CAPUT III.

De quatuor modis quibus una planta unitur alteri.

Dicamus autem nunc de causa et materia unionis plantae unius cum planta alia. Unitur autem una planta alii quadrupliciter, et perficitur unio secundum plus et minus.

Primus autem quatuor modorum et minor est, quod planta unitur sicut nutrici : et sic hedera unitur et conjungitur omni plantae super quam repit: undique enim in ipsam figit radices, per quas sugit eam sicut nutricem : et ideo Sit, quod exsiccantur arbores super quas serpit hedera, et in tali unione remanent etiam diversa specie et figura, et ea quae unitur, et illa cui unitur. In hoc autem quod hedera sic infigit radices in eam plantam super quam repit, differt a vite, et ea quae ligustrum dicitur a cucurbita, et a viticella, et quibusdam aliis, quae licet repant super alias, tamen non infigunt radices in eam super quam repunt: et ideo etiam non habent aliquam unionem ad eam, sed colligationem potius.

Est autem alius modus unionis quo unitur planta plantae sicut locatum loco. Locatum dico quod inseparabiliter est a loco, et hoc modo planta quae filariter et quasi capillariter adhaeret plantae, unitur eidem : sicut enim fumi corporis in animalibus pertingentes ad poros pellium eorumdem, extenduntur calore et conti- nuantur humore vaporabili, et desiccantur aeris frigiditate, et ita stant in pellibus eorum circa corpus: ita etiam fit evaporatio ab arboribus quibusdam, et extenditur illa calore exhalante et humido vaporabili, et desiccatur et continuatur aere, e tadhaeret plantae. Sed citius corrumpitur in plantis propter siccitatem corporis ejus. Et hujusmodi lanugo sive capillaritas magis invenitur in parte Aquilonari arboris, et in locis Aquilonaribus silvarum, quam in parte Meridionali plantae vel in situ Meridionali silvarum, propter abundantiam humidi quod continet intus frigiditas Aquilonis. In parte autem Meridiei desiccatur propter directam oppositionem ad solem, et magis est in inferiori arborum quam in superiori, eo quod magis inferius abundat humidum quam superius. Magis etiam est in arboribus antiquis propter destitutionem caloris qui non potest convertere humidum in substantiam arboris. Magis enim est in truncis abscissarum plantarum quam in aliis, quia in illis calor putrefaciens jam exhalat et trahit secum humidum : et ita per poros evolans exsiccatur et filariter extenditur, et non fiunt hi capillares vapores adeo longi sicut in animalibus, nec ita fortiter adhaerent eis sicut in animalibus. Et hujus causa est, quod animalium corpora magis sunt humida et calida et magis porosa quam plantarum corpora : et ideo per siccitatem humectantur, et per frigiditatem clauditur porus, ita quod radix abscinditur a planta, et tunc de facili evellitur a planta : et soliditas ipsa plantae impedit ne per ipsam vapor in longum continuetur, et ideo breve efficitur.

Tertius unionis modus est, quod planta unitur plantae sicut pars ejus non producta ex vigore plantae, sed ex destituto humore in ipsa : sicut videmus in arboribus omnibus septimi climatis, in quas frigus et humor derivantur : quando enim in illo climate arbores antiquantur, sive sint fructiferae, sive non, tunc egreditur de ramis earum humor qui formatur in

plantam quae habet folium viride, in quo fundatur sub virore quaedam citrinitas, et habet figuram folii olivae, et lignum Ipsum componitur ex malleolis sicut vitis : et subcutaneum habet corticem viscosum valde, quo utuntur aucupes ad capiendas aves : et stat planta haec unita arbori in qua crescit sicut virga in ramo, et sicut ramus in stipite, ita quod si incidatur in loco in quo infixa est plantae, invenit lignum ejus, aut continuum, aut quasi contiguum cum ligno arboris cui unitur, et ex qua crescit : sed rarioris est substantiae aliquantulum, et erumpens omnino est alterius figurae et alterius fructus quam illa : fructus enim ejus sunt grana alba, quae in frigore hyemis per frigus exprimens inveniuntur in planta tali, quae tamen evanescunt, et ad maturitatem nullam deveniunt : eo quod non sugunt ex arbore in qua uniuntur et figuntur nisi destitutum humorem et paratum ad putrefactionem.

Quartus autem modus unionis est qui fit per insinitionem, in qua planta unitur plantae sicut stipes radici, et sicut ramus stipiti, et continuatur cum ipso, ita quod per omnia efficiuntur ejusdem ligni et ejusdem nutrimenti. Cum tamen non sint ejusdem speciei aut forte ejusdem generis, quando sit insitio, et planta quae inseritur, in tantum trahit nutrimentum ab ea cui inserta est, quod Inferius cui fit insitio, de natura sua, nihil producit nisi radices : superius autem neque ramos emittit neque surculos, nisi valde raro : digeritur tamen succus ad naturam et modum ejus substantiae, et non ejus cui inseritur : et ex hoc scimus in arbore duas esse digestiones, licet ad. invicem sint satis similes, quarum una est in radice, et altera in stipite et ramis. Et quod his admirabilius est, caro fructus est secundum naturam et virtutem digestionis stipitis, et sapor nucleorum et vigor est secundum naturam et virtutem radicis : cujus causa est, quia pulpa carnis fructuum est et de proximo fluens : substantia enim nucleorum non potest de proxi- mo fluere, sed de ea parte quae est loco cordis plantae, ex cujus virtute tota arbor inf armatur, et haec est radix. Simile autem hujus est etiam in seminibus animalium quae maxima parte abscinduntur de cerebris animalium, et attrahuntur, ut distillantia per totum corpus virtutem totius corporis accipiant. Sic enim et nuclei trahuntur a primo membro arboris, ut accipiant virtutem totius et maxime radicis quae est virtutem tribuens toti corpori plantarum.

Isti ergo sunt quatuor modi in quibus planta unitur plantae.