CAPUT IV.

De floribus et herbis hujus horti.

Hortus conclusus, soror mea, sponsa , etc.

Viso de aromatibus hujus horti, restat videre de floribus, quibus universis et singulis Christus Dominus figuratur, et non solum Christus, sed et Maria et quilibet justus, sed principaliter ipse Christus. Videndum igitur de proprietatibus floram et de generibus et diversitatibus florum, quae videlicet florum proprietates subscriptis versibus facilius poterunt memoriae commendari. Sicut dicit Petrus Manducator, flos septemplicem habet proprietatem. Quia tenuis, tener, lenis, pulcher, levis, fragrans, et utilis valde. Nihil enim flore tenuius, cum stringitur: nihil tenerius, cum teritur: nihil levius, cum portatur : nihil lenius, cum attrectatur: nihil pulchrius, cum cernitur: nihil flagrantius, cum odoratur: nihil utilius, cum fructus attenditur. Sic et Christus tenuis in flagellis, tener in miseriis, levis in praeceptis, lenis in tolerantiis, pulcher in exemplis, fragrans in promissis, utilis in praemiis. Item, tenuis ad severitatem, tener ad miserationem, levis ad dominationem, lenis ad mansuetudinem, pulcher ad speciem et jucunditatem, fragrans ad promissionem, utilis ad retributio-

nem.

Flos Christus, floruit in nativitate. Unde, Isa. XI, 1: Flos de radice ejus ascendet, Defloruit in passione, quando non fuit ei species neque decor . Ideo dicitur : Flos Libani elanguit . Maria Libanus, Unde se comparat Libano non inciso . Refloruit in resurrectione secundum humanam naturam, in qua defloruerat. Unde dicit: Et refloruit caro mea .

Christus flos

Mundus, aromaticus, tenuis, tener, et speciosus, Concavus, omnicolor, vernalis, lenis, aquosus. Fructifer, inclinis, levis, expositus, medici-

Et delicatus, et habens matrem sine patre. Pascit apes, et eis ceram cum melle ministrat: Pneuma sacrum recipit, non visus spargit odorem, Matrem non violat, caput ornat, templa venustat.

Mundus peccati immunitate. Unde dicit : Ego autem in innocentia mea ingressus sum . Item, Joan. x, 36: Quem Pater sanctifivavit, et misit in mundum, - etc. Simile in Psalmo XIV, 2: Qui ingreditur sine macula, etc. Jtem, Mariae dictura est, Luc. I, 35 : Quod nascetur

x te sanctum. Nascetur conceptione in utero, et nativitate ex utero. (Quaere supra ubi hortus dicitur mirabilis.) Ad hanc munditiam designandam conceptus est in Nazareth, quod interpretatur sanctus vel munditia. Congruum enim fuit ut in ea conciperetur ille de quo dicitur, Daniel, IX, 24 : Et ungatur sanctus sanctorum, etc. Et quod in munditia conciperetur ille qui solus sine immunditia conceptus est, ut nostri conceptus immunditiam emundaret. Beatus Bernardus: " Voluit Dominus Virginem esse matrem suam, de qua immaculata immaculatus procederet, omnium maculas purgaturus, " Aromaticus bonae et sanctae opinionis fragrantia et odore. Luc. IV, 14 et 15: Fama exiit per universam regionem de illo..., et magnificabatur ab omnibus, etc. Cantic. I, 3, dicunt adolescentulae : Curremus in odorem unguentorum tuorum.

Vel, Aromaticus in promissione : quia odore spei in via nos reficit, sed in patria fructu satiabit. Unde dicit ei Psalmista, Psal. XVI, 15 : Satiabor cum apparuerit gloria tua.

Vel, Aromaticus, sicut quidam flores qui magis attriti fragrant suavius. Sic et fracto alabastro corporis Domini in cruce, domus, id est, Ecclesia impleta est ex odore unguenti .

Tenuis in triplici substantia. Spiritus et animae per humilitatem : quia semetipsum exinanivit, formam servi accipiens . Beatae carnis, in qua pro nobis fecit paenitentiam in cruce , ubi ita macilentus et exilis apparuit, quod dinumerabilia facta sunt omnia ossa ejus, sicut.

dicit ipse in Psalmo XXI, 18: Dinumeraverunt, id est, dinumerabilia fecerunt, omnia ossa mea. Nec poterat extensio corporis ejus in ligno melius describi, sicut dicit Magister in Glossa. Terrena : quia non habuit ubi caput reclinaret. Matth. VIII , 20 : Vulpes foveas habent, etc.

Tener ad litteram, quod apparuit in verberis scissione, quando attritus est propter scelera nostra . Flos iste tener propter dilectionem: quia diligens nos tenerrime, ut dicere videatur de quolibet fideli, sicut David de Jonatha, II Regum, I, 26 : Sicut mater unicum amat filium suum, ita ego te diligebam. Quod patet : quia pro amore nostro dignatus est mori. Unde se comparat zeloti qui facile offenditur et laeditur. Exod, xx, 5: Ego sum Deus zelotes, etc. Glossa: " Non ferens animam mihi desponsatam aliqua suspicione notari. " Item, Sapient, I, 10 : Auris zeli, id est, Dei zelantis et castitatem exigentis, audit omnia : quia zelus excitat eum ad audiendum. Per pietatem et compassionem peccantium exemplo pueri laeso socio compatientis. Unde dicit de peccatoribus, Jerem. XIII, 17 : Si non audieritis in abscondito, plorabit anima mea a facie superbiae, ideo enim videns Jerusalem flevit super illam , quam praesciebat ruituram, quae signat animam in aeternum damnandam. Per mansuetudinem. Unde significatur per David, II Regum, xxiii, 8 : Ipse est quasi tenerrimus ligni vermiculus. (Quaere supra, sig. 12.) Et speciosus sanctae conversationis honestate, in quem desiderant Angeli prospicere , et cujus pulchritudinem sol et luna mirantur. Et in Psalmo xcii, 1 : Dominus regnavit, decorem indutus est, id est, immunitatem a peccato. Etiam

quantum ad formam corporis luit spe- ciosus forma prae filiis hominum, quem scilicet decorem ostendit tribus amicis

suis in transfiguratione . De pulchritudine Dominicae faciei dicit Acliedus: " Credo in illo speciosissimo vultu tantam gratiae caelestis elegantiam remisisse, ut omnium in se converteret adspectum, auditum erigeret, excitaret affectum. " Species autem seu pulchritudo hujus floris maxime consistit in duobus, scilicet in candore et rubore. Nativus enim color hujus floris et quasi candidus, sancta ejus conceptio. Unde, Joan. x, 86 : Quem Pater sanctificavit, et misit in mundum, etc. Tunc enim Pater Filium sanctificavit, cum eum pro salute mundi cum sanctitate constituit incarnari. Et propter hoc dictum est Mariae, Luc. I, 35: Quod nascetur ex te sanctum, etc. Bene dicit sanctificavit, et misit: quia missio non praecessit sanctificationem.

Et de isto flore dicitur, Sapient.VII, 26 : Candor est lucis aeternae, et speculum sine macula, etc. Vel, quasi nativus color ejus virginitas et innocentia, quae duo signantur in candore. Unde vocat se Ulium . Sed huic candori accrevit rubor rosae, id est, martyrii in passione. Et hoc patet in floribus quarumdam arborum et herbarum, qui primo candidi apparent, et tandem vertuntur in ruborem. Candidus enim in natura divinitatis permansit, licet secundum naturam humanam in passione rubuerit. Ab hac duplici specie, commendat Ecclesia sponsum suum, Cantic. v, 10 : Dilectus meus candidus et rubicundus. Candidus secundum deitatem: quia candor est lucis aeternae, et emanatio quaedam claritatis Dei sincera , quod est dicere, luminosissimus et mundissimus. Rubicundus vero, id est, flammeus et rutilautissi- mus: quia filius charitatis ipsius Patris: et sicut Deus de Deo, sic charitas de charitate. I Joan. IV, 16 : Deus charitas est. Quod tam de Patre quam de Filio potest intelligi. Vel, candidus mundissimo sanctissimoque ingressu in mundum, rubicundus in egressu de mundo : quia tunc proprio sanguine rubricatus, Unde, Apocal. XIX, 13, qui sedebat super equum album, vestitus erat veste aspersa sanguine, id est, carne proprio sanguine rubricata. Unde, Isa. lxiii, 2 : Quare rubrum est indumentum tuum, etc? Vel, candidus puritate sanctimoniae et innocentiae, rubicundus ferventissima charitate. Et sunt hi duo colores amantibus gratissimi. Vel, candidus quantum ad munditiam humanitatis, rubicundus quoad splendorem divinitatis quae signatur in auro quod splendet et rutilat. Cantic. v, 11 : Caput dilecti mei aurum optimum. Caput vero Christi Deus . Hanc duplicem pulchritudinem ostendit in transfiguratione . Unde ibidem. dicitur, quod resplenduit facies ejus sicut sol, et vestimenta ejus facta sunt alba sicut nix. Per faciem deitas de qua dictum est Moysi, Exod. xxxiii, 20 : Non poteris videre faciem meam: non enim videbit me homo, et vivet, Per vestimenta signatur humanitas: quia habitu inventus est ut homo .

Item, A gemino decore commendatur flos iste, quo signatur dilectus Ecclesiae, ubi dicit ei sponsa : Ecce tu pulcher es, dilecte mi, et decorus , etc. Pulcher dicitur quasi pollens cultu. Quod pertinet ad exteriorem hominem, scilicet quoad motuum maturitatem. Decorus dicitur quasi decus cordis : quoad interiorem, et designat cordis puritatem.

Item, De specie hujus floris dicit Propheta loquens ad sponsum : Tu es speciosus forma prae filiis hominum . Sed .

contra, Isa. liii, 2, dicitur : Non est species ei, neque decor. Solutio : Quod dicit Isaias, intelligitur de ignominia passionis. Speciosus, inquam , forma, id est, loce, candore, et habitu. Luce. Unde, Eccli. xliii, 10 : Mundum illuminans in excelsis Dominus, Candore. Unde, Sapient, vii, 26 : Candor est lucis aeternae, etc. Habitu. Unde, Isa. lxiii, 1 : Iste formosus in stola sua. Et alibi : Circumda tibi decorem . Nec solum speciosus, sed excellentissime pulcherrimus. Unde, Prae filiis hominum : quia de plenitudine ejus omnes acceperunt : quia ipse est speciei generator , Potuisset enim dixisse prae Angelis, quia etiam Angelis speciosior est: sed quia commendabat ipsum secundum humanitatem, melius dixit, prae filiis hominum. Signum autem suae tantae pulchritudinis est, quod in eum desiderant Angeli prospicere .

