CAPUT III.

Quomodo debeamus servire Mariae de corde ?

Debemus igitur beatae Virgini fidem signiferam virtutum omnium, quam ipsa primitus requirit a nobis, ut sanctificatam in matris utero credamus firmiter : et hoc cito, ut pie creditur, postquam carni ejus anima est infusa, juxta illud Psalmi xlv, 6 : Adjuvabit eam Deus mane diluculo. Per mane significatur principium vitae ejus in utero matris : et per diluculum, ablatio sive discussio originalium tenebrarum. Vel, per mane amotio dictarum tenebrarum : et per diluculum,

virtutum claritas, quae tunc infusae sunt ei. Hoc autem adjutorium sola . beata Trinitas quae creavit eam, idem potuit exhibere : nam ipsa speciale est opus Dei. Credamus etiam, quod nata est tota sancta : unde nativitas ejus ortui sideris comparatur, Numer.XXIV, 17 : Orietur stella, etc.

Credamus insuper, quod immaculatam et sine peccato vitam duxit in mundo, praeservata a sapientia Dei, quae non intrat in animam malevolam, nec habitat in corpore subdito vitiis et peccatis : ipsam enim velut pupillam oculi semper ab omni nocivo Deus Trinitas custodivit. Unde dicit de ea : Nocte ac die servo eam. Indignatio non est mihi .

Credamus etiam, quod virginitatis exstitit primiceria, quod sine corruptione facta est foecunda, sine gravamine gravida, sine dolore puerpera, quod sola virgo et mater Dei, quod nulla alia : quia illi soli hoc privilegium debebatur. Item, quod peccare non potuit, ex quo Deum concepit. (Quaere titulo de privilegiis ejus). Et sic credenda sunt caetera omnia quae de ipsa credit et praedicat Ecclesia Catholica, quibus totus respersus est liber iste.

Sentiendum est etiam de tanta Domina in bonitate cordis, sicut de Domino dicitur, Sapient.I, 1, quod est illa omnia, quae de ipsa non intelliguntur, venerari et pie credere : nam infinita sunt circa beatam Virginem, quae excedunt intellectum humanum. Unde et tot ortae sunt haereses circa puerperium ejus, in eorum scilicet cordibus, qui humana sive ratione naturali et sensu, proprio supercilio se voluerant discutere, et investigare, quod supra hominem est, contradicente Isaia, LIII, 8 : Generationem ejus quis enarrabit ? Ejus, id est, Mariae, quomodo scilicet ipsa eum genuit qui. se fecit, juxta illud Psalmi lxxxvi, 5 : Homo natus est in ea, per incarnationem : et ipse fundavit eam, per creationem.

Debemus etiam sapienter confidere de bonitate ejus, si dilexerimus ipsam, si servierimus ei, juxta illud Psalmi xlvii, 14 : Ponite corda vestra in virtute ejus, etc, non in virtute propria : quia maledictus homo qui confidit in homine , se scilicet, vel alio : nam ipsa est quae precibus suis, meritis, et exemplis dat lasso virtutem : et his qui non sunt, secundum propriam reputationem, id est, vere humilibus, for titudinem, et robur multiplicat . Et ipsa suggerens hanc confidentiam de seipsa dicit: In me omnis spes vitae et virtutis . Sicut etiam dicit Augustinus de Domino super illud Psalmi lxxii, 28 : Mihi adhaerere Deo bonum est, etc. : " Neminem permittit Deus cadere, qui ei adhaereat vero amore. " Item, illud, In te projectus sum ex utero , et hoc sapienter : quia non est adeo crudelis ut se subtrahat, et te cadere permittat. Sic dici et credi potest de beata Maria testimonio eorum qui saepe experti sunt.

Debemus etiam sperare in eam : quoniam mater est sanctae spei. (Quaere hanc auctoritatem titulo, quod Maria dicitur mater).

Item, Sicut vere de Filio dicitur, Proverb.XXIX,25 : Qui sperat in Domino, sublevabitur, sic dici potest de matre : Qui sperat in Domina, sublevanbtur, id est, sursum levabitur in praesenti supra carnem, mundum, et diabolum per gratiam : et sursum levabitur per gloriam in futuro.

Debemus etiam beatae Mariae charitatem et dilectionem, ut vir. Catholicus dicere valeat de Maria illud quod dicitur de sapientia, Sapient. vii, 10 et 11 : Super salutem et speciem dilexi eam, et proposui pro luce habere illam : quoniam inexstinguibile est lumen illius. Venerunt autem mihi omnia bona pariter cum illa, et innumerabilis honestas per manus illius. Sic expone : Super salutem corporis et speciem cujuslibet rei temporalis : quia sicut dicitur, Proverb. viii, 11 : Melior est cunctis pretiosissimis: et omne desiderabile ei non potest comparari. Item, Sapient. VII, 9 : Non comparavi illi lapidem pretiosum : quoniamomne aurum in comparatione illius, arena est exigua. Item, Proverb.III14 :

Melior est acquisitio ejus negotiatione argenti et auri, etc.

Dilexi eam : nam omnis istorum temporalium acquisitio deficit homini in necessitate extrema. Sed beata Virgo nec in vita, nec in morte deest amatoribus suis imo prout frequenter legitur in miraculis suis, ipsorum animas de corporibus exeuntes benigne suscipit et protegit ab incursu malignorum spirituum. Unde de sapientia, et congrue potest intelligi de Maria, dicitur, Sapient.x, 9 : Hos, qui se observant, a doloribus liberabit. Item, de hoc textu sumitur illud Responsorium quod canitur de beata Virgine : " Super salutem et omnem pulchritudinem dilecta es a. Domino, etc, vel electa es a Domino. " Super salutem enim est electa a Domino. Nam Dei Filius potuisset carnem assumpsisse, quae nec infirmitati, nec morti foret obnoxia : sed super illam salutem, hanc elegit infirmitatem, ut de beata Virgine electa et dilecta sumeret carnem infirmam. Quam et super omnem pulchritudinem elegit : quia licet multae filiae congregaverunt divitias, ipsa supergressa est universas . Quam sic pulchram fecit Spiritus sanctus, ut super filias omnes speciosa esset plenitudine gratiarum.

Sequitur : Et proposui pro luce habere illam. (Quaere titulo, quod ipsa dicitur lux).

