ACTA APOSTOLICAE SEDIS

 ACTA APOSTOLICAE SEDIS

 2 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 3

 4 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 5

 6 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 7

 8 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 9

 10 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 11

 12 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 13

 14 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 15

 16 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 17

 18 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 19

 20 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 21

 22 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 23

 24 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 25

 26 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 27

 28 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 29

 30 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 31

 32 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 33

 34 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 35

 36 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 37

 38 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 39

 40 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 41

 42 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 43

 44 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 45

 46 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 47

 48 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 49

 50 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 51

 52 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 53

 54 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 55

 56 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 57

 58 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 59

 60 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 61

 62 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 63

 64 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 65

 66 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 67

 68 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 69

 70 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 71

 72 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 73

 74 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 75

 76 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 77

 78 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 79

 80 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 81

 82 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Congregatio de Causis Sanctorum 83

 84 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Congregatio de Causis Sanctorum 85

 86 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Congregatio de Causis Sanctorum 87

 88 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Congregatio pro Episcopis 89

 90 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Congregatio pro Episcopis 91

 92 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Congregatiopro Gentium Evangelizatione 93

 94 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Congregatiopro Gentium Evangelizatione 95

 96 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Diarium Romanae Curiae 97

 98 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Diarium Romanae Curiae 99

 100 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Diarium Romanae Curiae 101

 102 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Diarium Romanae Curiae 103

 104 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Diarium Romanae Curiae 105

 106 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Diarium Romanae Curiae 107

 108 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

 Diarium Romanae Curiae 109

 110 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

18 Acta Apostolicæ Sedis - Commentarium Officiale

ha una frase bellissima per le nostre lamentele, bellissima: "Stai tranquillo,

ancora non sei arrivato a dare il sangue".5 Anche un po' di umorismo, da

parte di quell'autore ispirato, per aiutarci ad andare avanti. Il Signore ci

dia questa grazia.

Saluto al termine della Messa

Vorrei ringraziarvi per questa concelebrazione, per questo accompagnar-

mi in questo giorno: grazie tante! E Lei, Eminenza, Cardinale decano, per

le Sue parole tanto sentite: grazie tante!

Da alcuni giorni mi viene in mente una parola, che sembra brutta: vec-

chiaia. Spaventa, almeno, spaventa… Anche ieri, per farmi un dono, mons.

Cavaliere mi ha regalato il De senectute di Cicerone - una goccia in più…

Ricordo quello che ho detto a voi il 15 marzo [2013], nel nostro primo in-

contro: "La vecchiaia è sede di saggezza". Speriamo che anche per me sia

questo. Speriamo che ci sia così!

Mi viene in mente anche - siccome è venuto tanto presto, siccome è

venuta tanto presto - mi viene in mente quel poema… credo di Plinio:

« Tacito pede lapsa vetustas » [Ovidio]: con passo silenzioso ti viene addosso

la vecchiaia. È un colpo! Ma quando uno la pensa come una tappa della

vita che è per dare gioia, saggezza, speranza, uno ricomincia a vivere. E

mi viene in mente anche un'altra poesia che vi ho citato quel giorno a

voi: « La vecchiaia è tranquilla e religiosa » - « Es ist ruhig, das Alter, und

fromm » [Hölderlin].

Pregate perché la mia sia così: tranquilla, religiosa e feconda. E anche

gioiosa. Grazie.

III

Ad Missan in nocte Nativitatis Domini.**

« È apparsa la grazia di Dio, che porta salvezza a tutti gli uomini ».1 Le

parole dell'apostolo Paolo rivelano il mistero di questa notte santa: è ap-

parsa la grazia di Dio, il suo regalo gratuito; nel Bambino che ci è donato

si fa concreto l'amore di Dio per noi.

5 Cfr 12, 4.

* Die 24 Decembris 2016. 1 Tt 2, 11.