Item, Notandum quod Dominus decorem suum abscondit Judaeis. Unde, Isa. liii, 2 et 3 : Vidimus eum.., despectum, Signavit discipulis in transfiguratione . Ostendit Angelis in ascensione, et deinceps. Unde videntes eum ascendentem dixerunt, Isa. lxiii, I : Quis est iste qui venit de Edom, tinctis vestibus de Bosra ? iste formosus in stola sua, id est, in habitu humanitatis. Promisit videndum electis. Isa. xxxiii, 17 : Regem in decore suo videbunt oculi ejus, scilicet cujuslibet beati. Dicitur ergo speciosus forma prae filiis hominum : quia In omnibus aliis est culpa. Ad Roman. iii, 23 : Omnes enim peccaverunt, etc. Sed ipse peccatum non fecit .

Item, De hac duplici pulchritudine dicit Psalmista, Psal. xliv, 5, Christo : Specie tua et pulchritudine tua. Species ad divinitatem, pulchritudo refertur ad humanitatem. Unde sponsa dicit ei, Cantic. I, 15 : Ecce tu pulcher es, dilecte

mi, et decorus. Dicit ergo : 0 potentissime, intende., id est, hominem pereuntem respice, specie tua, id est, misericordia deitatis quae per speciem signatur, et pulchritudine, id est, humilitate humanitatis. Exod, iii, 7 et 8 : Vidi afflictionem populi mei, ecce misericordia : et descendi ut liberem eum, ecce humilitas. Et commendat eum. a . duobus. A misericordia. Unde, Intende. Ab humilitate. Unde, Prospere procede, id est, procede de utero Virgini s, de quo processu habetur ibi : Ipse tamquam sponsus procedens de thalamo suo . Prospere, id est, ad prosperitatem et utilitatem nostram, quia omnia bona nobis contulit : et regna, scilicet super filios tuos quos a diabolo liberasti.

Concavus per virtutem humilitatis, sicut flores lilii, rosae et violae, et caeteri concavi sunt, sicut patet. Et in concavitate suae humilitatis vel humanitatis attulit apiculis suis mei suae divinitatis, id est, nobis, si in nobis invenerit proprietates apiculae.

Omnicolor. Est enim purpurei, aerei, hyacinthini, et lividi coloris ut viola. Purpurei in quantum rex et martyr, quia purpura regibus convenit : et sanguis quo signatur martyrium, purpurei coloris est. Aerei propter virtutem contemplationis. Hyacinthini qui est color caelestis, quia de caelo descendit. Unde et designatur per sapphirum. Lividus etiam et discolor jacuit in sepulcro, cujus livore sanati sumus .

Item, Candet ut lilium. Unde, Cantic. II, 1, dicit : Ego Ulium convallium. Intus et exterius per duplicem innocentiam, ut supra dictum est. Item, rubet quasi rosa per eximiam charitatem, per verecundiam virginalem, per patientiam singularem, per proprii sanguinis effusionem. Fuit etiam quasi crocei coloris per virtutem charitatis : quia sicut crocus res quibus admiscetur, in suum convertit.colorem : et sicut fermentum farinam conspersam in suum saporem convertit, sic et ejus charitas forma est omnium virtutum. Vel etiam croceus color designat sapientiam. In eo enim sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi .

Alio etiam modo potest flos iste appellari omnicolor, videlicet ab affectu. Et ideo quasi generaliter se appellat florem, sed non determinat qualem, Cantic. ii, 1, ubi dicit : Ego flos campi, etc. : et hoc quia non uno modo floret in campo Ecclesiae, sed rubet in martyribus, viret in confessoribus, candescit in virginibus, pallet in paenitendi bus, nigrescit in humilibus, pallet in despectis et patientibus, rutilat in doctoribus, et caetera hujusmodi. Sicut enim stella differt a stella in claritate , sic campus Ecclesiae in florum diversitate. Christus enim alios rubricat imitatione suae passionis, alios candidat sanctimonia castitatis, alios virides facit virore fidei vel patientiae, alios pallidos pallore paenitentiae, alios rutilantes splendore sapientiae et hujusmodi. Et ideo sicut ex uno Christo tanta colorum vel pulchritudinum varietas, sic ex uno sole tanta Iuminaritas : unde idem est dicere, ego sum flos campi, quod est dicere, ego sum lux mundi . Sicut enim sublato sole totus mundus remanet tenebrosus, sic sublato hoc flore nihil pulchritudinis remanet in campo Ecclesiae.

Praeterea, Quid fragrat suaviter, aut sapit dulciter, aut lucet delectabiliter in unoquoque sanctorum nisi flos iste ? Unde, II ad Corinth. II, 15 : Christi bonus odor sumus Deo, etc. Augustinus : " In proximo non diligitur nisi Deus. Id

vero solum quod diligitur, fragrat, sapit, et lucet in campo Ecclesiae. "

Item, Propter hujusmodi colores varios comparatur sponsus arbori malo , et inter lapides pretiosos topazio qui dicitur quasi topandion, id est, omnicolor. (Quaere titulo de arboribus et lapidibus pretiosis.) Vernalis, Annuntiatus siquidem et conceptus est iste flos in tempore florum, hoc est, in vere. Unde, Cantic. ii, 10 et 11, dirigitur sermo ad. Mariam Filium Dei concepturam : Surge, propera, amica mea,... et veni : jam enim hiems transiit, etc. Et paulo post, v. 12 : Flores apparuerunt in terra nostra. Et paulo post, v14 : Ostende mihi faciem tuam, sonet vox tua auribus meis. Post hiemem, scilicet in vere conceptus est Christus a Virgine, quae ostendit faciem suam, cum in voce Angeli verecundata est et turbata : sonuit vox ejus in auribus Domini, cum dixit : Ecce a cilla Domini, fiat mihi secundum verbum tuum . Et hoc verbo concepit. In hac autem melliflua responsione inaestimabiliter delectatus est Deus : et ideo ibi sequitur, Cantic. ii, 14 : Vox enim tua dulcis, etc. Conceptus est etiam flos iste et nutritus in Nazareth, quod interpretatur flos. Congruum autem erat florem cum flore concipi, et de flore nasci, et in flore nutriri, et in tempore florum, hoc est, in vere nuntiari. Abiitis etiam spiritualiter concipitur, in quibus reperit tres floris proprietates, scilicet speciem, id. est, honestatem conversationis, fragrantiam, id est, odorem bonae opinionis, spem fructus, id est, intentionem aeternae retributionis. Beatus Bernardus : " Amat florigeram patriam flos de radice Jesse : florem te reputat, et ad te divertit sicut ad Nazareth, si tibi vel honestas conversationis tamquam floris species, vel odor

bonae opinionis tamquam . fragrantia floris, vel intentio aeternae retributionis tamquam spes fructus non desit. "

Item, Flos iste vernalis : quia conceptus in vere quod est tempus renovationis, quando quodammodo iuvenescunt et renovantur omnia terraenascentia, pariunt et educant aves et animalia, florent et germinant arbores et virgulta. Conveniens omnino tempus renovationi humanae naturae, ut quando florent caeterae virgae, floreret etiam virga de radice Jesse : et inde ascenderet Jesus Nazarenus, qui simul est flos et fructus. Unde de ea dicit mater : Flores mei fructus honoris et honestatis . Et bene dicit flores mei pluraliter, non Hos meus, licet unicum florem protulerit : quia ipse est Ulium per castitatem, viola per humilitatem, crocus per charitatem, rosa per patientiam singularem, et hujusmodi.

Et nota, quod spes fructus non habetur sine hoc flore, nec flos iste habitus est sine virga ista : ergo sine virga ista nec flos habetur, id est, spes, nec fructus vitae aeternae.

Lenis, id est, suavis ad tangendum benignitate et mansuetudine, quae maxime patet in peccantium justificatione et peccatorum remissione. Revocat aversos a se dulciter. Isa. xxx, 21 : Aures tuae audient verbum post tergum monentis, etc. Exspectat eos patienter. Isa, xviii, 4 : Quiescam, et considerabo in loco meo, qui. est misericordia, etc. Suscipit revertentes hilariter. Exemplum de filio prodigo et patre suscipiente . Peccata condonat liberaliter. Beatus Bernardus : " Quod non, damnat in ulciscendo, non confundit improperando, non minus diligit imputando. " De primo, Ezechiel. xviii, 32 : Nolo mortem peccatoris, etc. De secundo, Jacobi, I, 5 : Dat omnibus affluenter, id est, plusquam sciant pe-

tere, remissionem scilicet, grati am et gloriam. De tertio : Beatus vir cui non imputavit Dominus peccatum .

Aquosus, id est, succosus : cujus succus pietas, compassio, et lacrymae. Unde, Luc,XIX , 41 : Videns civitatem Jerusalem, flevit super illam, etc.,ut supra. Similiter in passione orans et allegans pro crucifixoribus. Ad Hebr. v, 7 : Qui in diebus carnis suae, etc.

Fructifer. In flore habetur spes fractus : et in Christo spes omnis boni praesentis et futuri. Unde dicit, Eccli.XXIV, 25 : In me omnis spes, antiquorum scilicet, et modernorum. Unde dicitur in Psalmo lxi, 9 : Sperate in eo, omnis congregatio populi. Bene dicit, In me : quia maledictus homo qui confidit in homine . Vitae, scilicet aeternae, et virtutis. Viae qua pugnatur contra vitia.

Item, Sine flore non habetur fructus, nec sine gratia Christi boni aliquid sperandum est : quia pessima esset praesumptio.

Sperandum est in Christo. Quia largissimus est. Esther, II, 18 : Assuerus dona largitus est secundum magnificentiam principalem. Quia dare potest temporalia et aeterna. Proverb. iii, 16 : Longitudo dierum in dextera ejus, et in sinistra illius divitiae et gloria. Quia hortatur nos ad petendum. Matth. vii, 7 : Petite, et dabitur vobis. Joan. XVI , 24 : Usque modo non petistis quidquam. Quia consuevit dare plura quam petantur, sicut patet in. latrone crucifixo. Ideo dicit ei Psalmista, Psal. XXIV, 6 : Reminiscere miserationum tuarum, Domine.