Sequitur : Quoniam inexstinguibile est lumen illius, quo scilicet lumine ipsa suos illuminat amatores et imitatores, dicens cum Filio, Joan. viii, 12 : Qui sequitur me non ambulat in tenebris, sed habebit lumen vitae, quod est inexstinguibile.

Sequitur : Venerunt autem mihi omnia bona pariter cum illa. Et hoc praecipue intelligendum est de bonis gratuitis, quae vera bona sunt. Venerunt scilicet a

Deo omnium bonorum largitore, qui quidquid boni dat creaturis suis, per manus matris Virginis vult transire.

Unde sequitur : Et innumerabilis honestas per manus illius : nam ipsa aperiente manum suam, implentur omnia benedictione , id est, bona datione. Propter hoc studendum est cognitioni Mariae : nam qui eam cognosceret, eam diligeret, et amator ejus ipsa mediante omne bonum necessarium in praesenti perciperet a Filio, et vitam aeternam in futuro, cujus arrha sunt gratiae et virtutes.

Item, Diligenda est Maria, quia diligit diligentes se. Unde dicit cum Filio, Proverb.viii, 17 : Ego diligentes me diligo. Ut amator ejus de ea dicere valeat illud Sapientiae, viii, 2 : Hanc amavi et exquisivi a juventute mea, et quaesivi sponsam mihi eam assumere, et amator factus sum formae illius. Hanc amavi corde, et exquisivi, id est, ex toto corde meo quaesivi, studendo in Scripturis quae de ea loquuntur, investigando diligenter magnalia ejus, de ea meditando, ipsam jugiter exorando, ad. ejus honorem operando, ut honeste ei deserviam a meretriciis voluptatibus meipsum sollicite observando. Et quaesivi sponsam mihi eam assumere, id est, illam amore casto fructuoso et individuo mihi copulavi. Et talis dilectio spiritualis est, non carnalis. Et amator factus sum formae illius, id. est, illius formosissimae, cui dicit sponsus :. Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te .

Item, De dilectione ejus congrue potest exponi illud quod de sapientia dicitur, Sapient.vii, 8 : Praeposui illam, id est, Mariae dilectionem, regnis et sedibus, id est, potentiis et dignitatibus, hoc est, propter eam contempsi quidquid in mundo est gloriae, honoris, et divitiarum, sicut multi ad litteram fecisse leguntur pro ejus amore, nihil omnia re- putantes, ut ipsam lucrifacerent. Ad Philip.III,8 : Omnia detrimentum feci, etc. Nec solum omnia delectabilia contemnere sufficit aut relinquere pro amore ejus, sed et contumelias, molestias, injurias, et hujusmodi, pro ipsa patienter sustinere : quia, sicut dicitur, Proverb. xii, 28 : Qui negligit damnum propter amicum, id est, Christum, et propter talem amicam, qualis est Maria, justus est.

Sequitur,v. 9 : Nec comparavi illi lapidem pretiosum, id est, quemlibet sanctum : quoniam omne aurum in comparatione illius arena est exigua, id est, omnis spiritus respectu Mariae est sicut arena respectu auri: et tamquam lutum aestimabitur argentum in conspectu illius, id est, mundi sapientes et eloquentes respectu sapientiae et eloquentiae ejus. Ipsa est enim ista pretiosa margarita , pro qua omnia quae habentur, vendenda sunt ut em atur, id est, omnia emolumenta vitae praesentis contemnenda, ut ei serviatur.

Item, Alia causa. Si quis obligatus esset multis debitis, et haberet unam peciam terrae quae sine cultura et sine seminatione in uno anno tantam fructus afferret copiam, quod posset de fructu illo solvere totum debitum, et semper vivere de residuo, multum diligeret peciam illam terrae. Talem fructum protulit nobis Maria quae est terra nostra, id est, nobis data, quo scilicet fructu redempti sumus ab obligatione gehennae, et de quo vivere abundanter possumus in aeternum. Propter hoc dicitur, Deuter. viii, 10 : Benedicas Domino Deo tuo pro terra optima quam dedit tibi. Multum ergo debemus diligere Mariani quae talis terra est, et fructum ejus, nec eam cambire pro alia voluptate.

Item, Dilectio Christi et ipsius Mariae unica est, non tamen privata, sola, non solitaria, participata, nec divisa, communis et singularis, cunctorum singula, et singulorum tota, nec participatione decrescens, nec usu deficiens, nec tempore veterascens, antiqua et nova, affectu desiderabilis, experienlia dulcis, fructu aeterna, jucunditate plena, refi-. ciens et satians, nec umquam fastidium generans.

Item, In principio Canticorum distinguuntur tres causae quare adolescentulae et diligant et diligere debeant beatam Virginem, ubi sic legitur : Quia meliora sunt ubera tua vino, fragrantia unguentis optimis. Oleum effusum nomen tuum: ideo adolescentulae dilexerunt te . In hac verborum serie sub hac distinctione, quia tres colliguntur clausulae quibus tres causae redduntur, propter quas ab adolescentulis beata Virgo plurimum diligatur : et hae duae dictiones, quia et ideo, sese respiciunt. Possunt autem esse verba Filii ad matrem. Possunt esse verba Angelorum ad Virginem, qui videntes adolescentulas assistentes Virgini, dicunt ad eam : Ideo istae adolescentulae dilexerunt te nimis, id est, plurimum: quia meliora sunt ubera tua vino : quia ubera tua fragrantia sunt unguentis optimis : quia oleum effusum est nomen tuum. Adolescentulae vero dicuntur fideles animae novellae per gratiam, non vetulae per culpam, non senio steriles, sed donis faecundae spiritualibus, fortes, non ut anus debiles, non curvae statuentes oculos suos declinare in terram, sed per caeleste desiderium rectae et ad caelos erectae. Animae istae piae devotionis obsequio beatae Virgini semper assistunt diligentes eam, et diligentes in ea has dilectionis causas potissimas, videlicet quod meliora sunt ubera ejus vino : melioris enim, potentioris et utilioris efficaciae sunt ubera beatae Virginis quam vinum : nam vinum inebriare potest hominem, ut praeteritarum sit immemor offensarum, et sic facilis ad condonandum et largus ad donandum. Ubera vero beatae Virginis Deum quasi inebriare potuerunt: nam postquam de ma-

tris uberibus lac bibit, ac si cum lactis dulcedine dulcedinem potasset misericordiae, projecit ab oculis suis peccata nostra post tergum, et factus est largus ad dandam veniam peccatorum, largus ad dandam gratiam et operum justitiam.

ideo quoque beatam Virginem diligunt iuvenculae : quia ejus ubera fragrantia sunt unguentis optimis : nam in uberibus ejus fragrat odor sugentis ubera, qui delibutus unguentis optimis cum plenitudine charismatum et medicinalium gratiarum, venit ad sponsam leprosam, Ecclesiam scilicet vel animam peccatricem, ut eam ab omni lepra sanaret, quam sacro sibi conjugio copularet.

