Origen Against Celsus.

 I

 Origen Against Celsus.

 Chapter I.

 Chapter II.

 Chapter III.

 Chapter IV.

 Chapter V.

 Chapter VI.

 Chapter VII.

 Chapter VIII.

 Chapter IX.

 Chapter X.

 Chapter XI.

 Chapter XII.

 Chapter XIII.

 Chapter XIV.

 Chapter XV.

 Chapter XVI.

 Chapter XVII.

 Chapter XVIII.

 Chapter XIX.

 Chapter XX.

 Chapter XXI.

 Chapter XXII.

 Chapter XXIII.

 Chapter XXIV.

 Chapter XXV.

 Chapter XXVI.

 Chapter XXVII.

 Chapter XXVIII.

 Chapter XXIX.

 Chapter XXX.

 Chapter XXXI.

 Chapter XXXII.

 Chapter XXXIII.

 Chapter XXXIV.

 Chapter XXXV.

 Chapter XXXVI.

 Chapter XXXVII.

 Chapter XXXVIII.

 Chapter XXXIX.

 Chapter XL.

 Chapter XLI.

 Chapter XLII.

 Chapter XLIII.

 Chapter XLIV.

 Chapter XLV.

 Chapter XLVI.

 Chapter XLVII.

 Chapter XLVIII.

 Chapter XLIX.

 Chapter L.

 Chapter LI.

 Chapter LII.

 Chapter LIII.

 Chapter LIV.

 Chapter LV.

 Chapter LVI.

 Chapter LVII.

 Chapter LVIII.

 Chapter LIX.

 Chapter LX.

 Chapter LXI.

 Chapter LXII.

 Chapter LXIII.

 Chapter LXIV.

 Chapter LXV.

 Chapter LXVI.

 Chapter LXVII.

 Chapter LXVIII.

 Chapter LXIX.

 Chapter LXX.

 Chapter LXXI.

 Book II

 Book II.

 Chapter II.

 Chapter III.

 Chapter IV.

 Chapter V.

 Chapter VI.

 Chapter VII.

 Chapter VIII.

 Chapter IX.

 Chapter X.

 Chapter XI.

 Chapter XII.

 Chapter XIII.

 Chapter XIV.

 Chapter XV.

 Chapter XVI.

 Chapter XVII.

 Chapter XVIII.

 Chapter XIX.

 Chapter XX.

 Chapter XXI.

 Chapter XXII.

 Chapter XXIII.

 Chapter XXIV.

 Chapter XXV.

 Chapter XXVI.

 Chapter XXVII.

 Chapter XXVIII.

 Chapter XXIX.

 Chapter XXX.

 Chapter XXXI.

 Chapter XXXII.

 Chapter XXXIII.

 Chapter XXXIV.

 Chapter XXXV.

 Chapter XXXVI.

 Chapter XXXVII.

 Chapter XXXVIII.

 Chapter XXXIX.

 Chapter XL.

 Chapter XLI.

 Chapter XLII.

 Chapter XLIII.

 Chapter XLIV.

 Chapter XLV.

 Chapter XLVI.

 Chapter XLVII.

 Chapter XLVIII.

 Chapter XLIX.

 Chapter L.

 Chapter LI.

 Chapter LII.

 Chapter LIII.

 Chapter LIV.

 Chapter LV.

 Chapter LVI.

 Chapter LVII.

 Chapter LVIII.

 Chapter LIX.

 Chapter LX.

 Chapter LXI.

 Chapter LXII.

 Chapter LXIII.

 Chapter LXIV.

 Chapter LXV.

 Chapter LXVI.

 Chapter LXVII.

 Chapter LXVIII.

 Chapter LXIX.

 Chapter LXX.

 Chapter LXXI.

 Chapter LXXII.

 Chapter LXXIII.

 Chapter LXXIV.

 Chapter LXXV.

 Chapter LXXVI.

 Chapter LXXVII.

 Chapter LXXVIII.

 Chapter LXXIX.

 Book III

 Book III.

 Chapter II.

 Chapter III.

 Chapter IV.

 Chapter V.

 Chapter VI.

 Chapter VII.

 Chapter VIII.

 Chapter IX.

 Chapter X.

 Chapter XI.

 Chapter XII.

 Chapter XIII.

 Chapter XIV.

 Chapter XV.

 Chapter XVI.

 Chapter XVII.

 Chapter XVIII.

 Chapter XIX.

 Chapter XX.

 Chapter XXI.