Inclinis, in quo signatur humilis obedientia Christi, qui. humiliavit semetipsum factus obediens usque ad mortem, mortem autem crucis 5 . Flores enim rosae, lilii et violae, semper in partem alteram inclinantur. Hanc obedientiam innuebat Christus, cum inclinato capite tradidit spiritum .

Levis peccati immunitate, quod pondere suo animam deprimit in gehennam. Cujus caro dicitur nubes levis . Qui peccatum non fecit , etc. Vel, levis praedicationis discussione. Vel, levis obedientiae adimpletione. Quia exsultavit ut gigas ad currendam viam , scilicet mandatorum Patris. Per hanc levitatem sursum continue ferebatur divinitatis contemplatione.

Expositus, Unde appellat se florem campi, non horti . (Hoc invenies infra). Omnibus enim volentibus expositus est ad delectabiliter intuendum, ad suaviter odorandum, ad utiliter colligendum.

Medicinam, id est, medicinalis. In ipso enim inventa est medicina generis humani, in quo a planta pedis usque ad. verticem antequam flos iste appareret, nulla sanitas erat : sed medicatum est floris hujus succo, specie, et odore, scilicet succo aquae et sanguinis, specie conversationis, et odore opinionis.

Et delicatus, Unde dicit David de Salomone, id est, Deus Pater de Christo, I Paralip.XXII, 5 : Salomon, filius meas, puer parvulus est, etc.

Et habens matrem sine patre. Mater floris est terra, vel arbor, seu herba, de qua flos oritur sine coitu, sine masculo, sine semine. Sic et Christus secundum humanitatem habuit matrem sine patre, sicut secundum deitatem patrem habebat sine matre.

Pascit apes, ei eis ceram cum melle ministrat. Flos enim licet sterilis appareat, fructum tamen habet benedictum sed secretum, dulcem et salubrem, ab immundis pigris et pinguibus absconditum. Norunt enim apes agiles virgines et faecundae, ubi quaerant quid eligant, quid gutturi, quid cruribus committant : norunt quid cerae conveniat, quid liquori, quid aptum sit ut luceat omnibus qui in domo sunt, quid ut transferatur in cellam pigmentariam, etc. Esto ergo et tu apis, assume pennas virtutum, vola a terra per contemptum temporalium. Elige et collige in isto et ex isto flore quo mellifices, quod condas aestivo tempore, quo vivas hiemali, donec hiems transeat, imber abeat et recedat.

Item, Ex isto flore mellificatio, fructificatio, cibus, potus, et medicina. Ex illo siquidem mel et cera. Ex melle potus inebrians aeternae securitatis. Ex melle enim quaedam pocula conficiuntur. Ex melle refectio internae satietatis : quia mel. implet et reficit quando comeditur. Ex hac medicina sanitas sempiternae incorruptionis. De ejus cera splendor aeternae claritatis, et in ejus melle dulcor indeficientis felicitatis.

Pneuma sacrum recipit. Unde, Isa. XI, 1 et 2 : Egredietur virga de radice Jesse, et flos de radice ejus ascendet. Ei requiescet super eum spiritus Domini, Spiritus Domini transitive vel intransitive, id est, spiritus qui est Dominus, in quo est libertas : quia spiritus est Deus . Qui in solo Christo plenissime requievit : quia mansit et numquam recessit. Joan. I, 33 : Super quem videris, etc. Item, quia in. eo gratia nec crescere nec decrescere potuit : quia non ad mensuram dedit ei Dominus spiritum . . Requievit etiam in eo : quia

Christus fuit sine molestia cujuscumque peccati. I Petri, II, 22 : Qui peccatum non fecit, etc. In ipso etiam requievit : quia in ipso solo habitat plenitudo divinitatis corporaliter . In nobis autem fumus et stillicidium et mala uxor saepe expellunt spiritum de domo sua, vel molestant.

Non visus spargit odorem. Odor enim floris sentitur, licet flos non videatur. Odorem siquidem hujus floris multis intermediis nationibus praesensit magnus ille patriarcha Isaac in filio suo Jacob cui benedicebat. Unde et cum admiratione prorumpit in haec verba, Genes, xxvii, 27 : Ecce odor filii mei sicut odor agri pleni cui benedixit Dominus, (Hanc auctoritatem invenies expositam titulo, quod Maria ager.) Noster enim Jacob, id est, Christus noster luctator filius est Isaac, de cujus stirpe descendit Maria. Et ipsa est ager plenus omni suaveolentia virtutum quasi flosculorum, cujus odori comparatur odor filii, qui natus est de mundissima totus mundus, et de dulcissima totus dulcis.

Matrem non violat, sed magis insignit, nobilitat, et venustat, et commendabilem reddit. Matrem, id est, terram vel herbam aut arborem de qua oritur. Similiter Christus conceptus est absque matris defloratione, portatus et natus absque materni uteri laesione, et ex ejus conceptione, partu, et maternitate totus honor et gloria Mariae. Unde, Osee.IX, 11, dicitur de Christo et de Maria : Gloria eorum a partu, et ab utero, et a conceptu, ordine praepostero. A conceptu sine virginitatis laesione, ab utero sine ventris gravatione, a partu sine parientis dolore.

Caput ornat: quia de floribus fiunt serta et coronae quae deferuntur in capite. Et dicitur serium ab inserendo :

quia ibi flores inseruntur. Christus enim corona est electorum suorum, quae sine certamine non habetur. II ad Timoth.II, 5 : Non coronatur nisi qui legitime certaverit, id est, perseveranter et debito fine. Isa. xxviii, 5 : In die illa erit Dominus exercituum corona gloriae, et sertum exsultationis residuo populi sui, etc.

Templa venustat. Unde circa altaria solent apponi rosae et lilia. Unde canitur de beata Virgine quae est Christi templum speciale : " Sicut dies verni circumdabant eam flores rosarum et lilia convallium. " Singuli etiam justi singula sunt templa Christi, quibus dicitur, I ad Corinth. III, 17 : Templum, Dei sanctum est, quod estis vos, quorum tota spiritualis vel interior pulchritudo ex isto flore est.

Cantic.II 1, dicit sponsus ad sponsam : Ego flos campi, qui proprie est viola, etc. Superius invitaverat sponsa sponsum ad quietem et amplexus, lectuli viriditate, dicens, Cantic. i, 15 : Lectulus noster floridus, e t domus pulchritudine atque magnificentia, dicens, ibid., f, 16 : Tigna domorum nostrarum cedrina, etc. Sed sponsus vocat eam ad strenuitatem certaminis, et laborem agriculturae spiritualis, dicens : Ego flos campi. Quasi diceret : 0 sponsa, tu delectaris in quiete, secretis vis florere virtutibus, et hanc pulchritudinem amas : ego vero aliam quaero, scilicet pulchritudinem pietatis et salutem multorum. Odorem meum toti mundo innotescere cupio, quod fieri non potest nisi postposita quiete qua delectaris, ad praedicationis officium attingas : quod libenter facere debes, quia ego flos campi.

Ego flos campi, id est, decor et gloria mundi, in quo pugnandum est. Ego qui naturaliter sum Deus, sum flos campi, id est, Virginis. Filius. Campus enim incultus est, et tamen florem producit :

sic et beata Virgo intacta et illibata Christum peperit.

Omni suavitate odorus, adspectu decorus, gustu dulcis, tactu suavis, olfactu delectabilis, sed non lectuli vel horti, imo campi.

Per victoriani certaminis obtinendus : quia sum bravium in stadio currentibus, corona proposita in campo certantibus. Isa. xxviii, 5 : In die illa erit Dominus exercituum corona gloriae, et sertum exsultationis residuo populi sui. II ad Timoth.II, 5 : Non coronatur nisi qui, etc. I ad Corinth. IX, 24 : Unus accipit bravium.

Ut qui me habere desiderat, campum certaminis non fugiat.

Non lectuli, id est, vernans indeficienter et mundus naturaliter adhaerens radicibus originis meae : quia a Patre procedens non sum. ab eo divisus, sed flos lectuli marcidus est, quia a radice separatus.

Illis fragrans suavius, vernans jucundius, qui pro me certant fortius, et laborant fructuosius. Id est, eorum qui per charitatem sunt extensi ad alios, et per justitiam secundum utramque sui partem expositi. In illis enim salva pace contemplativorum floret sponsus fructuosius, fragrat suavius et latius, vernat propensius fide, spe, et charitate currentibus, in futuro erit fructus lectuli pervenientibus. Sic ergo currite ut comprehendatis .

Per certamen obtinendus, per laborem colligendus, tandem maturatus in fructum, in aeterna requie quae est lectulus spatiosissimus, semper sine fastidio comedendus.

Non horti : quia omnibus volentibus ad delectabiliter intuendum., ad suaviter odorandum expositus, non in lecto vel in domo singulariter possidendus inclusus. Hoc dicitur contra illos qui in solo otio contemplationis, non in labore actionis, vel in sollicitudine praelationis opi- nantur esse salutem, quasi solus lectus contemplationis sit floridus, et totus campus conversationis activae sit sordidus.

Laborantibus spem fructus promittens : in flore enim fructus speratur. Nec dicit, sum, vel fui, vel ero, sed sine tempore, Ego flos campi, ad innuendum, quod semper est cum laborantibus. Matth. xxviii, 20 : Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus, etc. Quasi dicat sponsae : Noli in abscondito cubiculi, vel in arcto lectuli me quaerere : quia palam me exhibeo omnibus ad cognoscendum., inveniendum, obtinendum, ut flos campi, quo nihil magis expositum.

Id est, ego solus campo Ecclesiae vernantiam, floritionem et odorem tribuo, quae est campus propter aequalitatem justitiae, propter latitudinem et extensionem charitatis. Sed quomodo est flos campi ? sicut aromatica species est odor nasi, sicut aurum et lapides pretiosi sunt divitiae vasis continentis illa. Ecclesia dicitur campus propter duo. Primo, quia est locus certaminis. Secundo, quia locus laboris, sicut a.gerulus, vinea. Eccli.II, 1 : Fili, accedens ad servitutem Dei, etc.

Id est, ego qui sum fructus caeli ut Deus, sum flos campi, id est, mundi ut homo. Quasi diceret : Qui vult satiari fructu per fruitionem, redoleat florem per imitationem.