Ideo quoque ab adolescentulis beata Virgo merito diligitur: quia oleum effusum est nomen ejus : nam sicut oleum omnem liquorem supernatat, sic nomen ejus et invocatio nominis omnium sanctorum nomina et invocationes nominum superexcellit et superat, in efficacia subventionis, et obtentu divinae gratiae, et daemonum fuga.

Item, De dilectione Mariae paulo post subditur, Cantic.I, 3 : Memores ubertim tuorum super vinum, recti diligunt te. Quia enim superius dixerant Angeli ad beatam Virginem : Ideo adolescentulae dilexerunt te : quia meliora sunt ubera tua vino, ne in sanctis animabus quas adolescentulas vocabant, nomen nini generis aliquid infirmitatis innueret, eamdem sententiam replicant, et easdem animas quas vocaverant adolescentulas, rectos vocant, quasi viriles, non effeminatos, rectos, non senectute vitiosa curvatos: et dicunt : Memores liberum tuorum super vinum, recti diligunt te. Ac si dicat : Ideo diligunt te, quia in memoria sua fixum gerunt, quod meliora sunt ubera tua super vinum, sicut in praemissis est exposi- tum.Item, Diligenda est Maria et specialiter honoranda : quia ipsa mediante

forma divina sponte venit ad hominem sponte deformatum, gratia gratis ad gratiae ingratum, medicina non rogata ultro venit ad aegrotum, virtus ad infirmum, sapientia ad fatuum, sanctificatio ad immundum, veritas ad mendacem, pietas ad immisericordem, pax ad rebellem, misericordia ad impium, charitas ad inimicum, justitia ad injustum, non ut eum secundum suam justitiam judicaret et damnaret, sed ut eum in sua injustitia justificaret, et secundum se formaret, et formatum secundum se tandem glorificaret in se. Ad id enim forma Dei venit in carnem, ut sibi prius in spiritu, post etiam in carne illos conformaret, quos praescivit et praedestinavit, scilicet Deus Pater, conformes fieri imaginis Filii sui . Haec ergo forma tam formosa ex pietate sola se univit materiae tam informi, nec modo informi, sed et deformatae, nec deformatas quidem ex ulla necessitate, sed ex sola propriae voluntatis voluntaria perversitate.

Item, Diligenda est Maria : quia per ipsam facti sumus de nihilo aliquid novi de vetustis, et de damnatis et mortuis beati et aeterni. Et propter hoc comparatur ipsa aurorae , quae consurgens omnibus rebus reddit colores proprios s: quia omnia de nocte quasi unius coloris sunt: sic et in ortu Mariae meliorari inceperunt omnia.

Item, Diligenda est Maria: quia per partum ipsius liberavit Deus Pater pauperem a potente, id est, hominem a diaboli potestate. Unde de Christo dicit Psalmista, Psal. lxxi, 12 : Liberavit, vel liberabit Dominus pauperem a potente, id est, a diabolo, qui in sua natura potens est. Unde, Job, xl, 24 : Non est super terram potestas quae comparetur ei. Peccator autem facit eum potentiorem, quia facit ut potentia ejus habeat effectum : nisi enim homo incurvet se, non potest diabolus ascendere. Joan. viii, 36 : Si vos Filius liberaverit, vere liberi eritis, Pau" perem dico et talem pauperem, cui non erat adjutor alius : quia nec homo, nec Angelus., nec lex, nec liberum arbitrium poterat eum liberare, nisi Leo de tribu Juda . Eccli. LI. 10 : Respiciens eram ad adjutorium hominum, ei non erat,

Et nota, quod pauper est peccator : quia spoliatus gratuitis et vulneratus in naturalibus. Potens est autem peccatum, quia rex. Unde, ad Roman.VI, 12 : Non regnet peccatum in vestro mortali corpore. Ab hoc potente hic pauper liberatur a Domino, quoniam ei infunditur voluntas paenitendi. Ideo clamare ei debes jugiter : Libera me de sanguinibus, etc. . Vere talis pauper : quia carens suffragiis Ecclesiae.

Item, Mariae debemus obedientiam. Unde ipsa promittit, Eccli.XXIV, 30 : Qui audit me, non confundetur. Glossa : Audit, id est, obedit. Qui audit me, id est, qui studet propriae informationi per auditum verborum meorum et eorum investigationem, non confundetur, per auditum verbi asperi. Matth. xxv, 41 : Discedite a me, maledicti, etc.

Vel, Qui audit me, hic ostenditur fructus imitantium verba Mariae, non confundetur. Confusio stultorum est, verba sapientiae non habent confusionem : sapiens enim non paenitebit. Verba autem sapientiae sunt verba Mariae quae os suum aperuit sapientiae . (Quaere titulo de verbis ejus).

Vel, Qui audit me, in paupere vociferante, vel praedicatore docente : non confundetur, id est, non patietur repulsam, quod est magna confusio sapienti, quando aliquid petierit in nomine Filii mei,scilicet quod pertineat ad salutem. Vel, Non confundetur, mala confusione, qua soli impii confundentur in judicio Filii mei: quia adstabo pro eo. Obedientibus enim matri dicturus est Filius : Venite, benedicti, etc.

Vel, Qui audit me, devote auscultat servitium meum. Vel, Qui audit me, id est, acquiescit consilio meo, de quo dicitur, Eccli, XXXI, 16 : Consilium illius sicut fons vitae permanet, id est, quasi fons vivus semper scaturiens.