 Chapter XXII.

 Chapter XXIII.

 Chapter XXIV.

 Chapter XXV.

 Chapter XXVI.

 Chapter XXVII.

 Chapter XXVIII.

 Chapter XXIX.

 Chapter XXX.

 Chapter XXXI.

 Chapter XXXII.

 Chapter XXXIII.

 Chapter XXXIV.

 Chapter XXXV.

 Chapter XXXVI.

 Chapter XXXVII.

 Chapter XXXVIII.

 Chapter XXXIX.

 Chapter XL.

 Chapter XLI.

 Chapter XLII.

 Chapter XLIII.

 Chapter XLIV.

 Chapter XLV.

 Chapter XLVI.

 Chapter XLVII.

 Chapter XLVIII.

 Chapter XLIX.

 Chapter L.

 Chapter LI.

 Chapter LII.

 Chapter LIII.

 Chapter LIV.

 Chapter LV.

 Chapter LVI.

 Chapter LVII.

 Chapter LVIII.

 Chapter LIX.

 Chapter LX.

 Chapter LXI.

 Chapter LXII.

 Chapter LXIII.

 Chapter LXIV.

 Chapter LXV.

 Chapter LXVI.

 Chapter LXVII.

 Chapter LXVIII.

 Chapter LXIX.

 Chapter LXX.

 Chapter LXXI.

 Chapter LXXII.

 Chapter LXXIII.

 Chapter LXXIV.

 Chapter LXXV.

 Chapter LXXVI.

 Chapter LXXVII.

 Chapter LXXVIII.

 Chapter LXXIX.

 Chapter LXXX.

 Chapter LXXXI.

 Book IV

 Book IV.

 Chapter II.

 Chapter III.

 Chapter IV.

 Chapter V.

 Chapter VI.

 Chapter VII.

 Chapter VIII.

 Chapter IX.

 Chapter X.

 Chapter XI.

 Chapter XII.

 Chapter XIII.

 Chapter XIV.

 Chapter XV.

 Chapter XVI.

 Chapter XVII.

 Chapter XVIII.

 Chapter XIX.

 Chapter XX.

 Chapter XXI.

 Chapter XXII.

 Chapter XXIII.

 Chapter XXIV.

 Chapter XXV.

 Chapter XXVI.

 Chapter XXVII.

 Chapter XXVIII.

 Chapter XXIX.

 Chapter XXX.

 Chapter XXXI.

 Chapter XXXII.

 Chapter XXXIII.

 Chapter XXXIV.

 Chapter XXXV.

 Chapter XXXVI.

 Chapter XXXVII.

 Chapter XXXVIII.

 Chapter XXXIX.

 Chapter XL.

 Chapter XLI.

 Chapter XLII.

 Chapter XLIII.

 Chapter XLIV.

 Chapter XLV.

 Chapter XLVI.

 Chapter XLVII.

 Chapter XLVIII.

 Chapter XLIX.

 Chapter L.

 Chapter LI.

 Chapter LII.

 Chapter LIII.

 Chapter LIV.

 Chapter LV.

 Chapter LVI.

 Chapter LVII.

 Chapter LVIII.

 Chapter LIX.

 Chapter LX.

 Chapter LXI.

 Chapter LXII.

 Chapter LXIII.

 Chapter LXIV.

 Chapter LXV.

 Chapter LXVI.

 Chapter LXVII.

 Chapter LXVIII.

 Chapter LXIX.

 Chapter LXX.

 Chapter LXXI.

 Chapter LXXII.

 Chapter LXXIII.

 Chapter LXXIV.

 Chapter LXXV.

 Chapter LXXVI.

 Chapter LXXVII.

 Chapter LXXVIII.

 Chapter LXXIX.

 Chapter LXXX.

 Chapter LXXXI.

 Chapter LXXXII.

 Chapter LXXXIII.

 Chapter LXXXIV.

 Chapter LXXXV.

 Chapter LXXXVI.

 Chapter LXXXVII.

 Chapter LXXXVIII.

 Chapter LXXXIX.

 Chapter XC.

 Chapter XCI.

 Chapter XCII.

 Chapter XCIII.

 Chapter XCIV.

 Chapter XCV.

 Chapter XCVI.

 Chapter XCVII.

 Chapter XCVIII.

 Chapter XCIX.

 Book V

 Book V.

 Chapter II.

 Chapter III.

 Chapter IV.

 Chapter V.

 Chapter VI.

 Chapter VII.