Id est, virgo de virgine natus. Alii virgines sunt flores horti, id est, de corrupta matre nati : quia hortus excolitur humano exercitio quod non Maria. Vel, hoc dicit contra illorum praesumptionem, qui praeeminent altitudine scientiae vel vitae sanctitate. Quasi diceret : Ego sum flos campi, non solum montium, id est, sanctorum vita et scientia sublimium, sed et campi, id est, simplicium. Vel, ego sum flos campi, non solius montis Judaeae quae velut mons primo recepit radios fidei, sed et campi,

id est, gentilitatis, in qua velut in campo diabolus libere et absque offendiculo discurrebat.

Et Hihim convallium, id est, decus et gloria humilium, qui parati sunt ad patiendum, quibus revelo humilitatis meae claritatem quam gessi in humanitate nascens et moriens, quibus etiam revelo aeternae deitatis splendorem magis quam montibus, id est, sapientibus hujus mundi, ut habetur, Matth. XI, 25, et Jacob.IV, 6 : Deus superbis resistit, etc.

Christus lilium convallium, id est, natum in convallibus. Quasi diceret : Sicut lilium nascitur in convallibus, sic ego natus sum de humilibus, id est, decus et decor gentium et omnium qui sordes vitiorum velut valles in se excipiebant : non enim veni vocare justos, sed peccatores, scilicet ad paenitentiam ,

Vel, Convalles Domini plebes humiles. .Convalles quini dicuntur valles quae montes conjungunt, vel montibus conjunctae sunt. Ita plebes humilium laicorum velut in medio duorum montium, sunt inter claustrales et clericos saeculares, ab altero lucem doctrinae, ab altero lucem exempli, velut radios suscipientes. Ex utroque etiam monte doctrinis quasi fluviis descendentibus irrigantur. Unde, Inter medium montium pertransibunt aquae . Specialiter ergo lilium istarum convallium se dicit sponsus, et tacet de montibus, ut castitas conjugalis etiam lilii particeps reputetur. Idem ergo secundum unam expositionem sunt campus et convalles, scilicet caetus simplicium, sed campus dicitur ex planitie justitiae vel extensione charitatis : convalles autem ex montium circumstantium supereminentia.

Possunt intelligi etiam convalles omnes electi sicut et campus : nam campus propter planitiem justitiae et latitudinem charitatis, convalles propter humilitatem qua salubriter se supprimunt et invicem se alter alteri subjiciunt. Ad Roman. XII,

10 : Honore invicem praevenientes. Placet ergo Christo in electis, quod campus sint, sed specialiter placet, quod convalles duplici humilitate humiles, interiori et exteriori : et ideo generali nomine floris campum laudat dicens : Ego flos campi, sed speciali nomine lilii convalles attollit, dicens : Et lilium convallium. Quasi diceret : Mihi justitia placet et charitas, sed specialiter humilitas. Unde non Mariae charitatem, sed humilitatem dicitur respexisse. De qua etiam specialiter dixit in terris, Matth. XI, 29 : Discite a me, etc. Lilium autem ideo se nominat sponsus : quia in lilio ipse flos est fructus. Sic Christus flos et fructus est idem. Sed flos spectantibus, fructus fruentibus. Unde dicit : Flores mei fructus honoris et honestatis .

Maria flos fere secundum omnes proprietates, flori suo qui Christus est, superius assignatas.

Mundus per virginitatem et omnimodam innocentiam : quia nihil inquinatum incurrit in illum florem , ex quo mundatus est in sua sanctificatione.

Aromaticus per suaveolentem opinionem. Unde dicitur ei, Cantic. i, 3 : Post te curremus in odorem unguentorum tuorum, cujus odor maxime in tribus consistit, in virginitate quoad carnem, in humilitate et devotione quoad animam, in utroque quoad deitatis inhabitationem. Propter hunc triplicem odorem dicit ipsa de se, Eccli.XXIV, 20 : Sicut cinnamomum et balsamum aromatizans, etc.

Tenuis in triplici substantia, corporali per temperantiam et carnis macerationem, spirituali scilicet in anima per summam humilitatem, terrena per voluntariam paupertatem, vel temporalium, si ea umquam habuit, largam erogationem.

Unde de ea specialiter intelligitur illud Proverbiorum, XXXI, 20 : Manum suam aperuit inopi, et palmas suas extendit ad pauperem.Tener per mansuetudinem, per pietatem, per peccantium compassionem, per dilectionem tenerrime diligens corpus et membra Filii sui, id est, Ecclesiam et universos fideles. (Quaere titulo de dilectione Mariae ad proximos.)

Et speciosus, id est, omnimoda specie dilectionis plenus : quia superlative participat pulchritudi.ni omnium sanctorum. Unde, Cantic.VI, 9, dicitur pulchra ut luna, id est, universalis Ecclesia : quia quidquid pulchritudinis habent caeteri sancti in parte, habet ista in toto. (Quaere titulo de pulchritudine ejus,)Concavus , per humilitatem. In hac autem concavitate, id est, merito humilitatis suae quan) respexit Deus, id est, approbavit, attulit nobis ipsa mel divinitatis. Per humilitatem autem et votum virginitatis placuit ipsa Domino, sed per fidem concepit. Unde per aurem dicitur concepisse, id est, per Iidem dictorum : quia fides ex auditu . Ideo ei dicitur: Mel et lac sub lingua tua . (Quaere titulo de dulcedine ejus.)

Omnicolor. Unde et inter lapides specialiter comparatur topasio, qui dicitur quasi topandion, id est, omnicolor, et est omnium gemmarum pretiosissima.

Levis per mansuetudinem et benignitatem. Unde ei canit Ecclesia :

Virgo singularis

Inter omnes mitis, etc,

Ipsam enim non inveniunt peccatores scrupulosam. (Quaere titulo de benignitate et mansuetudine ejus.)Levis, id est, sine pondere peccati. Unde et dicitur nubes levis . Levis etiam per virtutum multitudinem, quae igneae naturae sunt.

Et medicinams , In flore enim Mariae qui est Christus, inventa est humani generis medicina. Unde, Eccli, xxxviii, 4: Altissimus creavit de terra medicamenta, scilicet carnis virgineae.

Fructifer. Unde dictum est ei, Luc. I, 42 : Benedictus fructus ventris tui. (Quaere retro,)

Inclinis per obedientiam juxta doctrinam spiritus qui ei dixerat, Psal. xliv, ii : Inclina aurem tuam, .etc. Omnes enim flores vel fere omnes in partem alteram inclinantur, sicut patet in lilio, rosa, et viola.

Recreans pulchritudine et odore caput, id est, principale mentis, devote de ea meditantibus.

Subtilis, sicut patet in, floribus vitis et corili: tam subtilis enim fuit ejus foecunda virginitas, quod eam diabolus non potuit explorare, nec homo comprehendere.

Aquosus, id est, succosus, cujus succus pietas et compassio cordis ejus, vel abundantia gratiarum, vel lacrymae tempore Dominicae passionis et post Filii ascensionem.

Et delicatus. Unde significatur per Susannam quae interpretatur Ulium : de qua dicitur, Daniel. XIII, 31, quod erat delicata nimis, et pulchra specie, Jerem. VI, 2 : Speciosae et delicatae assimilavi filiam Sion, id est. Mariam.

Communis : quia expositus omni tempore volenti capere ad delectabiliter intuendum, ad suaviter odorandum, ad utiliter colligendum. Unde sicut Filius gloriatur et se appellat florem campi , sicut, supra dictum est, sic et ipsa potest singulariter gloriari et dicere: Ego flos campi: quia in mundo florem non perdidit, cum nec monialis fuerit, nec reclusa, gloriosius reputans florere in mundo qui hic designatur per campum, quam in horto, vel deserto, Rorificatus : suscepit enim Filium Dei

in incarnatione quasi rorem mellifluum : et Ideo tota facta est rorifica et mellita.

Pascit apes, id est, contemplativos et sibi devotos devotione quasi quadam mellea dulcedine, ut supra de Christo, Et eis ceram cum melle ministrat, id est, humanam Christi naturam cum melle deitatis.

Matrem glorificat, id est, herbam vel arborem vel terram de qua nascitur. Et beata Virgo gloria, laus et honor est et laetitia matris suae. Unde, Cantic.VI, 8 : Una est matris suae, electa genitrici suae.Non visus spargit odorem : licet enim ipsam non videant fideles animae in praesenti intuitu corporali, tamen adolescentulae currunt in odorem ipsius .

Pneuma sacum recipit : merito enim humilitatis et virginitatis supervenit in eam Spiritus sanctus.

Caput ornat: quia Christum caput nostrum vestivit et induit gloriosa humanitate. Unde, Cantic. iii, 11: Videte regem, Salomonem in diademate, etc.

Templa venustat. Unde de ipsa canitur : " Cujus vita inclyta cunctas illustrat Ecclesias, " militantem scilicet, et triumphantem.

Maria coloris candidi ut lilium per virginitatem et innocentiam et immunitatem peccati. (Quaere infra titulo de lilio,)Vel etiam candor gloriam designat immortalitatis.

Rubei ut rosa, per pulchritudinem naturalem, per verecundiam virginalem, per eximiam charitatem, per patientiam singularem et affectum martyrii. (Quaere infra titulo de rosa.)

Purpurei ut viola: quia regi regum conveniens : purpura enim regibus convenit. Vel purpurei per martyrium animae : quia sanguis quo signatur martyrium, purpurei coloris est. (Quaere infra titulo de viola.)

Hyacinthini qui color caelestis est: quia conversatio ejus erat in caelis .

Aerei ratione suae contemplationis : etenim usque ad caelum attingebat stans in terra .

Lividi: quia mente compassa est Filio patienti. Unde dicit, Cantic. 1, 5 : Fusca sum, quia decolor avit me sol, id est, Filius meus mortis eclipsim patiens.

Crocei per sapientiam et charitatem quae notantur in auro : crocus enim crines habet aureos. (Quaere infra titulo de croco.)

Lazurini per voluntariam paupertatem : quia similiter est color caelestis : quia regnum caelorum praemium est paupertatis . Nisi enim fuerit voluntaria, non est caelestis coloris, sed terreni: et sicut lazuri color pulcher est et pretiosissimus, sic et paupertas coram Deo.

Viridis per virorem fidei, quae non emarcuit in ea tempore Dominicae passionis sicut in omnibus aliis, sicut dicit Ambrosius. Ideo dicitur de ea, Proverb. XXXI, 18 : Non exstinguetur in nocte, scilicet Dominicae passionis, lucerna ejus, id est, fides.