Et nota, quod principaliter duobus locis invenimus, quod Maria obedientiam consiliis suis petit exhiberi, scilicet, Eccli. XXIV,26, ubi dicit: Transite ad me, omnes, etc. Et, Joan. II, 5, ubi dicit ministris : Quodcumque dixerit vobis, facite. Et subjungit paulo post qua utilitate, dicens, Eccli, XXIV , 30 : Qui audit me, non confundetur.

Et nota, quod in hac auctoritate, Qui audit me, etc, promittit ipsa tribus generibus hominum retributionem. Devote audientibus verba sua : unde, Qui audit me, non confundetur. Et imitantibus ejus gloriosa exempla : unde, Et qui operantur in me, id est, propter me, vel in me, id est, ad exemplum mei, non peccabunt. Vel, Qui operantur in me, tamquam super fundamentum, opera mea accipientes in exemplum. Item, praedicantibus ejus excelsa praemia : unde, Qui elucidant me, etc. Primis promittitur praemium liberans a paena : unde, Non confundetur. Secundis praemium justificans a culpa : unde, Non peccabunt. Tertiis praemium aeternitatis in gloria : unde. Vitam aeternam habebunt. Propter hoc etiam dicit, Proverb. viii , 34 : Beatus homo qui audit me.

Nola, quod multa sunt consilia Mariae quibus consulit nobis animarum salutem. Unde dicit, Proverb.VIII, 14 : Meum est consilium, ei aequitas, etc. Ipsa est enim Rebecca quae dixit filio suo Jacob, Genes. xxvii, 8 : Fili mi, acquiesce consiliis meis, etc. Et nota, quod Rebecca Jacob, qui interpretatur luctator vel supplantator, appellavit filium suum, non Esau : quia soli luctatores et supplantatores vitior filii Mariae sunt digni haereditate ipsius, et soli tales possunt vocare Mariam matrem suam. En consilia Mariae :

Primum, ut faciamus paenitentiam, quae

notatur in praeparatione haedorum, quos sibi jussit afferri a filio suo, qui sic acquisivit benedictionem Isaac patris sui, obediendo scilicet consiliis matris suae. Secundum, ut fugiamus diabolum volentem occidere nos, qui signatur per Esau, sicut Esau ille volebat occidere Jacob . Tertium, ut cito revertamur ad Dominum, si recesserimus ab eo per peccatum. Unde, Nehemiae seu II Esdrae, II, 6, rex et regina dixerunt Nehemiae : Usque ad quod tempus erit iter tuum,et quando reverteris ? Tamquam si dicerent ei : Festina reverti. Quartum, ut obediamus sacerdoti et divino nuntio, sicut ipsa Gabrieli, dicens : Ecce ancilla Domini, etc. . Quintum, ut fugiamus strepitum mundi, et diligamus vitam solitariam, sicut ipsa in cella orabat, quando Angelus ingressus est ad eam, sicut d icit beatus Bernardus. Sextum, ut quando laudamur, terreamur magis quam exsultemus, et cogitemus utrum digne vel indigne, sicut ipsa cogitabat qualis esset illa saluiatio . Septimum, ut constanter persistamus quilibet in statu suae professionis, sicut ipsa post votum virginitatis constanter respondit: Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco 1. ? Octavum, ut quilibet suam voluntatem divinae voluntati conformet, sicut ipsa fecit respondens : Ecce ancilla Domini , cujus est velle quod Dominus ejus vult. Nonum, ut quilibet spretis terrenis appetat caelestia. Unde concepto Domino, abiit in montana cum festinatione . Decimum, ut nobiliores et majores etiam minoribus se serviant et ministrent, sicut ipsa ministravit Elisabeth. Undecimum, ut mulieres pulchrae et nobiles non con- temnant viros suos, sicut Vasthi Assuerum , sicut ipsa fabro non contempsit desponsari, quam visesset de progenie regali. Debemus igitur obedire consiliis suis, et accedere ad vocantem nos. Ad Hebr. XII, 25 : Videte ne recusetis loquentem. Et hoc duplici de causa. Propter reverentiam ejus, quia regina est. Et propter periculum nostrum, qui inter daemones et malos homines habitamus et vivimus in peccatis. Qui enim justus est, ad illam debet confugere, ut dicere possit illud Canticorum, ii, 3 : Sub umbra illius quem desideraveram, sedi, etc. Ut impleatur illud Michaeae, IV, 4 : Sedebit vir subter vitem suam, id est, securus erit per auxilium Virginis. Sic peccator debet ad eam confugere : quia ipsa est civitas refugii. (Quaere supra causa vigesima quarta de protectione ejus .) Nolentibus enim ei obedire dictura est aliquando illud Proverbiorum, I, 25, 28 : Despexistis omne consilium meum, etc. Ego quoque in interitu vestro ridebo. Omne consilium meum, id est, consilium meum, quod est omne bonum.

Item, Debemus ei reverentiam, ne videlicet coram oculis ejus aliquid indecens cogitare, desiderare, consentire, aut facere audeamus : ne illos misericordes oculos qui non possunt respicere ad iniquitatem, avertas a nobis. Ideo, Habacuc, I, 13, dicitur Filio et matri : Mundi sunt oculi tui, ne videas malum, et respicere ad iniquitatem non poteris. Eccli. xlii, 20 : Non praeterit illam omnis cogitatus, et non abscondit se ab ea ullus sermo. Ad Hebr. IV, 13 : Omnia nuda et aperta sunt oculis ejus.

Item, Ideo de ipsa quae vere est fortis mulier, dicitur, Proverb.XXXI, 27 : Consideravit semitas, id est, secretas cogitationes conscientiarum, domus suae, id est, familiae suae. Cavendum igitur ne coram ea etiam cogitemus, necdum faciamus turpia, noxia, vel iniqua : perversae enim cogitationes saperant ab ea et a Filio ejus . Et nota, quod dicit perversae, id est, penitus aversae a Deo, quales sunt cogitationes infidelium, haesitantium, simulandum, contentiosorum, superborum, invidorum, avarorum, quae impediunt adventum gratiae , et fugant a corde gratiam jam receptam. Ideo etiam dicit ipsa, Proverb.VIII, 12 : Eruditis intersum cogitationibus : eruditis, id est, discretis, disponens et dirigens eas : sed aufert se a cogitationibus quae sunt sine intellectu : quae intus non legunt mala quae intus latent, sed tantum superficialiter ea quae cogitant, considerant.