 Chapter VIII.

 Chapter IX.

 Chapter X.

 Chapter XI.

 Chapter XII.

 Chapter XIII.

 Chapter XIV.

 Chapter XV.

 Chapter XVI.

 Chapter XVII.

 Chapter XVIII.

 Chapter XIX.

 Chapter XX.

 Chapter XXI.

 Chapter XXII.

 Chapter XXIII.

 Chapter XXIV.

 Chapter XXV.

 Chapter XXVI.

 Chapter XXVII.

 Chapter XXVIII.

 Chapter XXIX.

 Chapter XXX.

 Chapter XXXI.

 Chapter XXXII.

 Chapter XXXIII.

 Chapter XXXIV.

 Chapter XXXV.

 Chapter XXXVI.

 Chapter XXXVII.

 Chapter XXXVIII.

 Chapter XXXIX.

 Chapter XL.

 Chapter XLI.

 Chapter XLII.

 Chapter XLIII.

 Chapter XLIV.

 Chapter XLV.

 Chapter XLVI.

 Chapter XLVII.

 Chapter XLVIII.

 Chapter XLIX.

 Chapter L.

 Chapter LI.

 Chapter LII.

 Chapter LIII.

 Chapter LIV.

 Chapter LV.

 Chapter LVI.

 Chapter LVII.

 Chapter LVIII.

 Chapter LIX.

 Chapter LX.

 Chapter LXI.

 Chapter LXII.

 Chapter LXIII.

 Chapter LXIV.

 Chapter LXV.

 Book VI

 Book VI.

 Chapter II.

 Chapter III.

 Chapter IV.

 Chapter V.

 Chapter VI.

 Chapter VII.

 Chapter VIII.

 Chapter IX.

 Chapter X.

 Chapter XI.

 Chapter XII.

 Chapter XIII.

 Chapter XIV.

 Chapter XV.

 Chapter XVI.

 Chapter XVII.

 Chapter XVIII.

 Chapter XIX.

 Chapter XX.

 Chapter XXI.

 Chapter XXII.

 Chapter XXIII.

 Chapter XXIV.

 Chapter XXV.

 Chapter XXVI.

 Chapter XXVII.

 Chapter XXVIII.

 Chapter XXIX.

 Chapter XXX.

 Chapter XXXI.

 Chapter XXXII.

 Chapter XXXIII.

 Chapter XXXIV.

 Chapter XXXV.

 Chapter XXXVI.

 Chapter XXXVII.

 Chapter XXXVIII.

 Chapter XXXIX.

 Chapter XL.

 Chapter XLI.

 Chapter XLII.

 Chapter XLIII.

 Chapter XLIV.

 Chapter XLV.

 Chapter XLVI.

 Chapter XLVII.

 Chapter XLVIII.

 Chapter XLIX.

 Chapter L.

 Chapter LI.

 Chapter LII.

 Chapter LIII.

 Chapter LIV.

 Chapter LV.

 Chapter LVI.

 Chapter LVII.

 Chapter LVIII.

 Chapter LIX.

 Chapter LX.

 Chapter LXI.

 Chapter LXII.

 Chapter LXIII.

 Chapter LXIV.

 Chapter LXV.

 Chapter LXVI.

 Chapter LXVII.

 Chapter LXVIII.

 Chapter LXIX.

 Chapter LXX.

 Chapter LXXI.

 Chapter LXXII.

 Chapter LXXIII.

 Chapter LXXIV.

 Chapter LXXV.

 Chapter LXXVI.

 Chapter LXXVII.

 Chapter LXXVIII.

 Chapter LXXIX.

 Chapter LXXX.

 Chapter LXXXI.

 Book VII

 Book VII.

 Chapter II.

 Chapter III.

 Chapter IV.

 Chapter V.

 Chapter VI.

 Chapter VII.

 Chapter VIII.

 Chapter IX.

 Chapter X.

 Chapter XI.

 Chapter XII.

 Chapter XIII.

 Chapter XIV.

 Chapter XV.

 Chapter XVI.

 Chapter XVII.

 Chapter XVIII.

 Chapter XIX.

 Chapter XX.

 Chapter XXI.

 Chapter XXII.

 Chapter XXIII.

 Chapter XXIV.

 Chapter XXV.

 Chapter XXVI.

 Chapter XXVII.

 Chapter XXVIII.

 Chapter XXIX.

 Chapter XXX.

 Chapter XXXI.

 Chapter XXXII.