Cantic. II, 2 : Sicut lilium inter spinas, sic amica mea, inter filias.

Verba sunt Christi de Maria, vel. fideli anima. Lilium ratione candoris signat innocentiam et peccati immunitatem : quia Maria ex quo sanctificata est ab originali, creditur non peccasse. Dicitur autem lilium quasi lacteum propter colorem lacteum.

Maria dicitur Ulium. Quia sicut filium spinis inter quas nascitur, praestantius est absque comparatione, sic Maria Judaeis de quibus nata est. Unde sicut spina rosam, sic genuit Judaea Mariam. Imo in ejus compassione spinae reputantur et animae sanctae et virtutes angelicae : quia sicut dicitur, Job, xxv, 5 et 6 : Ecce luna non splendet, et stellae non sunt mundaein conspectu ejus : quanto magis homo putredo, et filius hominis vermis !

Quia sicut lilium candorem suum retinet inter spinas, et quanto magis ab illis pungitur, majorem emittit odoris fragrantiam : sic Maria dum a nequam Judaeis in Filio perageretur, semper retinuit mentis innocentiam, non reddens malum pro malo, nec pro maledicto retribuens maledictum, imo cum ipsius mentem pertransiret gladius passionis, ubi tota compuncta est, ut diceret cum Susanna, quae interpretatur lilium : Angustiae mihi sunt undique : tunc verissime dixisse visa est illud Canticorum., I, 11 : Dum esset rex in accubitu suo, id est, in humiliatione crucis, nardus mea dedit odorem suum. Inde etiam candori hujus lilii accrevit rubor rosae : quia compassio cordis virginei pro summo martyrio Virgini reputatur. Et secundum hoc hujus auctoritatis, Sicut lilium inter spinas, sic amica mea inter filias, potest hic esse sensus, ut dicat Filius : Sicut ego qui sum lilium, id est, innocens, inter spinas, id est, inter Judaeos qui circumdederunt me sicut apes, et exarserunt igne irae et odii adversum me sicut ignis in spinis: sic amica mea, id est, Maria inter filias, id est, inter synagogam et gentilitatem quae me crucifixerunt, synagoga scilicet auctoritate, gentilitas ministerio, et animam matris meae confixerunt, dilaceraverunt, et compunxerunt.

Quia sicut lilium totum quod habet odoris et decoris fructus et amoenitatis, transmittit ad summum, et collocat in capite suo : sic Maria Deo Trinitati quidquid boni habet, attribuit, dicens : Fecit mihi magna qui potens est , etc. Quasi diceret cum Apostolo illud epistolae primae ad Corinth. xv, 10 : Gratia Dei sum id quod sum. Et hoc facit exemplo Filii sui Patri a quo habet originem, totum attribuentes: unde dicit. Joan. XVII, 20: Pater, mea omnia tua sunt.

Quia sicut lilium dolores mitigat et ardores exstinguit, sic Maria precibus suis et exemplis in nobis peccatoribus et in servis suis quam maxime noxias refraenat, et exstinguit concupiscentias, et mitigat dolores animae, consolationem gratiae transfundendo in. eam, ut ei verissime possit dici : Secundum multitudinem dolorum meorum in corde meo, consolationes tuae, o Maria, laetificaverunt animam meam .

Quia lilium in medio floris grana habet crocea et quasi aurea, quae septem hastulis supportantur, in quo septiformis gratia designatur, quae florem Mariae, id est, Christum super omnes implevit . Designantur etiam in granis aureis initia bonorum operum, et thesauri sapientiae et scientiae qui fuerunt absconditi in hoc flore . Vel, grana aurea in medio floris Filius Dei Deus et homo in utero Virginis.

Item, In lilio flos fructus est. Sic et in Virgine flos ejus, id est, Christus fructus ejus. Unde et ipsa dicit, Eccli . XXIV, 23 : Flores mei fructus honoris et honestatis. Christus enim flos est exspectantibus, fructus fruentibus, flos in via, fructus in patria. Lilium etiam Mariae, id. est , virginitas ejus fructificavit sola supra naturam .

Item, Radix filii quae latet sub terra, signat fidem Virginis, quia fides est de occultis : hastile quod in altum surgit, spem Virginis de caelestibus, flos candidus intus et extra innocentiam virginalem, grana aurea charitatem : quia sicut concavitas floris haec grana continet, sic et humilis innocentia et innocens humilitas cordis Mariae plena exstitit Dei et proximi dilectione: clava supportans granula illa significat timorem, qui si sit filialis vel castus, contiguus est charitati.

Moraliter: Glava ista manubrium habet candidum, malleolum croceum vel quasi aureum. A parte enim percutientis debet esse candor innocentiae, ne scilicet gravet alium per iram, vel odium, aut alia de causa injusta, vel ne reus sit illius peccati de quo alium corripit, A parte autem percussi debet esse croceitas charitatis, ne odio corripientem se habeat, aut dicat: magister meus malitiose gravat me, sed sibi attribuat culpam, Deo autem flagellanti qui juste flagellat omnem filium quem recipit, vel magistro corripienti cum justitia. Sed modo omnes religiosi faciunt e converso.

Item, In lilio isto quatuor consideranda sunt quae faciunt ipsum commendabile, scilicet radix, id est, Mariae generatio praeclara ex semine Abrahae, ortae de tribu Juda, clara ex stirpe David. Ex radice stylus in. quo quatuor : gracilitas surgens temperantia : sic enim oportebat ad hoc ut eam inhabitaret sapientia illa quae non invenitur in terra suaviter viventium . Item, aequalis est per justitiam : reddit enim quae sunt Caesaris Caesari,et quae sunt Dei Deo : reddidit enim Deum mundo, et mundum, id est, amatores mundi non cessat Deo reddere quantum in se est. Per eam autem specialius factus est et Deus mundi et mundus Dei. Item, solidus, In hoc fortitudo: quia ipsa illum portavit sub quo curvantur qui portant orbem . Item, sublimis. In hoc prudentia : hanc enim laudans miratur plenitudo scientiae Cherubim. In hoc stylo multiplex folium. Primum., patientia quod patienter audivit Angelum salutantem. Unde, Cogitabat qualis esset ista salutatio. Secundum, prudentia interrogando : Quomodo fiet istud , etc. Tertium, humilitas cum respondit: Ecce ancilla Domini. Quartum, magnitudo fidei : Fiat mihi secundum verbum tuum. Et sic de verbis ejus per ordinem.

Item, Ex stylo flos in summo, in quo candor castitatis quae surgit de temperantia, rubor charitatis quae de justitia, rigor perseverantiae quae de fortitudine, odor suavitatis qui de. prudentia. Haec enim virtus odorat quae longe sunt, in praesentibus futura, in terrenis caelestia, in infirmis sublimia, in dolore gaudium, et praemium in labore. Redolet enim flos iste : quia famae ejus fragrantia late diffunditur, dum in caelis et in terris et in mari cantatur : Quasi myrrha electa dedi suavitatem odoris , etc.

Item, Flos lilii, quod plus mirabile est, quatuor supradictis reparandis Ungulis suam respicit ad radicem, et infima sui non obliviscitur in altum evadens, Haec est humilitas Mariae, quae nec de radice nobili, nec de tribu regia vel sacerdotali, nec de cardinalibus virtutibus, nec de charitate, nec de castitate vel commendabili opinione, vel corporali pulchritudine, vel gratiae plenitudine, vel angelica salutatione, aut ministerio Angelorum, vel Domini conceptione inaniter exsultavit : sed quia humilitatem ejus Omnipotens respexit, juxta illud Ecclesiastici, III, 20 : Quanto magnus es, humilia te in omnibus.

Item, Licet flos iste sterilis videatur, faecundus est. (Quaere istud supra ubi Christus dicitur flos qui pascit.)

Item, Generaliter in lilio flore et stipite notantur hic in candore puritas et innocentia, in odore devotio et bona fama, in virore immarcescibilitas designatur.

Item, Moraliter flos lilii sex folia candida habet. Sex folia, castitas cordis, et quinque sensuum : et sex. sunt quae praecipue incorruptam custodiunt castitatem, videlicet sobrietas, operatio, cultus asperitas, custodia sensuum, verecundia sermonum, vitatio opportunitatis peccandi, scilicet loci, temporis, et personae. De primo, I Petri, v, 8 : Sobrii estote, et vi-gilate. Hoc folium lacerat spina gulositatis, ut patet in Loth, qui ebrios commisit incestum . Ideo, ad Jloman. XIII, 13 :

Non in commessationibus et ebrietatibus, non in cubilibus et impudicitiis. De secundo, Joan. IX, 4 : Me oportet operari, etc. Hoc folium lacerat spina otiositatis, ut patet in Sodomitis. Ezechiel. XVI, 49: Haec fuit iniquitas, etc. Otiositas enim via est ad luxuriam. Ideo dicitur, Eccli.XXXIII, 28 et 29 : Mitte servum, id est, corpus, in operationem, ne vacet : multam enim, malitiam docuit otiositas, De tertio, Matth. VI, 25 : Ne solliciti, etc, usque induamini. Item, Habentes alimenta , et caetera. Nimia enim compositio vestium via est ad. luxuriam. De quarto, Isa. xxxiii, 15 : Qui ambulat in justitiis, et loquitur veritatem, etc. Hoc folium lacerat curiositas videndi vana, audiendi nova, et hujusmodi : et haec via ad luxuriam, ut patet in Dina . Jerem. IX, 20 et 21 : Docete filias vestras lamentum..,: quia ascendit mors per fenestras. De quinto, Eccli. xxii, 33 : Quis dabit ori meo custodiam, etc? Item, debet dicere puella : Posui ori meo custodiam, cum consisteret peccator adversum me . Hoc folium lacerat loquacitas : quia est via ad luxuriam. Unde, Proverb.VII, 21 et 22 : Irretivii eum multis sermonibus, etc, statim eam sequitur, etc. Iad Corinth. xv, 33 : Corrumpunt mores bonos colloquia mala, vel confabulationes pessimae. De sexto, I ad Timoth. v,11 : Adolescentiores viduas devita. Opportunitas autem loci via est ad luxuriam. Unda Thamar corrupta est ab Amon : quia sola cum solo . Ideo Loth dictum est, Genes, XIX, 17 : Ne stes in omni circa regione, scilicet Sodomae. Item, Intra florem lilii sex sunt grana aurea, quae figurant charitatem, qua tribus modis diligitur Deus, scilicet dulci-

ter, sapienter, fortiter : et tribus de causis, propter temporalia quae tribuit, propter spiritualia quae infundit, propter caelestia quae promittit. De primo, Jerem. V, 24 : Metuamus Dominum Deum nostrum, qui dat nobis pluviam temporaneam et serotinam in tempore suo : et plenitudinem annuae messis custodientem nobis. De secundo dicitur, Psal. lxxx, 11 : Dilata os tuum, scilicet os cordis ad. desiderandum, et os corporis ad orandum, et implebo illud, scilicet charismatibus gratiarum. De tertio, I ad Corinth. II, 9 : Oculus non vidit, etc. : et sumptum est de Isaia, lxiv, 4, secundum aliam editionem.

