nata matrimonio cum Iosepho Borzęcki se coniunxit. Uxor fuit perdiligens et
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale684
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale686
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale688
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale690
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale692
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale694
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale696
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale698
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale700
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale702
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale704
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale706
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale708
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale710
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale712
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale714
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale716
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale718
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale720
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale722
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale724
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale726
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale728
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale730
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale732
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale734
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale736
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale738
visibilmente e chiaramente nello stile di vita, nel lavoro e nella preghiera
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale742
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale744
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale746
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale748
Acta Benedicti Pp. XVI 727
tout comme la communauté et noue un lien supérieur à celui de la lettre du
texte: le lien de l'intelligence et de l'amour. Cette tension entre le lien et la
liberté, qui va bien au-delà du problème littéraire de l'interprétation de
l'Ecriture, a déterminé aussi la pensée et l'œuvre du monachisme et a
profondément modelé la culture occidentale. Cette tension se présente à
nouveau à notre génération comme un défi face aux deux pôles que sont,
d'un côté, l'arbitraire subjectif, et de l'autre, le fanatisme fondamentaliste.
Si la culture européenne d'aujourd'hui comprenait désormais la liberté
comme l'absence totale de liens, cela serait fatal et favoriserait inévita-
blement le fanatisme et l'arbitraire. L'absence de liens et l'arbitraire ne sont
pas la liberté, mais sa destruction.
En considérant « l'école du service du Seigneur » - comme Benoı̂t appelait
le monachisme -, nous avons jusque là porté notre attention prioritairement
sur son orientation vers la parole, vers l'« ora ». Et, de fait, c'est à partir de là
que se détermine l'ensemble de la vie monastique. Mais notre réflexion reste-
rait incomplète, si nous ne fixions pas aussi notre regard, au moins briève-
ment, sur la deuxième composante du monachisme, désignée par le terme
« labora ». Dans le monde grec, le travail physique était considéré comme
l'œuvre des esclaves. Le sage, l'homme vraiment libre, se consacrait unique-
ment aux choses de l'esprit; il abandonnait le travail physique, considéré
comme une réalité inférieure, à ces hommes qui n'étaient pas supposés at-
teindre cette existence supérieure, celle de l'esprit. La tradition juive était
très différente: tous les grands rabbins exerçaient parallèlement un métier
artisanal. Paul, comme rabbi puis comme héraut de l'Evangile aux Gentils,
était un fabricant de tentes et il gagnait sa vie par le travail de ses mains. Il
n'était pas une exception, mais il se situait dans la tradition commune du
rabbinisme. Le monachisme chrétien a accueilli cette tradition: le travail
manuel en est un élément constitutif. Dans sa Regula, saint Benoı̂t ne parle
pas au sens strict de l'école, même si l'enseignement et l'apprentissage -
comme nous l'avons vu - étaient acquis dans les faits; en revanche, il parle
explicitement, dans un chapitre de sa Règle, du travail.13 Augustin avait fait
de même en consacrant au travail des moines un livre particulier. Les chré-
tiens, s'inscrivant dans la tradition pratiquée depuis longtemps par le ju-
daı̈sme, devaient, en outre, se sentir interpelés par la parole de Jésus dans
l'Evangile de Jean, où il défendait son action le jour du shabbat: « Mon Père
13 Cfr. chap. 48.