 Chapter XXXIII.

 Chapter XXXIV.

 Chapter XXXV.

 Chapter XXXVI.

 Chapter XXXVII.

 Chapter XXXVIII.

 Chapter XXXIX.

 Chapter XL.

 Chapter XLI.

 Chapter XLII.

 Chapter XLIII.

 Chapter XLIV.

 Chapter XLV.

 Chapter XLVI.

 Chapter XLVII.

 Chapter XLVIII.

 Chapter XLIX.

 Chapter L.

 Chapter LI.

 Chapter LII.

 Chapter LIII.

 Chapter LIV.

 Chapter LV.

 Chapter LVI.

 Chapter LVII.

 Chapter LVIII.

 Chapter LIX.

 Chapter LX.

 Chapter LXI.

 Chapter LXII.

 Chapter LXIII.

 Chapter LXIV.

 Chapter LXV.

 Chapter LXVI.

 Chapter LXVII.

 Chapter LXVIII.

 Chapter LXIX.

 Chapter LXX.

 Book VIII

 Book VIII.

 Chapter II.

 Chapter III.

 Chapter IV.

 Chapter V.

 Chapter VI.

 Chapter VII.

 Chapter VIII.

 Chapter IX.

 Chapter X.

 Chapter XI.

 Chapter XII.

 Chapter XIII.

 Chapter XIV.

 Chapter XV.

 Chapter XVI.

 Chapter XVII.

 Chapter XVIII.

 Chapter XIX.

 Chapter XX.

 Chapter XXI.

 Chapter XXII.

 Chapter XXIII.

 Chapter XXIV.

 Chapter XXV.

 Chapter XXVI.

 Chapter XXVII.

 Chapter XXVIII.

 Chapter XXIX.

 Chapter XXX.

 Chapter XXXI.

 Chapter XXXII.

 Chapter XXXIII.

 Chapter XXXIV.

 Chapter XXXV.

 Chapter XXXVI.

 Chapter XXXVII.

 Chapter XXXVIII.

 Chapter XXXIX.

 Chapter XL.

 Chapter XLI.

 Chapter XLII.

 Chapter XLIII.

 Chapter XLIV.

 Chapter XLV.

 Chapter XLVI.

 Chapter XLVII.

 Chapter XLVIII.

 Chapter XLIX.

 Chapter L.

 Chapter LI.

 Chapter LII.

 Chapter LIII.

 Chapter LIV.

 Chapter LV.

 Chapter LVI.

 Chapter LVII.

 Chapter LVIII.

 Chapter LIX.

 Chapter LX.

 Chapter LXI.

 Chapter LXII.

 Chapter LXIII.

 Chapter LXIV.

 Chapter LXV.

 Chapter LXVI.

 Chapter LXVII.

 Chapter LXVIII.

 Chapter LXIX.

 Chapter LXX.

 Chapter LXXI.

 Chapter LXXII.

 Chapter LXXIII.

 Chapter LXXIV.

 Chapter LXXV.

 Chapter LXXVI.

Chapter XXI.

When, then, the letter of the law promises riches to the just, Celsus may follow the letter which killeth, and understand it of worldly riches, which blind men; but we say that it refers to those riches which enlighten the eyes, and which enrich a man “in all utterance and in all knowledge.”  And in this sense we “charge them that are rich in this world, that they be not high-minded, nor trust in uncertain riches, but in the living God, who giveth us richly all things to enjoy; that they do good, that they be rich in good works, ready to distribute, willing to communicate.”1639    1 Tim. vi. 17, 18.  For, as Solomon says, “riches” are the true good, which “are the ransom of the life of a man;” but the poverty which is the opposite of these riches is destructive, for by it “the poor cannot bear rebuke.”1640    Prov. xiii. 8.  And what has been said of riches applies to dominion, in regard to which it is said, “The just man shall chase a thousand, and two put ten thousand to flight.”1641    Deut. xxxii. 30.  Now if riches are to be taken in the sense we have just explained, consider if it is not according to God’s promise that he who is rich in all utterance, in all knowledge, in all wisdom, in all good works, may not out of these treasures of utterance, of wisdom, and of knowledge, lend to many nations.  It was thus that Paul lent to all the nations that he visited, “carrying the Gospel of Christ from Jerusalem, and round about unto Illyricum.”1642    Rom. xv. 19.  And as the divine knowledge was given to him by revelation, and his mind was illumined by the Divine Word, he himself therefore needed to borrow from no one, and required not the ministry to any man to teach him the word of truth.  Thus, as it had been written, “Thou shalt have dominion over many nations, and they shall not have dominion over thee,” he ruled over the Gentiles whom he brought under the teaching of Jesus Christ; and he never “gave place by subjection to men, no, not for an hour,”1643    Gal. ii. 5. as being himself mightier than they.  And thus also he “filled the earth.”