Sicut Ulium inter spinas , etc. Nota, quod triplex est litium : lilium inter spinas, lilium infra spinas, litium supra spinas. Litium inter spinas, virginitas impugnata tentationibus, quae sunt spinae valde pungentes. Litium infra spinas, virginitas subjecta criminibus, quae sunt pessimae spinae. Lilium super spinas, virginitas supra tentationem et impugnationem, qualis est virginitas Mariae. De primis, Thren. I, 4 : Sacerdotes ejus gementes, virgines ejus squalidae. De secundis, Deuter. XXXII, 25 : Foris vastabit eos gladius, ei intus pavor, juvenem simul ac virginem. De tertiis, Apocal. XIV, 4 : Iii sunt qui cum, mulieribus non sunt coinquinati : virgines enim sunt, etc. Primum lilium, sunt fatuae virgines habentes lampades sine oleo, id est, corpora integra sine charitate. Secundum, sunt prudentes virgines, quae cum lampade virginitatis, accepto oleo charitatis fatigatae tentationibus dormitaverunt . Tertium, eaedem virgines, quando omni dormitatione superata intraverunt cum eo ad nuptias. Item, primum lilium, filia Herodiadis saltatrix . Secundum, beata

Agnes quae passionem sustinuit, ne serviret copulae conjugali. Tertium, beata Virgo, quae nullum umquam sensit aculeum libidinis.

Item, Triplex genus spinarum. Primae, concupiscentiae carnales. Unde, Genes. III, 17 et I 8 : Maledicta terra, id est, caro : spinas et tribulos germinabit tibi. Secundae, mundanae sollicitudines. Unde, Matth. xiii, 7, semen cecidit in spinas. Tertiae, mali cohabitantes. II Regum, xxiii, 6 : Praevaricatores quasi spinae evellentur, Item, Michaeae, vii, 4 : Qui optimus est..., quasi spina de sepe. Sancta igitur anima, fide pura., spe saucia, charitate solida, inter aculeos carnalium concupiscentiarum integra, inter pungentes sollicitudines illaesa, inter malignantes bona, inter discordantes pacifica, quid aliud est quam lilium inter spinas ?

Item, Sicut Ulium inter spinas. Sentit lilium spinarum istarum, id est, tentationum punctionem quae sunt sub se, quando tentatur de divitiis quae verbum Dei suffocant . Circa se perversi fratres qui pacem turbant. Nahum, I, 10 : Sicut spinae se invicem complectuntur, etc. Juxta se carnales voluptates. Genes.III, 17 et 18 : Maledicta terra...: spinas et tribulos germinabit tibi. Intra se malae cogitationes et prava desideria. Proverb.XXIV, 30 : Per agrum hominis pigri, etc. Supra se daemonum suggestiones. Isa. vii, 24 et 25 : Vepres et spinae erunt in universa terra. Et omnes montes, etc. Item, de primis spinis dicit Psalmista, Psal. XXXI, 4 : Conversus sum in aerumna mea, id est, in jugum primae servitutis quod abjeceram in baptismo dum configitur spina, scilicet carnalis concupiscentia usque ad consensum. Quasi diceret : Dum carnalis concupiscentia usque ad consensum infigitur, in pristinam redigor servitutem, quasi viribus hosti redditis, ut dicit Augustinus super epistolam ad Romanos, cap. vii. Vel, Conversus sum in aerumna, id est, in dolorem et lamentationem paenitentia-

lem, dum spina carnalis concupiscentiae infigitur usque ad consensum. De secundis exemplum in luna ubi videtur homo fasce spinarum oneratus, nullo tamen vulnere sauciatus. Sic est anima sancta sub sollicitudine activae, a quibus spinis multas punctiones accipit, non tamen aliqua vitia culpae. De tertiis, ad Philip. II, 14 et 15 : Omnia facite sine murmurationibus, etc, inter quos lucetis, etc, id est, sitis sicut lilia candida et illaesa inter spinas.

Item, Bis spinis pungitur Iiliura in radice, quando tentatur quis de fide : in stipite, quando volunt spem frangere : in flore, quando castitatem violare : in granis, quando charitatem corrumpere per dissensionem inter fratres : in clava, dum timorem eliminare, Dei misericordiam asserendo, vitam longam promittendo, peccata attenuando. Hae sunt tres lanceae quas Joab, id est, diabolus infixit in corde Absalom .

Rem, Est liliurn convallium castitatis virginalis, spineti conjugalis, agri vidualis. De primo, Cantic ii, 1 : Ego lilium convallium. De secundo, ibidem, v. 2 : Sicut Ulium inter spinas. De tertio, Matth. VI, 28 : Considerate lilia agri.Sicut Ulium inter spinas. Non dicit inter lilia, hoc est contra eos qui cohabitationem peccatorum abominantur, sicut Pharisaei dicentes de Domino, Luc xv, 2 : Quia hic peccatores recipit, et manducat cum eis. Bene vivere inter bonos bonum est : sed inter malos bene vivere, et innocentiam retinere, et cum odientibus pacem esse pacificum, perfectum est.

Item, Hoc est contra quosdam qui spernunt infirmos, qui spinas tentationum patiuntur, cum ipsi talia noe sentiant, sicut legitur invitis patrum de quodam eremita. Sed audiant ipsi, quod anima non potest esse amica sponsi,nisi fuerit

lilium inter spinas. Ideo ne minus amari in medio spinarum quam in molli lectulo se timeret sponsa, contubernio spinarum conjunxit nomen amicae. Et ne minus decoram se crederet ex punctionibus spinarum, ideo nominat illam Ulium inter spinas. Quasi diceret : Nec amoris gratia, nec odoris fragrantia, nec decoris vernantia minuitur in sponsa vicinitate spinarum, aut compunctione, sed potius augmentatur.

Item non dicit : Sicut lilium inter spinas, sic dilecta mea inter filias, sed amica, quasi aperte dicat per hoc : anima quae spinas tentationum, tribulationum, sollicitudinum, propter me sustinet, amicam meam se comprobat evidenter : et sic amor sponsae notatur hic erga sponsum, et amor sponsi erga sponsam. Qui enim Ulium inter spinas colligere vult, spinarum aculeos necessario patitur, sicut patet in sponso : nam istud lilium de medio spinarum, id est, reproborum colligens, aculeos passus est multiplices, cum electos colligeret per se et alios praedicando , peccatorum multimodas morsiones. Eccle. x, 8 : Qui dissipat sepem, mordebit eum coluber. Sepes haec synagoga peccatorum : fecit enim Dominus sicut canis venaticus, qui feram insequens, caput et corpus suum in spinas immittit, non timens vulnera ut capiat praedam : fera latitans inter spinas, Ecclesia inter reprobos, quam ut extraheret, multas a reprobis qui spinae sunt, sustinuit punctiones usque ad sanguinis effusionem. Unde et ad hoc significandum caput suum spinis sustinuit coronari. Unde, II Regum, xxiii, 6 et 7 : Praevaricatores quasi spinae evellentur universi, quae non tolluntur manibus : et si quis tangere voluerit eas, armabitur ferro et ligno lanceato, id est, in patientia invincibili et longanimitate inflexibili. Notatur etiam in hoc verbo sponsae compassio ad infirmos : lilium enim inter spinas facile vulnerabile et penetra-

bile est : et membra Ecclesiae inter infirmos fratres penetrabilia debent esse per compassionem. Unde haec est vox lilii inter spinas 1 Quis infirmatur , etc.

Item, In hoc verbo notantur tria, scilicet ordinabilitas, sociabilitas, et humilitas sponsae. Non dicitur : Sicut lilium supra spinas, sic amica mea inter filias, sed inter spinas et inter filias. Ecce ordinabilitas et sociabilitas. Item non dicit : Sicut lilium inter spinas, sic amica mea inter filios, sed inter (ibas, ecce humilitas. Haec enim tria fideli animae ut sit sponsa Christi, sunt necessaria, et ad hoc ut vocetur amica, ordinabilitas quoad se, sociabilitas quoad proximum, humilitas quoad Deum.

Viso de lilio, videndum est de rosa. Et nota, quod Christus rosa, Maria rosa, Ecclesia rosa, fidelis anima rosa. De hac rosa dicitur, Eccli.XXIV, 18 : Quasi plantatio rosae in Jericho, id est, quaedam. planta rosae. Jericho interpretatur luma, vel, ut quidam dicunt, odor ejus : quia os cujuslibet Christiani debet esse aromaticum, laudes Mariae resonando, sicut os aromaticum redditur, species aromaticas ruminando. Luna candida est, rosa rubicunda : rosa in luna, rubor in candore. Plantatio ergo rosae in Jericho, est in candore virginitatis plantata affectio martyrii et passionis. Ideo, Luc. I, 27, dictum est eleganter : Et nomen Virginis Maria. (Istud plenius invenies titulo de martyrio Mariae.) Dicitur, quod in Iericho crescunt rosae speciosissimae habentes centum quinquaginta folia. Dicitur ergo Maria quasi rosa, non quaelibet, sed Jerichuntina, id est, speciosissima, et maxime habito respectu ad Filii passionem, cui mente compassa est. Color enim roseus quasi sanguineus est, et sanguis signat martyrium. Et bene quasi rosa : Christus enim vera fuit rosa, sanguine proprio rubricatus. Ipsa vero non suo sanguine, sed sanguine Filii rubrica- ta : et Ideo quasi rosa I quantum enim

Filius passus est corporaliter, tantum ipsa compassa est praecordialiter. Ipsa enim fuit rosa in iericho, quod sonat defectus, quia compassa est Filio, quando fides in omnibus defecerat praeter ipsam.

