum decoctione radicis ejusdem mori, collutio ex illis facta valet denti doloroso : morum autem quod sallitum est et exsiccatum, retinet multum ventrem : et tamen lacryma arboris mori solvit, et in cortice ejus fit mundificatio et solutio. Cortex autem arboris mori tyriaca est contra jusquiamum et succus foliorum bibitus est medicina contra morsum serpentis et alia animalia.

MUSATA est arbor pulcherrima in Insula Indiae folio similis lauro, et in figura

et colore, sed non est earumdem virtutum. Flos ejus a quibusdam macis dicitur. Fructus autem est nux muscata, quae testam valde debilem habet et nigram : et ipsa nux quando matura est intus, non cohaeret testae, sed soluta movetur intra eamdem : et nux .ipsa quidem solida est habens carnem guttatam ex albis et subnigris ad ruborem declinantibus cutis. Est autem calida et sicca natura, multum conferens spiritualibus odorata, et alias multas in medicinis habet operationes : de quibus in simplicibus medicinis habet determinari.