Item, Debemus ei timorem : non enim de mitissima ejus humilitate ita praesumendum est, quin et summae dignitatis ejus timor et reverentia debeantur. Etsi enim ipsa est quae de se dixerit : Ecce midila Domini , nonne eadem est, quae regem gloriae et Dominum majestatis sic legitur allocuta, Luc. ii, 48 : Fili, quid fecisti nobis sic ? Ipsa etenim est spirituale sanctuarium Domini, de quo ipse dicit, Levit.XXVI, 2 : Custodite sabbata mea, et favete ad sanctuarium meum, etc. Eodem.XIX,3: Unusquisque patrem suum ei matrem suam timeat. Sicut enim de Filio dicitur : Ecce oculi Domini super metuentes eum : sic dici potest et de matre : Ecce, etc. Quasi diceret : In aperto est, quod oculi Dominae, id est, respectus misericordiae : et dicit pluraliter oculi, propter multiplicem effectum misericordiae ejus : super metuentes eam, id est, super humiles qui timent et cavent offendere eam. Sed quia timor solus sine spe non est bonus, ideo sequitur : Et in eis qui sperant super misericordia ejus. Sed ad quid timen-

dum et sperandum sit de ea, subdit, v. 19 : Ut eruat a morte culpae praesentis et paenae aeternae, animas eorum, non solum corpora a paena praesenti : et ut alat eos in fame, verbi Dei . fame, id est, in tempore famis aeternae, sicut promittit et comminatur, Isa. lxv, 13 : Ecce servi mei comedent, et vos esurieiis, etc. Item, Eccli.XXXIV, 19 et 20 : Oculi Domini super timentes eum, protector potentiae'', etc. Dicamus et nos : Oculi Dominae ad timentes eam : protectrix potentiae, firmamentum virtutis, regimen ardoris, et umbraculum meridiani, deprecatio offensionis, et adjutorium casus, exaltans animam, et illuminans oculos, dans sanitatem, et vitam, et benedictionem. Omnia beneficia ista et alia multa plura impendit ipsa timentibus eam. Sic expone,

Et nota undecim bona quae exemplo Filii facit ipsa timentibus se. Protegit enim eos potenter ab omni adversitate, ut supra, causa vigesima quarta . Vel, protegit potentiam quam dedit eis ab bene agendum, et ad declinandum a malo : quia, sicut dicit Gregorius, " cito bonum perditur, quod a largiente non custoditur. " Vel, protegit eos contra potentiam malignorum spirituum. Firmamentum virtutis : quia dat firmamentum virtutibus quas suis orationibus impetrat eis a Filio, et confirmat eis ipsas virtutes. Tegimen ardoris : quia misericorditer in nobis refrigerat concupiscentias quas diabolica suggestio inflammat. Umbraculum meridiani, id est, refugium contra aestum persecutionis utentis et ferventis, sicut sol in meridie urit et fervet. Vel, contra incentiva libidinis. Deprecatio offensionis : quia deprecabilis est super offensionem peccatorum. Vel, quia pro offensione hominum Filium deprecatur. Et adjutorium casus : quia timentibus se praecavet a casu, id est, ne cadant in peccatum, vel in infernum. Et

etiam erigit eos si forte ceciderint. Unde orat eam Ecclesia : " Succurre cadenti, surgere qui curat populo. " Exaltans animam timentis se, a terrenis quae facit contemnere, ad caelestia quae facit appetere : quia de stercore elevat pauperem spiritu, id est, humilem, ut sedeat cum principibus, id est, Angelis et sanctis, et solium gloriae teneat. Et illuminans oculos mentis, intellectum scilicet, et affectum, ad cognoscendum et diligendum Deum, se et proximum. Dans sanitatem conscientiae, et vitam gratiae, ei benedictionem gloriae, Et nota, quod haec omnia fecerat Filius matri, quando concepit ipsum, (Quaere ibi, Spiritus sanctus superveniet in te.)

Item, Debemus et humiliationem, ut humiliemur sub potenti manu ejus, ut nos exaltet in tempore visitationis : quod innuimus, cum flexis genibus et expansis manibus adoramus coram memoria ejus. Flexio genuum signum humilitatis, expansio manlium opera largitatis. Ad litteram enim quoties salutamus eam, vel transimus ante ejus templa, vel imagines, sive altaria, debemus genu flectere, caput nudare, et humiliari coram ea sicut servi coram domina, sicut adolescentulae coram regina. Ideo dicit Ecbertus abbas : " Creatoris matrem omnis creatura magnificet, et ejus regiae majestati se inclinent caelum et terra, et omnes qui habitant in eis, " Nehemiae seu II Esdrae, VIII, 6, dicitur de Judaeis : Incurvati sunt, et adoraverunt Deum proni in terram. Sicut enim factum est ibi Domino, sic debet fieri Dominae, id est, Mariae,

Item, De Maria debemus assidue cogitare et meditari : quia cor ejus assidue meditatur et Cogitat de nostra pace et salute : unde dicit cum Filio, Jerem. XXIX, 11 : Ego cogito super vos cogitationes pacis, etc. Ipsa est enim princeps illa de qua dicitur, Isa. XXXII, 8 : Princeps ea quae digna sunt principe, cogita-bit, scilicet cogitationes pacis et non afflictionis. De cogitatione enim ejus qua cogitat nobis bonum, dicitur, Eccli.XXIV, 39 : A mari abundavit cogitatio ejus, et consilium illius ab abysso magna, A mari enim, id est, supra mare, abundavit cogitatio ejus, qua cogitat nobis bona : quia non potest a sensu humano comprehendi, sicut nec mare potest exhauriri : et consilium illius, quo cogitat bonum saluti humanae : ab abysso magna, quia investigari non potest. Quis enim investiget efficaciam verbi ipsius, quo providit infirmis salubriter, quando omnium medicinam verbo concepit mirabiliter ?

Aliter : A mari abundavit cogitatio ejus, id. est, quae est de ea, vel quam habemus meritis ejus, abundat in nobis mare paenitentiae : et consilium illius ab abysso magna, id est, profundum est, et de profundo charitatis proveniens consilium ejus. Vel, . consilium illius ab abysso magna, id est, in magnitudine et multitudine peccatorum non restat nisi refugere ad ipsam.

