Caput XXIV.

Sic et poenitentiam apud illum prave interpretaris, quasi proinde mobilitate vel improvidentia, imo jam ex delicti recordatione poeniteat: 0312A quoniam quidem dixerit (I Reg. XV, 11) : Poenituit quod regem fecerim Saul; praescribens scilicet, poenitentiam confessionem sapere mali operis alicujus vel erroris. Porro non semper. Evenit enim in bonis factis poenitentiae confessio, ad invidiam et exprobrationem ejus qui beneficii ingratus exstiterit, sicut et tunc circa personam Saulis honorandam annuntiatur a Creatore, qui non deliquerat, cum Saulem assumit in regnum, et Sancto Spiritu auget; optimum enim adhuc: qualis, inquit, non erat in filiis Israelis, dignissime allegerat, sed nec ignoraverat ita eventurum, nemo enim te sustinebit improvidentiam adscribentem Deo ei, quem Deum non negans, confiteris et providum. Haec enim illi propria divinitas constat, sed malum factum Saulis (ut dixi) onerabat poenitentiae 0312B suae professione; quam, vacante delicto circa Saulis allectionem, consequens est invidiosam potius intelligi, non criminosam. Ecce, inquis, criminosam eam animadverto circa Ninivitas, dicente scriptura Jonae (Joan. III, 10) : Et poenituit Dominum de malitia quam dixerat facturum se illis, nec fecit. Sicut et ipse Jonas ad Dominum : Propterea praeveni profugere in Tharsos, quia cognoveram te esse misericordem et miserescentem, patientem, et plurimum misericordiae, poenitentem malitiarum (Joan. IV, 2) . Bene igitur quod praemisit optimi Dei titulum, patientissimi scilicet super malos, et abundantissimi misericordiae et miserationis super agnocentes et deplangentes delicta sua, quales tunc Ninivitae. Si enim optimus qui talis, de isto prius cessisse debebis, non competere 0312C in talem, id est optimum, etiam malitiae concursum. Et quia Marcion defendit arborem bonam malos quoque fructus non licere producere (Matth. VII, 48) , sed malitiam tamen nominavit, quod optimus non capit, numquid aliqua interpretatio subest etiam earum malitiarum intelligendarum, quae possint et in optimum decucurrisse? Subest autem. Dicimus denique malitiam nunc significari, non quae ad naturam redigatur Creatoris quasi mali, sed quae ad potestatem 0313A quasi judicis, secundum quam enuntiarit (Is. XLV, 7) : Ego sum qui condo mala, et: Ecce ego emitto in vos mala (Jerem. XVIII, II) , non peccatoria, sed ultoria; quorum satis diluimus infamiam, ut congruentium judici. Sicut autem, licet mala dicantur, non reprehendentur in judice, nec hoc nomine suo malum judicem ostendunt; ita et malitia haec erit intelligenda nunc, quae ex illis malis judicariis deputata, cum ipsis competat judici. Nam et apud Graecos interdum malitiae pro vexationibus et laesuris, non pro malignitatibus ponuntur , sicut et in isto articulo; atque adeo, si ejus malitiae poenituit Creatorem, quasi creaturae reprobandae scilicet, et deletui vindicandae. Atqui nec ullum admissum criminosum reputabitur Creatori, qui iniquissimam civitatem digne meritoque 0313B decreverat abolendam. Ita, quod juste destinaverat, non male destinans, ex justitia non ex malitia destinarat; sed poenam ipsam malitiam nominavit, ex malo et merito passionis ipsius. Ergo, dices, si malitiam justitiae nomine excusas, quia juste exitium destinarat in Ninivitas, sic quoque culpandus est, qui justitiae, utique non poenitendae, poenitentiam gessit. Imo nec justitiae, inquam , poenitebit Deum, et superest jam agnoscere quid sit poenitentia Dei. Non enim, si hominem ex recordatione plurimum delicti, interdum et ex alicujus boni operis ingratia poenitet, ideo et Deum proinde. In quantum enim Deus nec malum admittit, nec bonum damnat, in tantum nec poenitentiae boni aut mali apud eum locus est. Nam et hoc tibi eadem scriptura 0313C determinat, dicente Samuele Sauli (I Reg. XV, 28) : Discidit Dominus regnum Israel de manu tua hodie, et dabit illud proximo tuo, optimo super te; et scindetur Israel in duas partes, et non convertetur, neque paenitentiam aget, quia non sicut homo est ad paenitendum. Haec itaque definitio in omnibus aliam formam divinae poenitentiae statuit, quae neque ex improvidentia, neque ex ulla boni aut mali operis damnatione reputetur, sicut humana. Quis ergo erit mos poenitentiae divinae? Jam relucet, si non ad humanas conditiones eam referas. Nihil enim aliud intelligetur, quam simplex conversio sententiae prioris, quae etiam sine reprehensione ejus possit admitti, etiam in homine, 0314A nedum in Deo, cujus omnis sententia caret culpa. Nam et in graeco sono, poenitentiae nomen non ex delicti confessione, sed ex animi demutatione compositum est, quam apud Deum pro rerum variantium sese occursu fieri ostendimus.