CAPUT IV.

Utrum universalia sint corporalia ?

Secunda autem quaestio est, an universalia sint incorporalia vel corporalia ?

quae ex Platonicis inducta est sicut prima. Dicebat enim Plato mathematicas lineas et superficiem esse separata quaedam, ex quibus corpora mathematica componuntur : sicut omne divisibile ex indivisibilibus dicebat componi, accipiens haec ab Epicureis qui ante philosophari coeperunt. Melissus autem et Parmenides talia dicebant, et quidam alii. Exniathematicis autem magnis et parvis omnem materialem dicebant constare quantitatem.

Suae. autem opinionis tres potissimas inducebant rationes. Quarum fuit pruna, quod videbant, quod substantia tam materia quam forma de se, et secundum quod substantia est, et secundum seipsam accepta, indivisibilis est, sicut expresse dicit Aristoteles. Oportet ergo aliud divisibilitatis esse principium indivisibile. Divisibile autem non est nisi quantitas: quantitas autem omnis sive sit discreta, sive continua, non procedit nisi ab indivisibili. Adhuc omnis species quantitatis non procedit nisi ab indivisibili proximo: quia unumquodque genus et species causatur ab aliquibus suis proximis principiis. Corpus enim quod omni modo divisibile est,non potest causari (sicut exproximo suae constitutionis principio) ab eo quod omni modo est indivisibile sicut punctum, vel ab eo quod uno modo tantum divisibile sicut linea. Sed oportet, quod causetur ab eo quod est pluribus modis divisibile. Sicut superficies quae non est indivisibilis nisi in profundum, sed in latum et longum divisibilis est. Et ex compositione unius superficiei cum alia fit divisibilis in profundum : sicut punctum omni modo indivisibile,compositione puncti cum puncto fit divisibile in longum, recto motu puncti in continuum. Punctum enim est substantia positioncmhahens, et ideo motu suo in continum facit lineae positae divisionom.Et similiter est de superficie constituta a linea mota in latum : qui motus lineam com-

ponit cum alia existente una primo mota in latum continui: quod motu ejus constituitur. Et similiter est de corpore quod motu superficiei motae in profundum constituitur. Et quia non sunt plures situs continui in quod aliquid indivisibile moveri possit ad quantitatis constitutionem, ideo non sunt plures quantitatis continuae species nisi tres, et non nisi tres diversitates. Cum autem materia sensibilis de se sit indivisibilis et immobilis, non potest esse quanti vel quantitatis principium. Materia enim de se nihil habet quantitatis. Oportet autem, quod omne quod est alicujus generis essentiale principium, sit aliquid illius generis, tam in genere substantiae, quam in genere accidentium. Probatum est autem in Physicis , quod principia corruptibilium sunt incorruptibilia, et principia sensibilium sunt insensibilia. Quia aliter in principiis et principiorum principiis iretur in infinitum. Constat etiam, quod istae naturae quae simplices et universales dicuntur, eorum sunt principia quae sunt singularia, ut jam in antehabita quaestione habitum est et determinatum. Et horum materialium et corporalium non possunt esse principia, nisi sint corporalia et principiis quantitatis determinata. Sequitur ergo de necessitate, ut videtur, quod universalia sunt corporalia, et corpora per quantitates corporales dimensa, et ista ratio directe est secundum intentionem Platonis, qui talia separata ponebat. Et ideo per nos est per multa explanata, ut melius quid intendit, intelligatur.

Secunda ratio est, quod principium alicujus generis vel speciei, non potest esse, vel hoc vel illud in numero determinatum : quia sic non esset universale illius generis vel speciei acceptum.Principia ergo generum et specierum, genera sunt et species : et cum principiata sint corpora sensibilia et quanta, sequitur quod principia illorum sint genera et species quantitatum. Haec enim sunt principia sensibilia per hic et nunc indivi- duata. Substantia enim secundum quod substantia in principiis ejus, nec ad hic nec ad nunc determinatur vel individuatur : et ideo talibus principiis non causatur. Et ideo Plato dixit omnium istorum sensibilium principia circa mathematica in rationibus generum vel specierum accepta : substantiam autem secundum quod substantia non esse sicut principiatum, sed per quantitatem esse determinatam ad hic et nunc. Ex hoc autem ulterius inferebat, quod genera et species, quae sunt horum singularium prinpia, sunt corporalia.