Duplex antem consilium dat ipsa peccatoribus. Unum, Eccli.XXIV, 26 : Transite ad me omnes, etc. Aliud, Joan. II, 5 : Quodcumque dixerit vobis Filius meus, facite. Ideo dicitur peccatoribus, Jerem. xxiii, 20 : In novissimis diebus intelligetis consilium ejus quod modo despicitis. Proverb.I, 25. Despexistis omne consilium meum, id est, consilium meum quod est omne bonum, id est, plenum omni bono.

Dicit ergo : A mari, id est, plusquam mare, abundavit cogitatio ejus : quia sicut impossibile est humano sensui cogitare vel dinumerare guttas maris, vel bibere totum mare, sic impossibile est et longe amplius humano capere intellectu charitatem, pietatem, humilitatem, et caetera quae pertinent ad Mariam, Vel : A mari abundavit cogitatio ejus, id est, de ejus bonitate, id est, plusquam mare : facilius enim posset mare exhauriri quam Mariae bonitas perfecte cogitari : cogita-

tio enim ejus, id est, quae est de ea, major, melior et excelsior est omni cogitatione. Quis enim sufficiat cogitare profunditatem humilitatis ejus, quae cum Dei mater annuntiatur, respondet : Ecce ancilla Domini ? Quis comprehendere valeat excellentiam charitatis ejus, cum a Filio increpatur dicente : Quid mihi ei tibi est, mulier? et tamen defectum viiii miserans, et verecundiae ministrorum co m patiens, consulit eis : Quodcumque dixerit vobis, facite , Quis aestimare possit immensitatem pietatis ejus, cum Filium crucifigi videt, nec reclamat, sciens passionem Filii humani generis salutem operari?

Debemus igitur et nos, quantum permittit humana fragilitas, frequenter et assidue de illa cogitare, et in cogitatu nostro pertractare de his quae ad ejus pertinent gloriam et honorem. Sapient. VI, 16 : Cogitare de illa, sensus est consummatus : et qui vigilaverit propter illam, cito securus erit. Eccli, xxx, 1 : Cogitatus illius auferet somnum, peccati scilicet. Item, Eccli. xliii, 25 : In sermone ejus, id est, ipsa pro nobis orante, siluit ventus, id est, cessavit diabolica tentatio, et cogitatione sua, quando fideliter scilicet et devote cogitamus de ea, placavit abyssum., id est, cor peccatis profundum et tentationibus obtenebratum. Proverb.III,6 : In omnibus viis tuis cogita illum, scilicet Deum : et ipse diriget gressus tuos, id est, reget opera. Hoc idem potest dici de matre. Tob, IV, 6 : Omnibus diebus vitae tuae in mente habeto Deum, supple, et matrem ejus : et cave ne aliquando consentias. Quasi diceret : Fer talem recognitionem facile poteris cavere a peccato.

Debemus etiam Mariae jugem memoriam. Unde ipsa dicit, Eccli.XXIV,28 : Memoria mea in generationes saeculorum. De hac memoria dic.itu.ig Eccli. XLIX

2 : In omni ore quasi mel indulcabitur ejus memoria, In Psalmo cxliv, 7 : Memoriam abundantiae suavitatis tuae eructabunt. Dicit ergo : Memoria mea in generationes saeculorum, id est, in hominibus qui per gen.eration.ern . sibi succedunt : et tamen sunt saeculorum, quia permanebunt in aeternum, qui debito modo mei m emoraim habent. Ideo dicitur ei, Isa.XXVI , 8 : Nomen tuum et memoriale tuum in desiderio animae. Osee, XIV , 8 : Memoriale ejus sicut vinum Libani, id est, mirabiliter delectans, suaviter inebrians, et virgines germinans : quia Libanus intelligitur candor, et designat virginitatem.

Vel sic, In generationes saeculorum, id est, h ominum, quorum una est generatio, tamen duplex saeculum secundum status merendi et accipiendi. Quasi diceret : In memoria habebor a sanctis qui permanebunt in utroque saeculo I si enim memoria justi eum laudibus , quanto magis memoria Virginis, per quam nobis Christus factus est justitia .

Vel, saeculorum dicit propter duplicem statum, exsilii scilicet et libertatis : justum enim est ut jugiter habeamus memoriam ejus. Unde dicitur, Sapient.IV, 1 : Immortalis est memoria illius, id est, castae generationis, vel Mariae : quae exemplo suae virginitatis in aliis generat castitatem, et quae salva castitate genuit Salvatorem, quoniam apud Deum nola est: quod non esset, nisi esset pulchra valde. Amicus enim non libenter memoratur amicae suae, nisi sit pulchra valde in oculis suis : quoniam apud Deum qui est immortalis et nihil obliviscitur, nota est notitia approbationis, ei apud homines : puchra generatio proprie est generatio sanctorum, vel Mariae et caeterarum virginum.

Debemus etiam nostrae mentis intui- tum jugiter ad eam dirigere, et ad ipsam intuendam spirituales oculos attollere. Unde, Eccli, iv, id: Qui intuetur illam, id est, sapientiam, vel Christum in cruce, vel ipsam Mariam, intuetur, inquam, oculo fidei et verre dilectionis, ut ad eam jugiter stillet oculus servi sui. Job, xvi, 21 : Permanebit confidens, scilicet in die judicii, ut eliam dicere possimus illud, Matthaei, viii, 25 : Domina nostra, ad te sunt oculi nostri, ne pereamus. Item, illud libri II Paralip, xx, 12 : Cum ignoremus quid agere debeamus, hoc solum habemus residui, ut oculos nostros dirigamus ad te. Item, ut de ea dicamus : Providebam Dominam in conspectu meo semper, etc. .

Nota, quod intellectus et allectus noster duo sunt oculi, quibus Filium et matrem debemus pariter intueri, sicut acies oculorum corporalium ad idem pariter diriguntur: sed multi oculum sinistrum, id est, intellectum vertunt ad caelum per studium, et dextrum, id est, affectum vertunt ad. terram. Iii sunt qui foedus incunt cum Nass, id est, diabolo, qui eis eruit oculos dextros a capite, id est, Christo.