Aliter : Plantata fuit Maria et firmiter radicata in defectu et aculeis paupertatis. Unde tamquam pauperrima non habuit unde Filium natum sufficienter operiret, vel ubi honeste reclinaret : et ex hoc defectu et his aculeis in odorem et decorem ascendit speciosissimae rosae.

Aliter : Christus rosa, iericho defectus : ipse enim plantatus fuit secus decursus aquarum in die passionis, id est, secus nostrae mortalitatis defectus. Vel, iericho odor ejus : quia fracto alabastro corporis ejus in cruce, repleta est domus, id est, Ecclesia ex odore unguenti, odore scilicet spei et gratiae. Rosa enim cum plantatur in botro, minime apparet, sed post excrescit et floret. Sic Christus in passione cum radicatius adhaesit terra), id est, Ecclesiae. Isa. liii, 2 : Vidimus eum, et non erat adspectus. Tunc enim fuit ipse Deus absconditus : sed post floruit haec rosa, id est, refloruit caro ejus in resurrectione, quae roseo ejus cruore perfusa fuerat in passione.

Maria rosa. Quia rosa inclinis et hu-

, milis in statura, per humilem obedientiam juxta doctrinam Spiritus sancti dicentis ad eam : Audi, filia, et vide, et inclina aurem tuam 2 , etc. Aromatica. Unde, Cantic.IV, 10 : Odor unguentorum tuorum super omnia aromata.

Maria rosa propter pulchritudinem naturalem. Unde, Cantic.IV, 7, dicit ei sponsus : Tota pulchra es, amica mea, etc.

Verecundiam virginalem. Unde dicitur ei, Cantic. IV, 3 : Sicut fragmen malipunici, ita genae tuae, etc. (Titulo de pulchritudine ejus).

Patientiam singularem : purpurei enim

vel sanguinei coloris est, et in sanguine signatur martyrium, quia mente compassa est Filio : et intensio illius doloris signatur in rosa per intensionem ruboris.

Dei et proximi charitatem. Rosa enim coloris est ignei, et per ignem charitas designatur. Luc. XII, 49 : Ignem veni mittere in terram. Est etiam rosa intensissimi ruboris, in quo summa perfectio ameris. Est et frigida, in quo notatur exclusio totius pravi amoris, quod bene competit beatae Virgini quae dicit, Cantic. ii, 16 : Dilectus meus mihi. Hunc perfectum amorem habuit ipsa in iericho, id est, in creatione mortali.

iericho defectus.

Frigida folia ejus, verba ejus. Unde protestata est : Quoniam virum non cognosco . Frigida etiam in foliis ab effectu : quia orationibus suis, meritis et exemplis malarum concupiscentiarum fervores refrigerat. et maxime in familiaribus suis.

Copiosa, maxime rosa ierichuntina: quia multiplex mysterium sive intelligentia vel doctrina latet in verbis ipsius. (Quaere titulo de sapientia Mariae).

Calida : quia semen ejus Christus Dominus charitas est.

Amara et hoc ab effectu.: quia semen ejus, id est, verba et exempla in suis imitatoribus amaricant mundi noxias voluptates : ipsa enim designatur per librum quem devoravit Joannes, Apocal. x, 10, qui erat dulcis gustu, et amarus effectu.

Crocea : in quo designantur affectus intimae charitatis suae. Ei enim cura est de omnibus . Quasi diceret illud Apostoli, ad Philip. I, 8 : Testis mihi est Deus, quomodo cupiam omnes vos in visceribus Christi, Filii mei.

Terrena per voluntariam paupertatem, vel temporalium, si umquam habuit, largam erogationem.

Spiritualis, scilicet in anima per summam humilitate m.

Corporalis per temperantiam et carnis macerationem.

Stiptica, id est, fluxus capitis restrictiva: quo designatur verbositas. Ipsa est enim mulier sensata et tacita : et suo exemplo in suis imitatoribus fluxum restringit supra dictum. Quasi diceret: Nolite multiplicare loqui sublimia, gloriantes . Restringit etiam suis orationibus et exemplis fluxum vitii cujuslibet, maxime in amatoribus suis : et dicitur vitta coccinea .

Capitis confortativa. Per caput mentem intellige. Confortavit enim Basilium Julianum apostatam formidantem, et Theophilum jam fere desperantem, quando locuta est ad cor ejus. Ideo dicitur rosa in Iericho, quod interpretatur defectus : quia saepe nisi confortaret peccatores, deficerent.

Oculorum clarificativa : de rosis enim efficitur aqua rosea.

Doloris mitigativa.

More gariophili potuum conditiva : de rosis enim conficitur vinum rosatum : quanto enim dignitas Virginis subtilius exponitur, tanto vinum praedicationis sapidius et odoratius redditur.

Regina : purpurei enim coloris est, et purpura regibus convenit. Alii enim pulchri flores, aliae bonae, mulieres. ipsa vero regina virginum et decus mulierum, sicut rosa florum.

Pulcherrima ad intuendum. Ipsa est enim pulcherrima mulierum , sicut rosa florum, cui dicit Filius, Cantic. II, 14 : Ostende mihi faciem tuam, etc, quia facies tua decora. Item, Cantic, VI, 12, dicit ei tota Trinitas : Revertere, revertere, Sulamitis, etc., ut intueamur te. Et in hoc verbo, ut intueamur te, ostendi-

tur quod tota Trinitas ipsius speciem desiderat intueri,

Suavissima ad tangendum. Rosa enim de spina nascitur, nec est spinosa. Et Maria de Judaeis qui erant quasi spinae. Unde : Sicut spina rosam, etc.Sed ipsam non inveniunt peccatores spinosam aut scrupulosam : quia suavis est universis. Reatus Bernardus: " Quid ad. Mariam accedere trepidat humana fragilitas? nihil austerum in ea, nihil terribile, tota suavis est, omnibus offerens lac et lanam. "

Delicatissimae ad olfaciendum. Unde dicunt adolescentulae, Cantic.I, 3 : Post te curremus in odorem unguentorum tuorum. Et propter pulchritudinem et hanc suavitatem dicit ei Ecclesia : " Speciosa facta es ad intuendum, et suavis ad tangendum et olfaciendum. "

Spinis adhaeret, licet omnino eis dissimilis. Et Maria peccatoribus qui sunt spinae, pietate adhaeret, et compassione, licet a peccato omnino immunis.

Prius clausa, ad solis radium aperitur. Cum enim vovendo virginitatem consensum animi conceptione clausisset et generationi, soli tamen aperuit justitiae, cum intellexisset se Dei Filium posse concipere et parere manens virgo. Unde dixit : Ecce ancilla Domini, fiat mihi , etc. Unde et dicit, Cantic. v, 5 : Surrexi ut aperirem dilecto meo, etc.

Cum perfecte creverit, sursum patula, deorsum undique flectitur : quia nec ad perfectum crementum exsultationis caelestis sublimata, et ad divini luminis susceptionem tota virtute expanditur, et ad. mortalium suffragia per compassionem undique sine personarum acceptione fle-

. . I.

ctitur, et aequaliter , id est, communicative, cura est illi de omnibus .

Antequam marcescat, carpitur: quia antequam beatissima caro ejus putredine marcesceret, ad utriusque stolae immor- talitatem de mundo assumpta creditur :

non enim dedit Dominus sanctam suam

videre corruptionem. Augustinus : " Credimus, quod numquam caro computruerit in. terris, cujus pars glorificata est in caelis. "

Maria viola, Unde dicit cum Filio, Cantic.II, 1 : Ego flos campi, etc, qui proprie est viola, sicut quidam dicunt, Secundum isidorum dicitur a vi odoris, cujus flos ante omnes alios flores apparens, serenitatem temporis venientem designat : quia nascitur incipiente tempore veniali. Similiter Maria quae prima votum emisit perpetuae virginitatis, quasi in principio nascentis Ecclesiae apparuit, et in tempore veniali quando omnia terraenascentia quodammodo innovantur. Nam ab ipsa incepit reparatio mundi, et postea ipsa quasi purpurata est in Filii passione, cujus dolor ei pro martyrio computatur, quod in purpura figuratur.

Maria viola : quia viola flos parvulus per humilitatem.

Inclinis per obedientiam.

Terrae adhaerens, id est, terrenis peccatoribus per compassionem, pietatem, et affectum misericordiae.

Subtilis et suavis odoris per suaveolentein opinionem, Deum, Angelos, et homines, delectantem. Ideo propter vim odoris dicitur viola.

Temperatae complexionis per omnimodam modestiam, quando regebatur omni moderamine rationis.

Purpurei, aerei et hyacinthini coloris et etiam lividi. (Hoc totum habuisti supra, ubi Maria dicitur flos omnicolor).

Ardores febrium reprimit, id est, vitiorum tentantium maxime in familiaribus suis. Ardor tentatio carnis, vel iracundia mentis, frigus avaritia, pigritia, ignavia, torpor et desperatio.

Noxios et corruptos purgat humores : quia orationibus et exemplis suis ma- los eliminat et egregios format mores.

Desiccata et arida membra humectat : quia amatoribus suis devotionis et charitatis pinguedinem subministrat.

Ex ea componitur syro pus violaceus : quia singulis aegritudinibus peccatorum medecinalis est intercessio ejus.

Proprie appellatur flos campi , quia de terra inclyta nascitur, et propter communitatem et caeteras proprietates quas paulo superius assignavimus Christo qui florem campi specialiter se appellat: ipsa etiam nata est de Judaeis incultis et squalentibus per vitia et peccata.

Crocus criD.es habet aureos. Et Maria

aurea per sapientiam de divinis. Cantic. IV, 14 : Nardus ei crocus, etc. Secundum Isidorum affertur de Contio, oppido Ciliciae, ubi melior crocus nascitur, et a contio nomen traxit. Alibi etiam crescit crocus quam in Cilicia, sed numquam aequo boans. Optimus ille est qui recens, boni odoris, albedine parva, porrectae longitudinis, integer non comminutus in fragmenta, bonae inspirationis, leniter acre, manus inficiens si carpatur. Sine his proprietatibus aut vetustum aut adulteratum.

Maria crocus: quia crocus habet solidam radicem, et nihil aliud habens durum. Radix Virginis humilitas vel. fides ejus, cujus solidissima constantia apparuit in passione Filii.

