SERMO XLIII.

IN FESTO UNDECIM

MILLIUM VIRGINUM Media nocte clamor factus est : Ecce sponsus venit, exite obvium ei. Tunc surrexerunt omnes virgines illoe, et ornaverunt lampades suas. Matth. xxv, 6 et 7.

In prsesenti Evangelio quatuor principaliter sunt notanda :

I. Quid per quinque prudentes virgines intelligatur? II. Quid per quinque fatuas virgines exprimatur ?

III. Quid per mediam noctem et clamorem qui tunc factus est, acci-piatur ?

IV. Quis sit sponsus, cujus adventus virginibus dormientibus annun-tiatur ?

I.

De primo nota : Quia vere virgo est, quae intrinsecus et extrinsecus est incor- rupta : propterea per quinque prudentes virgines quilibet fidelis et justus homo intelligitur, qui et cor anterius et quinque sensus suos exterius a veneno diaboli, et ab inquinamento saeculi, et breviter ab omni carnis illecebra puros conservat et incorruptos. Diabolus enim, et speculum, et carnis illecebra, cor et sen-

sus hominum violant et corrumpunt. Diabolus enim maxime corrumpit hominem per superbiam, et saeculum per avaritiam, et carnis illecebra per luxuriam. Unde Augustinus sic dicit in libro de Verbis Domini: " Videntur mihi quin-" que virgines significare quandoque per-" ditam continentiam a carnis illecebris. " Continendus est enim animi appetitus " a voluptate oculorum, a voluptate au-" rium, a voluptate olfaciendi, gustandi, " atque tangendi. Et licet virginitatem " in corpore pauci habeant, virginitatem " tamen in corde omnes fideles habent." " Virginitas autem cordis fides est incor-" rupta ", ut idem asserit Augustinus. Et vere haec in paucis mulieribus invenitur. Vix enim est aliqua mulier, nisi veram fidem corruperit per sortilegia, et alia muliebria medicamina, et praesagia, in quibus credunt mulieres et confidunt.

Debet igitur quilibet spiritualiter esse virgo, et prudens virgo, ut bona viriliter agat : virgo enim dicitur quasi viriliter agens. Debet etiam esse prudens, ut ea bona quae facit, faciat pro aeterna mercede. Unde dicit Glossa : " Prudentes, " quia voluntate veritati serviunt pro " sternis ".

Debet etiam quilibet Christianus, ut prudentibus virginibus assimiletur, lampadem ardentem. habere. Septem vero sunt circa lampadem consideranda. Primum est, ut lampas sit ex vitro perlucido Secundum est, quod lampas inferius est clausa et angusta, sed superius aperta et ampla. Tertium est, quod oleum infunditur. Quarturn est, quod lychnus imponitur. Quintum est, quod igne accenditur. Sextum est, quod cavetur ei, ne frangatur et oleum effundatur. Septimum est, quod etiam cavetur eia vento, ne lumen ejus exstinguatur.

De primo nota, quod per lampadem fides Christiana figuratur. Fides enim similis est vitro perlucido. Per fidem enim annc Deum videmus per speculum in aenigmate : tunc autem facie ad faciem : sicut dicit Apostolus I ad Cor.

xiii, 12. Et certe fides non relinquit hominem qui eam sequi voluerit, nisi perducat eum illuc, ubi Deum clarissima visione contempletur. Ibi etiam fides nomen suum mutat : quae enim hic vocatur fides, illic appellatur aperta cognitio.

Secundo, lampas inferius est clausa et angusta, sed superius aperta et ampla. Unde dicit Augustinus : " Qui veram de " Deo fidem habet, non cupit in miseriis " hujus mundi esse dives nec pluris est " ei mundus quam Deus ". Videtur ergo, quod parvam vel nullam habeant fidem, qui tam avari sunt circa temporalia congreganda, sive hoc sit per fas sive nefas.

Tertio oleum lampadi infunditur. Per oleum intelliguntur bona opera et eleemosynae, quae debent fidei infundi, quia fides sine operibus vacua est et emortua. Bona quippe opera sunt quasi anima fidei, quae eam vivificant, sicut anima vivificat corpus. Unde dicitur, Jacob. ii, 17 : Fides, si non habeat opera, mortua est in semetipsa. Sicut enim corpus sine spiritu mortuum est, ita et fides sine operibus mortua est.

Quarto, lampadi lychnus imponitur. Per lychnum bona et recta intentio figuratur. Nihil enim valet bonum opus, nisi bona et recta intentione fiat. Numquam etiam per oleum domus commode utiliter illuminaretur, nisi lychnus imponeretur : unde dicit Dominus, Matth. VI, 22 : Si oculus tuus fuerit simplex, lotum corpus tuum lucidum erit. Per oculum intelligitur bona et recta intentio, per quam omne opus debet fieri propter Deum, 'et non propter laudem humanam, vel aliud lucrum temporale. Debet igitur iste lychnus imponi mediante quodam instrumento, quod quandoque ex transverso imponitur, quandoque ex summo immittitur, et significat instrumentum illud cui lychnus intruditur, et per quod oleo imponitur, spem aeterni boni, propter quam debet fieri q??dlibet Opus bonum.