Quia cor ejus exsultat de nostra emendatione, et cor nostrum congratulari ei debet de gratia quam invenit apud Deum, et de caeteris bonis quae data sunt ei. Ideo designatur per Saram qua) dicit, Genes, xxi, 6: Risum fecit mihi Dominus : quicumque audierit, corridebit mihi. Risum enim fecit Dominus Mariae in conceptione Salvatoris, cum et ei et in ea nobis arrisit, vel cum tam ei quam nobis dedit ridendi et gaudendi materiam. Unde et in partu ejus dixit Angelus ad. pastores : Evangelizo vobis gaudium magnum . Eccli, li, 20 : Laetatum est cor meum in ea. Ambulavit pes meus, id est, allectus, iter rectum, scili-

cet mandatorum Dei. Ecce fructus hujus gaudii. Ideo etiam dicit beatus Anselmus, quod assidue roganda est Maria, ut et congratulatio beatitudinis ejus sit semper apud nos, et compassio miseriae nostrae semper sit apud eam.

Debemus etiam ei de corde compassionem, et tam matri quam Filio condolere et compati: quia et Christi passio et Maria) compassio, cujus animam Filii gladius pertransivit, a nobis exigunt compassionis affectum : quia si compatimur, et conregnabimus. Et si fuerimus socii passionum, erimus et consolationum . Sic etiam honoratur a nobis Filius, si compassi fuerimus matri. Unde, Eccli, vii, 29 : Honora patrem tuum, scilicet Deum, et gemitus matris tuae, scilicet Mariae, ne obliviscaris.

Debemus etiam numquam ipsam oblivioni tradere : quia ipsa numquam obliviscitur sui memores. Unde dicit, Isa. xlix, 15 : Numquid oblivisci potest mulier, etc. (Titulo, quod Maria dilexit sui memores). Unde, Psal. cxxxvi, 6 : Si non meminero tui, scilicet cum amore, et si non proposuero Jerusalem, id est, o tu Maria, in principio laetitiae meae, id est, si non est milii praecipua de te et in te laetitia post Filium tuum, oblivioni detur dextera mea, vel obliviscatur me. Alia littera, dextera mea, id est, vita aeterna, de qua dicitur, Cantic, a, 6 et viii, 3 : Dextera illius amplexabitur me. Et interponit conditionem quam necesse est impleri, ut oblitus Jerusalem, id est, vitae aeternae, vel beatae Mariae, detur oblivioni apud Deum : et lingua mea adhaereat faucibus meis, id. est, mutus fiam a laude Dei, si intermisero laudes tuas, et si non fuerit apud te et de te laus mea in Ecclesia magna.

Ad ipsam cum fletu et gemitu debemus suspirare. Unde dicunt fideles animae: Flevimus cum recordaremur Sion , id est, Mariae. Ideo canit ei Ecclesia : " Ad te suspiramus gementes et flentes, etc. " Gemitus enim et fletus efficacius Christo supplicant et Mariae, quam verba composita. Unde, Baruch, iii, 1 : Anima in angustiis, ei spiritus anxius clamat ad te. Gregorius super illud Job, xl, 22, de Behemoth : Numquid multiplicabit ad te preces, aut loquetur tibi mollia ? Gregorius : " Veraciter orare, est amaros in compunctione gemitus, et non composita verba resonare. "

Desiderium cordis etiam debemus Mariae : quia nobis desiderat omne bonum, dicens cum Apostolo : Testis enim mihi est Deus, etc. , ut ei dicere valeat servus ejus : Domina, ante te omne desiderium meum, etc. . Item, illud Isaiae, XXVI, 9 : Anima mea desideravit te in nocte, scilicet praesentis vitae. Concupiscentia enim Illius, sicut dicitur de sapientia , deducit ad regnum perpetuum. Praeoccupat etiam eos qui se concupiscunt, ut illis se priorem ostendat, sicut ibidem dicitur. Ideo etiam invitat ad se concupiscentes se, Eccli.XXIV, 26 : Transite ad me, omnes qui concupiscitis me, et a generationibus meis implemini, (Istud invenies expositum in primo sermone de Nativitate ejus.)

Ex toto corde debemus nos servitio illius constringere. Eccli.VI, 24 et seq.: Audi, fili mi, aure cordis, et accipe consilium intellectus, id est, quod confert purum intellectum sine errore. Injice quasi voluntarius pedem tuum, id est, affectum, in compedes illius. Particularia enim servitia Mariae, de quibus agitur in hoc loco, quasi quidam compedes sunt, tenentes servos illius in statu justitiae, ne currant ad illicita. Et ne acedie-ris, id est, ne graviter et taediose feras, sed cum hilaritate impleas praecepta sapientiae et Mariae, in vinculis ejus. Item, ibidem, v. 27, de sapientia et Maria : In omni animo tuo accede ad illam, id est, omnes cogitationes et desideria in. illam converte, et in omni virtute tua conserva, id est, corde et opere serva, vias ejus, id est, praecepta et exempla, per quae venimus ad ipsam et ipsa ad nos. Item, ibidem, v.18 : Investiga illam, orando, studendo, peritiores interrogando, ad ejus laudem operando, et manifestabitur tibi. Et caetera multa. Et tandem subjungitur, v.30 : Decor enim vitae est in illa, in praesenti per gratiam, in futuro per gloriam : et vincula illius, id est exempla etservitia quibus ligamur, ne discurramus per campos licentiae ,alligtura salutaris: quia extrahunt a peccato, et trahunt ad salutem aeternam.

