CAPUT VI.

De convenientiis et differentiis generis et proprii.

Nunc autem assignandae sunt communitates et differentiae generis et proprii secundum consequentiae ordinem. Dicimus igitur quod prima inter genus et proprium communitas sive convenientia est, quod utrumque horum praedicabilium sequitur speciem de qua praedicatur. Sequi autem dicimus non secundum naturam, quia sic genus est prius specie, sed dicimus sequi secundum consequentiae rationem : sequitur enim si homo est, animal est, et si homo est, risibile est. Sed quando proprium sequitur ad speciem, est simul cum consequentiae ratione etiam ordo naturae et intellectus : quia species est causa proprii, et non e converso.

Secunda autem convenientia generis et proprii est, quod tam genus quam proprium, non secundum magis et minus praedicantur de speciebus, de quibus praedicantur quae ipsum proprium participant. Participare hic autem large sumimus non proprie : proprie enim participant inferiora sua superiora quae in substantiis eorum sunt nomine et essentia et ratione, ut dicit Aristoteles ; sed hic large sumimus participationem, prout tunc proprium participat speciem ut sui causam et subjectum : aequaliter enim et non secundum magis et minus homo et bos qui sunt species animalis sunt animal, quod est genus, participantes, et aequaliter Cato et Cicero (qui sunt speciei hominis individua) sunt risibile (quod est proprium hominis) participantes, large dicta participatione, nec participant suae speciei proprium secundum magis et minus.

Tertia enim convenientia est inter genus et proprium, quod commune est eis, quia genus univoce praedicatur de propriis speciebus suis omnibus, ita quod dat eis nomen et substantiae rationem secundum nomen quo praedicatur de ipsis. Similiter et proprium (quorum est proprium de quibus praedicatur) dat eis nomen suum et rationem : quamvis aliter proprium quam genus suo subjecto nomen suum dat et rationem. Potest enim diffiniri proprium ut proprium, et tunc subjectum est in ratione proprii. Et si hoc modo rationem suam daret subjecto, esset idem in diffinitione ipsius, et idem praedicaretur de seipso. Est enim risibile prout diffinitur ut proprium homo aptus natus ridere. Si hanc rationem daret subjecto, tunc sic diceretur, homo est homo aptus natus ridere. Sed potest aliter diffiniri proprium prout dicit rem quae est accidens ordinabile in genere praedicamenti: tunc risibile est aptum natum ridere, et isto modo suam dat ei de quo praedicatur rationem. Unde haec communitas generis et proprii in communi sumpta est, ita quod de modo quo utrumque, genus scilicet et proprium, proprie univoce praedicatur, non sit cura quantum ad hujus communitatis intentionem.

Differunt autem ab invicem genus et proprium in hoc, quod genus quidem priusest natura et intellectu eo de quo praedicatur. Proprium autem posterius est natura et intellectu eo de quo praedicatur, id est, specie de qua praedicatur. Cujus probatio est, quia quando genus de specie praedicatur sicut animal de speciebus animalium, ut de homine et leone, oportet quod animal sit prius ut principium specierum : et patet hoc sic, posito animali secundum intellectum antequam accipiatur in speciebus de quibus praedicatur: dehinc oportet ipsum dividi specificis differentiis, quae sunt generi speciem constituenti propriae. Propter quod prius actu et natura et intellectu est genus quam species, de qua ipsum genus praedicatur. Proprium autem cum causetur a specie de qua praedicatur et fluit de principiis

speciei, sequitur speciem secundum naturam et intellectum.

Differunt autem secunda differentia, quod genus oportet de pluribus speciebus praedicari. Non enim potest esse genus quod plures species non habeat, sicut in tractatu de Genere determinatum est . Proprium vero praedicari convenit de una sola specie cujus est proprium : quia si pluribus conveniret, non proprium esset salvata ratione nominis sui.

Adhuc autem tertia est differentia, quod proprium quidem conversim praedicatur de eo cujus est proprium : si enim risibile est, homo est, et e converso si homo est, risibile est. Genus vero de nullo sigillatim sumpto cujus est genus convertibiliter et universaliter praedicatur : quod patet, quia non sequitur, si animal est, homo est: nec sequitur, si animal est, risibile est: quamvis e converso sequitur, si homo est, animal est, si risibile est, animal est. Sed inter proprium et speciem est e converso : quia si homo est, risibile est, et conversim si risibile est, homo est.

Amplius quarta differentia inter genus et proprium est, quia proprium inest omni speciei de qua praedicatur et soli et semper. Genus autem omni quidem inest speciei de qua praedicatur, ita quod praedicatur de omni suo individuo : inest etiam semper, sed non inest soli illi speciei, quia inest aliis speciebus ejusdem generis, sicut animal non soli homini, sed etiam asino, et leoni, et aliis speciebus brutorum.

Amplius adhuc quinta differentia est, quia species quidem interemptae non interimunt illa genera quorum sunt species, quia non sequitur, si homo non est, quod animal non sit: propria autem interempta simul interimunt ea quibus sunt propria, et e converso, quia interemptis substantiis sive speciebus quarum sunt propria, sequitur interemptio ipsorum propriorum. Sequitur enim quod si equus non est, hinnibile non est. His igitur genus differt a proprio.

Hoc autem Porphyrius et alii antiqui sic dixerunt, quod generis quidem et proprii commune est quidem sequi species : nam si homo est, animal est, et si homo est, risibile est. Commune est etiam aequaliter et non secundum magis et minus genus praedicari de illis (quarum est genus) speciebus : et proprium aequaliter non secundum magis et minus praedicari de his quae illo participant large accepta participatione : aequaliter enim et non secundum magis et minus homo et bos sunt animal, et Cato et Cicero risibile. Commune adhuc autem est eis, scilicet generi et proprio, univoce praedicari de his quorum sunt ; genus quidem de speciebus suis, et proprium de his quorum est proprium, ea univocatione de qua dictum est.

Differunt autem genus et proprium, quoniam genus prius est his de quibus praedicatur, ut speciebus : posterius autem est proprium his de quibus praedicatur : oportet enim prius esse animal in esse generis, dehinc autem dividi differentiis magis proprii, et sic speciem constituit. Oportet autem et genus de pluribus praedicari speciebus, proprium vero de una sola specie cujus est proprium praedicatur. Adhuc autem quia genus de nullo conversim praedicatur, cujus est genus, sicut speciei vel proprio convenit: nam neque si animal est, homo est, neque si animal est, risibile est. Proprium autem conversim praedicatur : quia si homo est, risibile est, et si risibile est, homo est. Amplius proprium inest omni speciei cujus est proprium, et omni individuo, et soli speciei, et semper. Genus autem omni quidem inest speciei de qua praedicatur et semper : non autem soli, quia etiam de oppositis speciebus praedicatur. Amplius alia differentia. Species quidem interemptae non simul interimunt genera quorum sunt species. Propria autem in-

terempta simul interimunt species quarum sunt propria. Et haec ideo quia proprium fluit ex principiis speciei, et species est causa ipsius adaequata : cum proprio interempto effectu convertibili cum causa necessarium est etiam causam perimi, et e converso his speciebus quarum sunt propria interemptis, et ipsa propria necesse est interimi : quia destructa causa adaequata, necesse est effectum destrui.