Quinto, lampas accenditur igne, per quem ignem charitas intelligitur, quae facit bona opera ardere et lucere coram Deo et Angelis, et hominibus. Unde dicit Dominus, Matth. v, 16 : Sic luceat lux vestra coram hominibus : ut videant opera vestra bona, et glorificent Patrem vestrum, qui in collis est.

Sexto, caveri debet, ne lampas frangatur, et oleum effundatur. Tunc lampas frangitur, et oleum effunditur, quando mortale peccatum committitur. Per unicum enim peccatum mortale omne bonum opus amittitur. Unde dicitur, Jac. II, 10 : Quicumque totam legem servaverit, offendat autem in uno, factus est omnium reus. Multum ergo quilibet sibi debet cavere a mortali peccato.

Septimo etiam sibi debet cavere, ne lampas bonorum operum per ventum vanae glorias exstinguatur. Non enim nobis, sed gratias Dei de bonis nostris operibus gloriam dare debemus. Vana gloria est ventus ille vehemens, qui irruit a regione deserti, id est, a locis illis quae ab omni bono sunt deserta, et concutit domum, in qua filii Job epulantur : id est, dejicit omnem sructuram bonorum operum, in quibus filii Dei per dulcedinem conscientias et gaudium spei epulari debent, sicut legitur in Job, I, 19.

II.

De secundo nota : Per quinque fatuas virgines quidam homines intelliguntur, qui videntur quantum ad apparentiam exteriorem quinque sensus suos a malis operibus continere, et propter hoc virgines appellantur. Videntur etiam fidem Christianam habere, et propterea lampades habent : sed opera pietatis non habent, id est, per largam eleemosynarum largitionem, sicut possent, pauperibus non miserentur, et ob hoc oleo carent : et praeterea etiam si aliquid olei habe- rent, ventus inanis glorias exsiccaret illud. Si enim tales quandoque eleemosynas dare videntur, non sincere dant eas propter Deum, sed propter vanas glorias appetitum, vel propter pudorem, ne videlicet eorum tenacitas apud homines diffametur. Tales igitur fatui vocantur : quia non prospiciunt sibi de aeterno bono.

III.

De tertio nota : Per medium noctis tempus illud exprimitur, in quo homo minime se putat moriturum. Quod autem clamor factus est media nocte, hoc signat, quod omni tempore, sive sani simus, sive infirmi, semper adventum districti judicis ante mentis oculos habere debemus, et semper debet auribus nostris insonare tuba illa terribilis, quas sic intonat: " Surgite, mortui, venite ad ju-" dicium. "

Hanc autem clamorem suscitare debent in auribus nostris duo praecones Domini, videlicet, timor, et amor. Timor clamat, quod veniat Dominus justus et austerus. Amor autem clamat, quod veniat dulcis sponsus. Qui hunc clamorem jugiter audit, necesse est ut surgat, id est, ut ad superna se erigat. Talis etiam cavebit sibi, ne vel dormiat, aut dormitet : ne videlicet dormiat per Dei oblivionem, nec etiam dormitet per aliquantulam desidiam, vel torporem.

IV

De quarto nota : Sponsus iste cujus adventus nuntiatur, est Filius Dei, qui sibi quamlibet fidelem animam in cruce pretioso suo sanguine desponsavit. Iste vero sponsus venturus est, licet hora sui adventus valde sit incerta : venturus est, inquam, et quos in cruce desponsavit, si dignos eos invenerit, perpetuo sibi copulabit. Cum vero sponsus iste venerit, illi qui prudentibus virginibus similes sunt, cum eo ad illas delicatas nuptias laetanter introibunt. Quibus ingressis janua claudetur. Illi vero qui fatuis virginibus similes exstiterunt, foris remanebunt. Si vero illi foris remanebunt, qui a malis caverunt, sed bona non fecerunt : quo illi, putas, ibunt, qui nec a malis caverunt, nec bona fecerunt. Unde dicit Augustinus : " Si et virgo est, et lampadem " fert, et tamen non admittitur : ubi se " videbit, qui nec virginitatem ab illicitis " servat, nec bona opera volens babere, "in tenebris ambulat?" Vere qui ab illis nuptiis excludentur, in magnam amaritudinem sunt casuri. Unde dicit Gregorius : " 0 si sapere in cordis pala-" to posset, quid admirationis habet, quod " dicitur : Venit sponsus ? quid dulcedi-" nis habet, quod dicitur : Intraverunt " cum eo ad nuptias ? quid amaritudinis " habet, quod dicitur : Et clausa est ja- " nua ? " Tunc enim miseris janua omnis boni claudetur.

Rogate ergo Dominum, ut cum venerit sponsus, tales tunc appareamus, ut cum Christo ad nuptias gaudenter introeamus. Quod nobis, etc.