Servitium ejus et laudes numquam debemus intermittere. Unde, Proverb. IV, 8 et 9 : Arripe illam, id est, sapienliam, vel Mariam ad serviendum ei: et exaltabit te, a terrenis ad caelestia : glorificaberis ab ea, cum eam fueris amplexatus : dabit capiti tuo augmenta gratiarum, et corona inclyta proteget te. Arripe illam, id est, ad te cape : vel, arripe cito et quasi violenter, sicut res diu desiderata quasi cum violentia et quodam impetu solet apprehendi: vel, arripe sicut avis nobilis praedam nobilissimam et escam suavissimam. Ideo enim Filius matrem sublevavit ad caelum, ut nos ad se traheret. Sequitur : Et exaltabit te ab imo vitiorum ad alta virtutum, a terra ad caelum. Glorificaberis ab ea, cum eam fueris amplexatus, quasi rem amatam, amplexatus quasi scilicet duobus brachiis, amore et servitio. Sequitur : Dabit capiti tuo, id est, menti quae est caput animae, augmenta gratia-

rum spiritualium, corporalium, et temporalium : et corona inclyta, ex rosis charitatis et patientiae, et liliis castitatis geminae, ex violis humilitatis et temperantiae, proteget te: quia per hanc triplicem virtutem protegitur homo ab insultibus vitiorum et daemonum. Ibidem, v. 6: Ne dimittas eam, et custodiet te : dilige eam, et servabit te. Ne dimittas eam, quasi addorsando eam propter meretricias voluptates. Vel, ne dimittas eam, id est, ne effugias eam peccando mortaliter : quia non recedit a servo suo, nisi propter peccatum: ipsa est enim apis , quam fugat faex peccati. Et custodiet te a violentia diaboli. Dilige eam, et servabit te a peccato et hostium oppressione. Item, Proverb. xxvii, 18 : Qui servat ficum, id est, Mariam, quae dicitur ficus propter dulcedinem fructus sui, comedet fructus ejus : et qui custos est Domini sui, glorificabitur. Dicamus : Dominae suae. Item, Eccli.VII, 21 : Noli discedere a muliere sensata, et bona, quam sortitus es in timore Domini. Mulier sensata beata Virgo, habens sensum Domini in regendo familiam Ecclesiae, a qua discedit, qui servitium illius per negligentiam intermittit, vel quicumque dimissa castimonia sequitur meretricias voluptates, vel generaliter quicumque mortaliter peccat. Quam fortius es ex dono gratiae, specialiter ipsam diligens, et ei serviens, in timore Domini, id est, cum reverentia, humilitate, et devotione. Item, Eccle. viii, 3 : Ne festines recedere a facie ejus, neque permaneas in opere malo. Ne festines recedere a facie ejus, id est, a beneplacito : nusquam enim Deus vel ipsa Maria deserit hominem, nisi prius ab ipso homine deseratur: semper enim mater et Filius primi sunt in accessu, sed ultimi in recessu, sicut dicit beatus Dionysius. Item, a facie ejus. Ante faciem Christi et Mariae sunt, qui ei serviunt et ministrant, sicut dicit Raphael . A facie eorum recedere festinant, quiab eorum servitio et beneplacito resisiliunt, sicut recidivantes. Quod si peccando recesserimus,statim reverti per paenitentiam debemus : quia sicut dicit beatus Cyprianus, vicinatur innocentiae festinata correctio. Propter hoc enim mater et Filius clamant animae peccatrici, Cantic, VI, 12 : Revertere, revertere, Sulamitis, etc, ut intueamur te. Et hoc est quod sequitur : Neque permaneas in opere malo, sicut quidam nolunt converti donec senuerint, quibus dicitur, Eccli.v, 8 et 9 : Non tardes converti ad Dominum, ei ne differas de die in diem : subito enim veniet ira illius, et in tempore vindictae disperdet te.

Item, Ad continuandum et devotissimecelebrandum servitium beatae Virginis, valet illud exemplum quod narrat Petrus Damianus de quibusdam religiosis, qui ad suggestionem cujusdam perversi fratris dicacis et accuratae eloquentiae dimiserant servitium beatae Virginis, et statim dimisso servitio ejus omnimoda infortunia coeperunt insurgere contra fratres illos, incendia, depraedationes, strages hominum, mortalitas animalium, et hujusmodi, ita quod, de vita desperarent fratres illi: et taederet eos vivere. Quam cito autem ad consilium dicti Petri reinceperunt fratres illi servitium Mariae, cessavit ab eis dicta quassatio, et multa deinceps pace et prosperitate gavisi sunt fratres illi, toto corde de caetero Mariae servientes.

Item, Debemus servitio ejus ex toto corde intendere. Unde. Psal. xlvi, 8 : Psallite sapienter. Glossa ibi : " Insipienter psallit, qui non intelligit quod psallit. " Item, ibi, Psal. v, 9 : Intende voci orationis meae. Glossa : " Intendentem vel intelligentem Deus intendit. " Augustinus : " Illud versetur in corde, quod profertur in oratione. " Unde dicitur, II Paralip. xxxiii, 13: Deprecatus est (Manasses) Deum, et obsecravit in-tente, et exaudivit orationem ejus, Obsecra et tu Latente matrem et Filium, ut merearis exaudiri. Et nota, quod dicit : Intende voci orationis meae, Vox orationis est desiderium cordis, quod clamat in aure matris et Filii: sicut enim non intelligitur quis pro strepitu labiorum sine voce formata, sic nec oratio sine voce desiderii, Unde Gregorius : " Quid prodest strepitus labiorum, ubi mutum est cor?" Non loquitur autem Deo anima nisi per desideria: et quanto profundius et spiritualius est desiderium, tanto vox altior est, et altius clamat ante Deum. Non est enim qui tam alte clamet voce exteriori, quod vox ejus audiatur usque ad milliarium. Vox desiderii tam alte clamat, quod auditur usque in caelum. Unde, Exod.XIV , 15, dicitur Moysi : Quid clamas ad me ? Bene autem clamat, qui vere potest dicere: De profundis clamavi ad te, Domine, etc, . Et hoc est quando de profundo cordis exit desiderium. Hoc desiderium se audire ostendunt mater et Filius , cum quilibet

dicit, Isa. lxi, 24 : Antequam clament, scilicet ad me, sono vocali, ego exaudiam eos, ut dicere possit uterque de devote clamantibus : Praeparationem cordis eorum, id est, devote clamantium, audivit auris tua . De illis autem qui indevote orant vel celebrant servitium matris et Filii, licet multa de ore proferant, et maximas moduIationes faciant, dicit mater cum Filio, Matth. xv, 8 : Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me . Nec tales vocant mater et Filius clericos, vel canonicos, aut moniales, aut monachos, sed populares et vilianos, etc.

Item, Quia cor Mariae levi oratiuncula, dummodo devota sit, flectitur ad pietatem, cum ipsa sit valde compatiens, et super afflictos pia gestans viscera. Nec exemplo Joseph diu se valeat continere devote et fideliter exorata : et cor nostrum, cum pro ea vel nomine ejus postillatur honestum aliquid, facillime debet concedere quod rogatur.