Tertia ratio Platonis fuit: quia quod est in ordine naturae primum, est causa et principium ejusdem quod secundum se in eodem naturae ordine posterius est, sicut in libro fontis vitae et in libro de causis est probatum. Quantum autem secundum rationem quantitatis acceptum constat quod secundum ordinem naturae est ante hoc quantum sensibile. Ergo secundum ordinem naturae causa est ipsius, et principium. Non est autem causa et principium nisi quod est simplex et universale principium. Ergo quod est simplex et universale, quantum est et corporale.

Istae absque dubitatione rationes sunt Platonis in hoc quod universalia dixit esse corporalia quaedam in mathematicis rationibus et formis constituta. Quod autem quidam dicunt de universalibus immaterialium, ut angeli, et animae, nihil penitus valet ad propositum. Talia enim dixit Plato ab aeterno consistere, et radios quosdam lucis primae esse, et non esse causata a principiis materialibus per compositionem, et in talibus dixit esse particulare non universale : sed in talibus dixit, quod sunt in nobis per hoc quod luces eorum et essentiae sunt in nobis, sive existentibus per ea, sive cognoscentibus ea. Propter quod Avicenna in sua metaphysica, ubi stabilit species qualitatis, dicit quod hoc dictum verum est. Cujus signum dicit: quia ea in quibus sunt

sive existentibus sive cognoscentibus ea, non recipiunt ea secundum hic et nunc, sed ubique et semper, quantum est de ipsis. Anima enim non est in corpore secundum hic et nunc, nec daemon sive intelligentia, sive etiam angelus, non est in eo in quo est per operationem vel cognitionem ut hic et nunc, sed secundum possibilitatem ejus in quo est, est in eo secundum ubique et semper : quia non habet in eo positionis discretionem. Haec opinio Platonis est.

In contrarium hujus sufficiunt etiam tres rationes, quae sunt inter multas quae adduci possunt, potiores. Quarum prima est, quod si universalia (horum singularium principia) sunt corporalia: aut sunt principia in quantum incorporalia, aut sunt principia eorum in quantum corporalia sunt et hic et nunc determinata. Si sunt principia horum in quantum corporalia sunt: corporale autem non eflicitur corporale nisi per aliud corporale: sed principium constituens est etiam corporale : ergo et ipsum corporale non efficitur corporale nisi per aliud corporale : et sic procederetur in infinitum. Sequitur ergo, quod principium corporalis sit incorporale, sicut principium corruptibilis est incorruptibile, et principium sensibilis est insensibile, et principium mobilis est immobile, et sic de omnibus aliis.

Secunda ratio est, quod si universalia sint corporalia, sequitur quod sunt quantitatibus et figuris determinata. Rationes autem quantitatum non sunt quantae, et rationes figurarum non sunt figuratae. Si autem universalia quanta figurata sunt, sequitur quod suscipiens ea, figuretur per ipsa, et quantitate distendatur. Suscipit autem talia possibilis intellectus. Intellectus ergo possibilis quantus erit et figuratus, quod nemo unquam opinatus est, quia omnes Anaxagoram laudabant dicentem, quia intellectus est purus et immixtus, nihil ulli habens commune. Universale ergo corporale esse non potest, et in re corporali: cum prout uni- versale est, motivum est intellectus possibilis.

Tertia ratio est, quod si universale corpus vel corpoream est habens quantitatem, oportet quod sua quantitas corporea sit et perpetua. Est autem singulare suum in quo est quocumque modo corporeum et corpus : aut igitur haec duo sunt unum corpus, aut duo corpora. Si sunt unum et idem, sequitur quod corruptibile sit incorruptibile, et sensibileinsensibile, et faciens factum, et constituens constitutum, si sint unum et idem : quod est inconveniens et non intelligibile. Si autem sunt duo corpora, sequitur quod duo corpora sint in eodem loco. Mathematicis enim datur locus sicut et physicis, ut dicit Aristoteles. Probatum est autem a nobis in Physicis, quod si duo corpora sint in eodem loco, de necessitate duo erunt unum et idem corpus. Sequitur ergo, quod si sunt duo diversa corpora, quod sunt unum et idem corpus : quod impossibile est omnino.