Crines gramineos habet longos, graciles et aureos. Crines isti virgineae cogitationes virentes fide : quia gramen solet virere, gracilitas paupertas, longitudo perseverantiae longanimitas, aureus color sapientia de divinis.

Florem speciosissimum aureum Fubemque decorum et pretiosum fragrantem et odoris optimi. Et Christus flos Mariae aureus quoad deitatem, rubeus quoad sanguinis effusionem, decorus quoad utramque naturam, odoris prae- eipsii: unde se comparat balsamo, myrrhae, et cinnarnomo.

Cibos nobilium colorat et sapidos reddit. Nobiles sunt illi qui faciunt voluntatem Dei Patris, sicut dicitur in Evangelio , quorum cibi verba Domini: quos cibos beata Virgo colorat et insignit et sapidiores reddit.

Solsequium dicitur ex eo quod solem sequitur, quasi ei inclinans: vel quia cum sole se inclinante semetipsum inclinat . Hi sunt Maria et viri justi, qui exemplo Christi dicentis, Matth. XI, 29 : Discite a me, quia mitis sum et. humilis corde, se humiliant et inclinant.

Solsequium tritum et vulneri superpositum vel comestum, contra venenum valet et morsum animalis venenati.

Coctum in aqua dicitur verrucas tollere, si aqua illa potetur. Vel si herba in cataplasmate ponatur et verrucis superponitur.

aestivo floret solstitio, solis motibus folia circumacta convertit, oriente sole flores suos aperit: cum sol occubuerit, se recludit. Adapta Mariae et fideli animae.

Hyacinthus herba est florem habens purpureum, et, traxit nomen a quodam puero nobili, qui in quodam saltu inter flores purpureos repertus est interfectus. Flore et radice violae similis. In hoc flore designari possunt compassio et contemplatio Mariae : quia purpura compassionem, color hyacinthinus signat contemplationem.

Color lilii perfectam innocentiam significat Mariae quando fuit in utero sanctificata : quam innocentiam jugiter conservavit dicens cum Job : Donec deficiam, morte scilicet, non recedam ab innocentia mea , etc. Vel, quando virginitatis prima votum emisit. Unde de ea dicit Christus: Sicut Ulium inter spinas, sic amica mea

inter filias . Nam quantum flos lilii flores spinarum, tantum praecedit ejus castitas virginitates et castitates omnium mulierum.

Maria dicitur flos. Primo rosae, quando ingresso ad eam Angelo in forma virili, verecundata est, et rubore roseo creditur ejus facies superfusa. Vel maxime rubu.it ut rosa, quando mente compassa est Filio patienti. Unde se comparat rosae plantatae in Iericho. Fuit enim quasi flos rosarum in diebus vernis , quando scilicet Filius passus est in vere pro mundi renovatione.

Violae qui humilis est et inclinis, quando intellecto quod posset concipere et parere manens virgo, humillime et capite inclinato respondit: Ecce ancilla Domini, fiat mihi secundum verbum tuum .

Frumenti quoad fructum maternitatis suae : flos enim frumenti generat granum frumenti. Et ipsa genuit illud granum quod de se testatur, Joan. XII, 24 : Nisi granum frumenti, etc. : quo videlicet grano pascimur in Filii sacramento.

Uvae quoad privilegium speciale fugandi serpentes de vinea Domini, id est, Ecclesia, vel fideli anima. Vel aliter, flos vitis vel uvae virginitas Mariae : quia sicut flos vitis generat uvam, sic Mariae virginitas genuit uvam illam in cujus vino vel sanguine lavat Judas, id est, vere confitens, stolam suam vel pallium : quia per sanguinem Christi quo sanctificatur paenitentia nostra, lavatur habitus noster interior qui per stolam, et exterior qui per pallium designatur.

Mali granati, qui praetendunt munditiam et innocentiam in quantum candidi,. charitatem et patientiam in quantum rosei, compassionem proximorum et desiderium patiendi pro Christo in quantum purpurei. Generant etiam flores isti malogranata in quibus sub uno cortice multa grana continentur ordinate disposita. Hujusmodi flores habuit beata Virgo, quando cum Filii sui discipulis et mulieribus perseverabat unanimiter in oratione, sicut legitur. Act. I, 14.

De herbis horti conclusi, Hortus conclusus soror mea, sponsa , etc.

Quoniam in hortis faecundis et solitariis multae solent herbae medicinales virtuosae et aromaticae reperiri, videndum est de herbis hujus horti.

Maria myrtus. Quia a mari dicitur : quia littorea est arbor vel herba. Unde poeta :

Et amantes littora myrtae.

Graece autem dicitur myrtena : crescit enim libenter in littoribus maris. Maria vero quae interpretantur mare amarum, pervenit ad gloriam spiritualis martyrii, quando amare compassa est Filio patienti, et ita crevit juxta mare.

Secundum physicos idonea multis necessitatibus mulierum. Et beata Virgo cunctis necessitatibus fidelium animarum .

Restringit vomitum: quia orationibus, meritis et exemplis coercet homines, et maxime sibi devotos, ne ad vomitum redeant, id est, ne peccata reiterent quae confitendo evomerant: quia sic evomeret eos Christus ex ore suo .

Restringit fluxum concupiscentiarum, et desiderium temporalium, et vomitum gulositatis qui sequitur intemperantiam.

Membra fessa vel paralytica reparat et consolidat, juxta praeceptum Filii, lsa. xxxv, 3 : Confortate manus dissolutas, et genua debilia roborate, etc.

Dicitur habere virtutem repressivam libidinis, et propter hoc fabulantur poetae myrtum esse arborem Veneri dicatam. Ideo bene Maria et sancti designantur per myrtum, qui corruptionem luxuriae prius in se et post in aliis persequuntur.

Facit dormire laborantes febre acuta : quia aestuantes carnalibus desideriis vel terrenis concupiscentiis refrigerat, eisdem indulgens somnum, id est, quietem pectoris, virtutem castitatis, contemptum rei temporalis, sabbatum vel otium contemplationis.

Temperatae complexionis, et ex ea fit potus myrtinus qui valet ad frangendum calculum : quia per partum ipsius confracta est idololatria : propter quod ei canitur : " Gaude, Maria Virgo, cunctas haereses sola interemisti in universo mundo. " Et hoc significatum est quando ipsa ingrediente aegyptum cum Filio, corruerunt simulacra aegypti .

Brevis staturae per humilitatem, frigidae naturae per virginitatem.

Aromatica est. Nam ipsa in. his qui salvi fiunt, est odor vitae in vitam .

Imputribilis, sicut dicunt : quia sine invidia et cupiditate temporalium, quae putrefaciunt corda amatorum suorum.

Radicatur et crescit in profundo humilitatis, vilitatis, et abjectionis. De hoc profundo dicitur, Zachar. I, 8 : Vidi per noctem, id est, non bene manifesta visione quae erit in futuro : et ecce vir, id est, Christus, ascendens super equum rufum. Equos caro Christi, quam bene rexit coercens eam fraeno temperantiae, et urgens quasi calcaribus quae signant duos adventus. Equus autem iste fuit rufus : quia proprio sanguine in cruce rubricatus. Et ipse stabat inter myrteta, id est, inter viros justos, paratus eos juvare, sicut Stephanus vidit eum stantem, id est, juvare paratum, qui similes sunt myrto, id est, tranquilli in conscientia. Et caeteras proprietates eis assigna. Et hi sunt consolatores Ecclesiae. Vel, inter consolatores Ecclesiae stat Christus : quia talium consortio delectatur, et tales consolatur. Quae erant in profundo, scilicet humilitatis et utilitatis et abjectionis, ut dictum est. Ei post eum, perimi- talionem, equi rufi, id est, martyres qui expressius ejus imitantur vestigia. Varii, per virtutes et bona opera decorati, et quoad tales dicitur Ecclesia circumdata varietatibus, vel propter varietatem tormentorum. Et albi, per innocentiam et castitatem.

Mandragora herba est aromatica frigida et sicca, profundissime radicatur in terra, et terrae parum supereminet, cujus radix formam habet humani corporis, excepto capite, poma habet rubea et odorifera et pomis puniceis similia, diligitur a medicis, quia talis virtutis est ut aegris laborantibus incommodo vigiliarum somnum indulgeat: tam profundum etiam soporem inducit, ut si cortex ejus vino mixtus ad bibendum detur aegrotanti, incidi possit absque doloris sensu. Item, illis medetur qui sic nausea laborant, ut nec cibos continere valeant, nec capere delectentur : confortat enim gustum et excitat appetitum.

Maria mandragora. Quia frigida et sicca per virginitatem, etc.

Opinione et omnium virtutum genere aromatica Deo, Angelis, et hominibus. Unde ei dicitur, Cantic.IV, 10 : Odor unguentorum tuorum super omnia aromata.

Profundissime radicata per dilectionem et contemplationem in terra stabilitatis aeternae : quia optimam partem elegit .''

Illi terrae supereminens quoad Angelos et animas sanctas, sed non quantum

Christus homo qui caput est totius crea-

Christo homini humanato ex ea similis per humilitatem, quae fuit radix ejus, sed non per divinitatem: caput enim Christi Deus , id est, divinitas.

Pomum ejus, id est, Christus, rubeum proprii sanguinis effusione, et odoriferum : quia fracto corporis ejus alabastro, domus, id est, Ecclesia repleta est ex odore unguenti.

Simile etiam malo punico : quia fractum in cruce apparuit candidum per innocentiam, et rubicundum per charitatem et patientiam, et plenum grauidis, id est, virtutibus universis.

Diligitur a medicis, id est, praedicatoribus, et ipsis peccatoribus qui sanari desiderant a languoribus vitiorum : quia sicut dictum est de myrto, suis orationibus, meritis, et exemplis, eis somnum indulget, de quibus antea dicebatur, Proverb. IV, 16 : Non dormiunt nisi malefecerint, et rapitur somnus ab eis nisi supplantaverint.

Cortex ejus, id est, exemplum suae conversationis vino praedicationis admixtus, et ab auditoribus devote susceptus, tam profunde soporat hominem per contemplationem et sui. imitationem, ut nec laesionem proprii corporis, nec damna sentiat rei familiaris : per gratiam ipsorum cordibus inspirans, quod non sunt condignae passiones temporis hujus ad futuram gloriam quae revelabitur in eis . Nauseantibus per fastidium verbum Dei remedium praestat.