Ἐὰν οὖν ἡ λέξις τοῦ νόμου πλοῦτον ἐπαγγέλλεται τοῖς δικαίοις, Κέλσος μὲν κατὰ τὸ ἀποκτέννον "γράμμα" νομιζέτω τὸν τυφλὸν πλοῦτον λέγεσθαι ἐν ἐπαγγελίᾳ· ἡμεῖς δὲ τὸν ὀξὺ βλέποντα, καθὸ πλουτεῖ τις "ἐν παντὶ λόγῳ καὶ πάσῃ γνώσει", καὶ καθὸ παραγγέλλομεν "τοῖς πλουσίοις ἐν τῷ νῦν αἰῶνι μὴ ὑψηλὰ φρονεῖν μηδ' ἠλπικέναι ἐπὶ πλούτου ἀδηλότητι ἀλλ' ἐπὶ θεῷ, τῷ παρέχοντι πάντα πλουσίως εἰς ἀπόλαυσιν, ἀγαθοεργεῖν, πλουτεῖν ἐν ἔργοις ἀγαθοῖς, εὐμεταδότους εἶναι, κοινωνικούς". Καὶ γὰρ "ὁ" ἐν ἀληθινοῖς ἀγαθοῖς "πλοῦτος" "λύτρον ἐστὶν ἀνδρὸς ψυχῆς" κατὰ τὸν Σολομῶντα, ἡ δ' ἐναντία τούτῳ πτωχεία ὀλέθριον, δι' ἣν "ὁ πτωχὸς οὐχ ὑφίσταται ἀπειλήν". Ἀνάλογον δὲ τοῖς ἀποδεδομένοις περὶ τοῦ πλούτου λεκτέον καὶ περὶ τῆς δυναστείας, καθ' ἣν "εἷς" δίκαιος διώξεσθαι λέγεται "χιλίους, καὶ δύο" μετακινεῖν "μυριάδας". Εἴπερ δὲ ταῦτα νενόηται ἐν τοῖς κατὰ τὸν πλοῦτον, ὅρα εἰ μὴ ἀκόλουθόν ἐστιν ἐπαγγελίᾳ θεοῦ τὸν πλουτοῦντα "ἐν παντὶ λόγῳ καὶ πάσῃ γνώσει" καὶ πάσῃ σοφίᾳ καὶ ἐν παντὶ ἔργῳ ἀγαθῷ δανείζειν ἀπὸ τοῦ κατὰ τὸν λόγον καὶ τὴν σοφίαν καὶ τὴν γνῶσιν πλούτου "ἔθνεσι πολλοῖς", ὡς ἐδάνεισε Παῦλος "κύκλῳ" "ἀπὸ Ἱερουσαλὴμ" ἕως "τοῦ Ἰλλυρικοῦ" πληρῶν "τὸ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ" πᾶσιν ἔθνεσιν, οἷς ἐπιδεδήμηκε. Καὶ ἐπεὶ κατὰ ἀποκάλυψιν αὐτῷ ἐγνωρίζετο τὰ θεῖα, φωτιζομένῳ τὴν ψυχὴν ὑπὸ τῆς τοῦ λόγου θειότητος, διὰ τοῦτο αὐτὸς οὐκ ἐδανείζετο οὐδὲ χρείαν εἶχεν ἀνθρώπου διακονουμένου αὐτῷ τὸν λόγον. Οὕτω δὲ γεγραμμένου καὶ τοῦ· "Ἄρξεις σὺ ἐθνῶν πολλῶν, σοῦ δὲ οὐκ ἄρξουσι", κατὰ τὴν ἀπὸ τοῦ λόγου δυναστείαν ὑποτάσ σων τῇ Χριστοῦ Ἰησοῦ διδασκαλίᾳ τοὺς ἀπὸ τῶν ἐθνῶν ἦρχεν αὐτῶν, οὐδέ ποτε ἐν χώρᾳ ὑποτεταγμένος ἀνθρώποις ὡς κρείττοσι γινομένοις· οὕτω δὲ καὶ κατεπίμπλα τὴν γῆν.