Nos autem quae inducta sunt determinantes, distinguimus quod corporale multipliciter dicitur, scilicet quatuor modis. Uno quidem modo dicitur corporale quantitate corporea distensum, ita quod ipsa quantitas sit aliquid sui. Et sic habentia quantitatem corpoream, corporalia dicuntur et mobilia omnia et sensibilia. Secundo modo corporalia dicuntur non quidem quantitatem ut aliquid sui habentia, sed tamen secundum distensionem quantitatis in subjecto ea suscipiente sunt distensa, sicut albedo et nigredo, et caliditas et frigiditas, et figura, et circa aliquid constans forma, dicuntur corporalia: quamvis quantitas nihil sit essentiae ipsorum. Tertio modo dicitur corporale omne corpori sicut suscipienti determinatum, sicut sensus et imaginatio et caeterae virtutes sensibiles. Et universaliter omnis anima sensibilis et vegetabilis sunt corporales formae. Quarto modo dicitur corporale, non quod aliquid sit partis vel quantitatis corporalis, sed quia corporis quantitatis estprincipium.

Et sic punctum dicitur esse corporale. Similiter autem multipliciter dicitur incorporale : quia si unum oppositorum est multiplex, et reliquum. Nullo autem istorum modorum universale est corporale : quia est sicut natura corporis vel corporei, cui per aptitudinem dicendi de multis accidit universale esse : et est incorruptibilis, quia (sicut optime probatum est) aliter motivum intellectus possibilis esse non potest, quia penitus incorporeus et incorruptibilis est. Est enim simplex notio et natura ab omni quantitate distcnsionis abstracta.

Ad hoc ergo quod primo objicitur, dicendum quod et quanti essentiam constituens est duplex, scilicet secundum quantitatis . essentiam et constitutionem ejus quod est quantum vel quantitas. Et de tali principio procedit objectio et est necessaria. Alia est constitutio quanti secundum esse specificum et rationem, non secundum id quod est quantitas et dans nomen et diffinitionem quantitatis. Et hoc principium constituens speciem et genus quantitatis non est quantitas vel quantum, sed potius quantitatis natura simplex et ratio. Et haec natura sic simplicitate sua accepta est universale.

Ad id autem quod secundo inducitur, dicendum quod hoc quod ponunt simpliciter esse verum principium hujus, in esse et specie secundum naturam vel in genere non est ad hoc vel illud determinatum : quia si hoc esset verum, non esset principium universale, sed hujus vel illius. Sed hoc principium non est mathematica quantitas in his quae corporea sunt: sed est natura simplex constituens in genere et specie, et dans nomen et rationem. Et in hoc patet, quod quamvis punctum sit essentiale et quasi materiale principium lineae, tamen formae lineae non habet nomen nec rationem. Sed aliud est principium secundum formam, quo linea lineae nomen et rationem habet. Et hoc principium simpliciter acceptum natura est lineae, cui accidit esse universale, pet hoc.quod pluribus est

comunicabilis natura illa. Patet igitur quod corporalium universale est in corporale. Et hoc est vere dictum Peripateticorum.

Ad id autem quod tertio inducunt, dicendum quod verum est quod ponitur : dummodo bene intelligatur, quod essentialiter per modum materialis constituti principium est essentiale, non in ordine naturae primum : etiamsi daretur quod constituerent et principiarent naturalia corpora, non principiarent ea, nisi secundum id quod est quantitas subjecta, et non secundum hoc quo quantitas est in ratione vel specie vel genere. Et ideo non sunt propria ad ea secundum ordinem formalem naturae, vel secundum ordinem efficientis causae. Sed ea quae sunt constituentia ea quae corporea sunt in ratione, nomine, et specie, et genere, priora sunt secundum ordinem naturae: et illae sunt simplices naturae, et essentiae eorum, et notiones ipsorum. Haec autem omnia et incorporalia sunt et universalia per antedicta. Et hanc subtilitatem invenit Aristoteles, et ideo in omnibus quae dixit, Platoni praeponatur in positione principiorum. Haec est vera secundum Peripateticos hujus quaestionis determinatio ; et sic tenendum est, nec est curandum de sophisticis quibusdam, qui ante nos quaedam scripserunt.